Eenjarige bloemen in de moestuin

Een groot aantal groenten in de moestuin zijn eenjarig (denk aan pompoenen, courgettes, boontjes, doperwten, sla, komkommers, tomaten, etc.), en een groot aantal zijn tweejarig maar teel je als eenjarige (zoals koolsoorten, bietjes, knolselderij, worteltjes, uien, etc.). Misschien komt daar mijn liefde voor eenjarige bloemen vandaan, omdat ze net als de groenten in de moestuin in 1 jaar alles moeten geven wat ze hebben.

En nog een reden waarom ik zo van ze hou: er zijn eenjarige bloemen van amper enkele centimeters hoog en eenjarige bloemen die ruim 2,5 meter hoog worden. Ze zijn er met minuscule bloempjes tot heel grote of lange bloeiaren, in alle denkbare kleuren, soms ook met contrasterend blad, soms eetbare bloemen, soms geurend, etc..

Wat ik vind doet er natuurlijk zo toe. Het gaat erom wat de pluspunten en de nadelen van eenjarige bloemen zijn. En je hoeft natuurlijk nooit te kiezen; in elke tuin en moestuin passen groenten, fruit, kruiden en bloemen naast elkaar (sterker nog, ze beschermen elkaar, lokken elkaars plagen, belagers, bestuivers en zorgen voor een boeiende tuin waar je al je zintuigen in kunt prikkelen). (Fruit)bomen, heesters, vaste planten, eenjarige en tweejarige planten, bollen en knollen; ze schrikken echt niet van elkaar en je kunt ze dus naar believen in je tuin combineren.

Hieronder vind je een opsomming van de voor- en nadelen van eenjarige bloemen in je tuin. Ik begin met de nadelen (want dan ben ik lekker snel klaar :-)):

1. Tijdrovend

Ja, dat is waar. Eenjarige bloemen moeten elk jaar weer gezaaid worden (al zaaien sommige zich ook heel prettig zelf uit). Zaaien kost tijd, en dat geldt ook voor het verspenen en uiteindelijk uitplanten. Zelf vind ik dit geen nadeel, het is wel eens lastig dat het tijd kost maar niks zo leuk als zaden zien kiemen, en al die verschillende zaailingen zien; hun verscheidenheid, nog eens op het zakje kijken welke kleur het ook al weer wordt, waar ze in de tuin mooi bij zou kunnen passen, ze zien groeien en vertroetelen tot ze groot genoeg zijn voor de grote tuinwereld.

2. Duur

Nou ja, je kunt het zo duur maken als je zelf wilt. En je kunt ook zelf zaden oogsten (en ruilen). Maar als je eenjarige bloemen wilt zaaien kost het inderdaad wel wat geld, variërend van enkele dubbeltjes tot enkele euro’s per zakje zaden. En daarnaast kost het zaaien ook altijd geld: voor potjes of tray’s, potgrond, brekerzand of vermiculiet of wat je dan ook wilt gebruiken. Toch even ter verdediging: als je kiest voor wat makkelijkere eenjarige soorten kun je die zaden na 1 keer kopen (of ruilen of krijgen) voortaan elk jaar zelf oogsten en in de volle grond zaaien (denk aan goudsbloemen, Oost-Indische kers en papavers).

3. Tijdelijk

Uhh, kijk, daar moet ik dus al flink over verzinnen. Nog een derde nadeel? Nou, als ik diep in mijn hoofd zoek zou ik het wellicht een nadeel kunnen noemen dat eenjarige bloemen in de winter en het vroege voorjaar lege plekken geven. Ter verdediging: een groot deel van de vaste planten is ook niet wintergroen en trekt zich in de winter onder de grond terug (om maar niet te spreken van voorjaarsbollen, etc.). En een deel van de eenjarige bloemen kun je in de winter als een mooi silhouette laten staan. Sommige soorten bloeien nog wel tot in de late herfst, andere geven nog zaden, voor jezelf of voor vogels en muizen. Soorten die maar kort bloeien en nog voor de herfst afsterven kun je eventueel uit de grond halen en er nog wat anders leuks voor in de plaats planten (denk aan pluksla, rucola, stokrozen, herfstchrysanten, etc.). Uiteindelijk zakt een groot deel van de eenjarige bloemen inderdaad bij de eerste serieuze nachtvorst in elkaar (maakt dan dus ook nog eens prima compost, denk ik dan met mijn eenjarigenhart :-)).

Nou, dan hebben we dat gehad. Nu de lang lijst met voordelen:

1. Lange en/of rijke bloei

Alle eenjarige bloemen bloeien; soms zijn het prachtige grote bloemen en soms zijn ze onbetekenend en klein (en gaat het dus vooral om de sierwaarde van bijvoorbeeld het blad). Maar het leuke (en bijzondere) van een eenjarige is dat ze in 1 jaar kiemt, groeit, bloeit, zaden maakt en afsterft. Sommige eenjarige bloemen bloeien, omdat doel te behalen, kort maar heel rijk, als een sprinter. Andere bloeien wellicht iets minder rijk maar heel lang (als een marathonloper). Hun uiteindelijke doel is niet om ons nou perse een plezier te doen, het gaat altijd om het lokken van de insecten die de bloemen bestuiven. En sommige bloemen worden door vlinders bestuiven, andere door zweefvliegen, weer andere door nachtvlinders (waardoor de bloemen vaak pas in de avond opengaan), soms door insecten die de hele zomer de bloemen bestuiven maar soms ook door een specifieke groep die maar een bepaalde periode naar die bloemen zoekt (en weet dat er daarna weer een andere periode met andere bloemen volgt). Het allermooiste (voor ons) is natuurlijk wanneer je een soort treft die zowel lang als rijk bloeit.

In de groep kort-maar-hevig vallen bijvoorbeeld:

• Crepis rubra (streepzaad)
• Madia elegans (madia)
• Limnanthes douglasii (spiegeleitje)
• Nigella damascena (juffertje-in-‘t-groen)
• Papaver somniferum (slaapbol)
• Iberis umbellata (scheefbloem)

Je zou kunnen denken dat je geen kort-maar-rijk bloeiende soorten zou willen (want het is logisch om zo lang mogelijk van bloemen te willen genieten) maar bedenk dat die kort bloeiende soorten juist om die reden ook wat vroeger of later gezaaid kunnen worden. Zoals bijvoorbeeld deze Limnanthes douglasii Meringue:

Ze is een winterharde eenjarige, kan al in maart gezaaid en in april uitgeplant worden. Vervolgens begint de bloei al in mei (en duurt zo’n 6 weken). Door die vroege bloei zorgt ze voor nectar voor bijen en hommels wanneer er verder nog niet veel bloeit. En door die rijke bloei (als ze eenmaal op gang is kun je het blad door de enorme hoeveelheid bloemen niet eens meer zien) is ze voor onszelf prachtig om naar te kijken (naar de overweldigende bloei zo vroeg in het seizoen, en naar de bijen, hommels en solitaire bijtjes die er in grote getalen op afkomen). En als ze is uitgebloeid (en dat is al in juni, kun je de planten vervangen en er weer andere soorten groenten, bloemen of kruiden uitplanten.

Voor alle duidelijkheid, zo rijk dus:

In de groep lang-en-rijk vallen bijvoorbeeld:

• Cosmos bipinnatus (cosmea)
• Tropaeolum majus (Oost-Indische kers)
• Tagetes patula, erecta, tenuifolia, etc. (afrikaantje)
• Zinnia elegans (zinnia)
• Salvia coccinea (scharlaken salie)

2. Makkelijk

Omdat ze maar één tuinjaar leven kunnen de meeste eenjarige bloemen het zich niet veroorloven om lastig te zijn, ze zullen in dat ene jaar moeten kiemen, groeien, bloeien en zaden maken voor de volgende generatie, voor ze afsterven. Er zijn natuurlijk uitzonderingen maar het overgrote deel van de eenjarige bloemen kiemt bij kamertemperatuur binnen 1 of 2 weken, groeien en bloeien daarna vlot: hoe meer tijd en hoe meer bloemen, des te groter is de kans dat zaden in de nazomer nog kunnen rijpen en in een nieuw jaar weer kiemen (of soms zelfs nog in hetzelfde jaar).

Als er al wat meer lastige soorten tussen zitten, dan zijn dat vaak soorten die eigenlijk niet eenjarig zijn maar vaste planten, maar die wel in hun eerste jaar al bloeien en dus in ons koele klimaat als eenjarige kunnen worden gezaaid (maar van nature vaste planten zijn in bijvoorbeeld Mexico, Zuid-Amerika, etc.). Deze soorten hebben bijvoorbeeld wat meer tijd en warmte nodig om te kiemen en zaai je daarom wat vroeger in het voorjaar.

Er zijn trouwens eenjarige bloemen die vorst kunnen verdragen en soorten die ook uit warmere delen van de wereld komen (maar wel eenjarig zijn) en daarom juist wat later worden gezaaid en pas na half mei (IJsheiligen) uit mogen worden geplant. Dat klinkt allemaal ingewikkeld maar het is niet meer of minder ingewikkeld dan het zaaien van bijvoorbeeld uien (die goed tegen kou kunnen en in februari al buiten kunnen worden gezaaid), pompoenen (snel groeiende planten die geen vorst verdragen en dus pas in april worden gezaaid), en pepers (halfheesters die geen vorst verdragen en vroeg moeten worden gezaaid om pas in mei naar buiten te mogen en in de herfst oogst geven). Elke plant is het waard om er even iets meer over op te zoeken, of op z’n minst de aanwijzingen in de webshop, catalogus of op het zakje zaden te lezen (en het scheelt veel irritatie en voorkomt teleurstelling).

Eenjarige bloemen zijn gemakkelijk maar voor het beste resultaat is het dus toch handig om de handleiding te gebruiken. Want er zijn dus ook eenjarige soorten die graag zonnig en droog (Savia’s), die goed tegen vorst kunnen (Papaver) en soorten die juist geen vorst kunnen verdragen (Amaranthus). Er zijn eenjarige bloemen die warm moeten worden gezaaid (Ipomoea) en eenjarigen die een koudeperiode nodig hebben voor ze kunnen kiemen (Persicaria oriëntale).

Extraatjes

Natuurlijk hebben niet alle eenjarige bloemen dezelfde eigenschappen. En dus ook niet dezelfde wensen, sommige staan graag in de halfschaduw (Impatiens), sommige in de zon (Salvia), sommige houden van een vochtige grond (Cosmos), andere van droge grond (Eschscholzia), etc. Zoals gezegd komen de eenjarige bloemen die we hier kunnen telen ondertussen uit alle continenten (die allemaal hun specifieke bodem, klimaat, etc. hebben). Als je je een klein beetje verdiept in een soort die je hebt gezaaid en die in je tuin bloeit kun je bedenken of ze niet alleen mooi is maar ook nog iets extra’s biedt:

Lokken extra veel bestuivers. In deze groep zitten vooral soorten met enkelvoudige bloemen, en ook lipbloemen staan erom bekend dat ze extra veel bestuivers lokken. Voorbeelden van bloemen die veel hommels, bijen en zweefvliegjes naar je tuin lokken zijn: Tagetes (afrikaantjes), Cosmos (cosmea), Dianthus barbatus (duizendschoon), Calendula (goudsbloem), Helichrysum (goudstrobloem), Tanacetum (moederkruid), Salvia (salie), Nicotiana (tabaksplant).

Geurend. Uiteindelijk is geur ook gewoon een manier van een eenjarige om de juiste bestuiver naar haar bloemen te lokken (zoals andere bloemen dat doen door middel van kleur, of door pas in de avond open te gaan – handig als je door nachtvlinders wordt bestoven). Voorbeelden van geurende eenjarige bloemen (en dat hoeft niet perse een geur te zijn die mensen lekker vinden, als ze maar herkenbaar is voor de bestuivers) zijn: Lathyrus (siererwt), Matthiola (violier), (Mirabilis (nachtschone), Tagetes (afrikaantje, worden niet voor niets ook wel ‘stinkertjes’ genoemd :-)), Dianthus barbatus (duizendschoon).

Plukbloemen. Ook leuk! Van een flink aantal eenjarige bloemen kun je de bloemen plukken voor in een vaas. En normaal gesproken wil je niet zo veel bloemen plukken want de bijen en hommels hebben het al moeilijk genoeg, maar omdat sommige soorten zo rijk bloeien hoef je je voor af en toe een bosje bloemen niet bezwaard te voelen. Sterker nog, er zijn ook soorten die door het plukken van bloemen steeds weer nieuwe bloemen maken en dus langer bloeien. Een bekend voorbeeld is Lathyrus (siererwt): als je de bloemen niet plukt zullen de planten al na een week of 6 na de start van de bloei eind juni beginnen met het vormen en rijpen van de zaden en dan stopt de bloei en sterven de planten uiteindelijk af (hun taak zit erop). Als je de bloemen blijft plukken en jonge uitgebloeide bloemen verwijdert zullen de planten weer nieuwe bloemen maken (want hun doel is voor nakomelingen zorgen) en dan bloeien ze soms wel tot ver in september. Uitgebloeide bloemen verwijderen loont altijd: niet bij elke soort (bijvoorbeeld Papaver) maar de meeste eenjarige bloemen maken daardoor weer nieuwe bloemen en bloeien over een langere periode dan wanneer je dat niet doet. Voorbeelden van plukbloemen zijn (naast de al genoemde Lathyrus): Amaranthus (amarant), Dianthus barbatus (duizendschoon), Chrysanthemum (chrysant), Cosmos (cosmea), Helichrysum (goudstrobloem), Malva (groot kaasjeskruid), Ageratum (mexicaantje), Coreopsis (meisjesogen), Lavatera (struikmalva), Helianthus annuus (zonnebloem) en Zinnia.

Eetbare bloemen. Zeker niet alle eenjarige bloemen zijn eetbaar. En zeker niet alle eetbare bloemen zijn eenjarig (bijvoorbeeld de groep bloeiende kruiden bevat heel erg veel eetbare bloemen). Ik heb eens een pagina geschreven over eetbare bloemen, je vindt daar meer uitleg en ook een lijst waarin bomen, heesters, vaste planten en bollen met eetbare bloemen staan). Maar er zijn dus zeker ook eenjarige soorten die met bloemen bloeien die ook eetbaar zijn. Voorbeelden zijn: Calendula (goudsbloem), Malva sylvestris (groot kaasjeskruid), Centaurea cyanus (korenbloem), Tropaeolum (Oost-Indische kers) en Salvia (salie)

Gezond voor de grond. Er zijn een klein aantal eenjarige bloemen die erom bekend staan dat ze een schonende werking op de grond hebben. Voorbeelden daarvan zijn Calendula (goudsbloemen, hebben een antiseptische werking) en Tagetes (afrikaantje, waarvan de ondersoorten Tagetes patula (foto hieronder) en Tagetes minuta aaltjes doden die bodemmoeheid veroorzaken)

Dan nog even iets over enkelbloemige en dubbelbloemige bloemen. Vroeger was ik fan van veel, groot, vol kleur en ook dubbelbloemige bloemen: het kon me niet bombastisch genoeg zijn :-). Om die reden heb ik jaren lang gekozen voor rassen met extra gevulde bloemen. Want die zijn lekker groot, vallen op, en geven veel effect. Maar door de jaren heen merkte ik dat mijn voorkeur langzaam veranderde. Niet omdat mijn smaak veranderde, integendeel. Maar ik kijk niet alleen meer naar de grootte en gevuldheid van de bloem. Ik let nu wat meer op zaken waar ik vroeger (met alle goede bedoelingen en in alle enthousiasme voor een ras met grote gevulde bloemen) misschien iets minder oog voor had.

Natuurlijk kies ik nog steeds af en toe voor grootbloemige en dubbelbloemige rassen. Maar ondertussen heb ik geleerd (en ondervonden) wat de voordelen van enkelbloemige rassen ten opzichte van dubbelbloemige rassen kunnen zijn (er zijn uiteraard altijd uitzonderingen):

• enkelbloemige rassen bloeien vaak rijker en/of langer dan dubbelbloemige rassen
• enkelbloemige rassen lokken bijna altijd meer bestuivers dan dubbelbloemige rassen
• enkelbloemige rassen staan iets dichter bij de natuur = de oorspronkelijke planten, en zijn daardoor vaak ook iets beter bestand tegen ziekten en plagen, waaien wat minder snel om (omdat het bloempje in verhouding klopt bij de dikte van de bloemsteel)
• enkelbloemige rassen maken makkelijker zaden dan dubbelbloemige rassen

Om een voorbeeld te geven, deze Papaver:

Een prachtige bloem. Maar waar kan een hommel de nectar vinden? Uiteindelijk komt ze er wel hoor, soms hoor je een hommel echt zoemen tussen de bloembladeren, bijna geïrriteerd (maar dat is wat ik dan denk :-)) op zoek naar waar ze nou moet zijn. Dan maar kiezen voor enkelbloemige rode papavers? Uiteindelijk zijn die natuurlijk ook prachtig. Maar ik geef toe, ik wil ook wel eens wat anders.

En lekker dramatisch maar ook goed bereikbaar is bijvoorbeeld deze:

Nog een voorbeeld: ik kocht eens zaden van deze zonnebloem met de naam Helianthus annuus Fuzzy Face, een laag ras met extra gevulde bloemen:

Ze was leuk, ze werd niet hoger dan zo’n 50 tot 60 centimeter, met een voor zo’n kleine plant extreem grote bloem (wel 25 centimeter groot), en zoals gezegd zeer gevuld. Mooi maar eigenlijk hield het daar ook wel een klein beetje mee op: de bloei viel wat tegen want elke plant kreeg slechts 2 tot 3 bloemen en toen was het alweer voorbij, en ze gaf ook geen goede zonnebloemzaden (en dat is dan weer een teken dat ze niet goed bevrucht is geweest en ze dus niet goed is bezocht door bestuivers, die misschien iets teveel hebben moeten zoeken tussen al die kleine bloemblaadjes).

Een paar jaar jaar geleden teelde ik deze zonnebloem (Helianthus annuus Coconut Ice)

Een hoger ras, ruim 160 centimeter hoog, met enkelvoudige bloemen in een mooie koele heel licht groenwitgele kleur met een letterlijk ‘aanlokkelijk’ contrasterend donker hart. Je ziet dat ze veel makkelijker (en uiteindelijk ook langer) bloeit, met meer bloemstelen, de bloemen wat meer ‘in verhouding’ staand tot het formaat plant. Er is meer voedsel te vinden voor bestuivers, en vooral makkelijker te halen doordat ze geen bloemblaadjes in het hart heeft. Leuke bijkomstigheid: in de herfst snoepen de vogels (hier vooral meesjes) van de zonnebloemzaden die dan rijpen.

Voor alle duidelijkheid: ik wil niemand vertellen om alleen maar enkelvoudige eenjarige bloemen te telen. Sterker nog, ik heb zelf ook elk jaar weer dubbelbloemige bloemen in de tuin. Kies vooral wat je zelf mooi vindt, maar denk bij je planning en het kopen van zaden na wat je per soort belangrijk vindt (groot en opvallend, klein, enkelbloemig en daardoor veel bestuivers lokkend, dubbelbloemig, bijzondere bladvormen en -kleuren; en juist die afwisseling, misschien ook nog in combinatie met kruiden of groenten, maken een tuin zo spannend en leuk voor alles en iedereen.

Misschien is het tot slot leuk om mijn lijstje met favoriete eenjarige bloemen te geven. En natuurlijk heb ik veel meer favorieten, ik heb er ondertussen al zoveel gezaaid, het is lastig kiezen (met ‘pareltjes’ als de tere babyblauwe Eritrichium canum, de zomers oranje Venidium fastuosum (foto bovenaan deze pagina), de grote Persicaria orientalis, de vroeg bloeiende Ursinia calenduliflora, de klimmer Ipomoea purpurea, de ook voor de lichte schaduw geschikte Ageratum, etc.). Maar juist doordat ik er al zoveel heb gezaaid is het misschien handig voor mensen die nog geen/niet zo vaak eenjarige bloemen hebben gezaaid, om een lijstje te maken van soorten die niet moeilijk te zaaien zijn en heel veel bieden.

Mijn 10 favoriete eenjarige bloemen (in willekeurige volgorde, op nummer 1 na)

1 Tropaeolum majus (Oost-Indische kers)

Met stip op nummer 1, omdat ze alles heeft. Een vrolijke eenjarige klimmer/kruiper (tot wel 2 meter hoog of lang) met lichtgroen, blauwgroen of grijsgroen blad en fel gekleurde gele, oranje of rode bloemen. Ondertussen zijn ze er ook met witbont blad en met bloemen in perzik, abrikoos, zachtoranje, geel/rood gevlekt. Als je haar in april zaait bloeien de planten tot ver in de herfst. De bloemen, de bladeren en de onrijpe verse groene zaden zijn ook nog eens eetbaar en smaken lekker pittig. Ze lokt ook nog eens veel bestuivers. En de bloemen op ranke steeltjes blijven zeker een dag of 5 mooi in een klein vaasje. En mocht je het allemaal prachtig vinden klinken maar geen klimmer willen, er zijn ook rassen die compact blijven (vaak aangeduid met Tropaeolum minus of Tropaeolum nanum in plaats van Tropaeolum majus, en rassen als Tom Thumb, Bloody Mary, Orange Baby en Empress of India

Als je haar eenmaal in de tuin hebt hoef je haar nooit meer te zaaien want ze zaait zich heel prettig uit. Mocht je meer over het zaaien en de verzorging willen weten, foto’s van verschillende rassen willen zien, etc., kijk dan vooral even op de teeltpagina van Tropaeolum majus

2 Agastache (dropplant)

Er zijn dus ook eenjarige bloemen die eigenlijk helemaal niet eenjarig zijn maar vaste planten die in ons koele klimaat niet goed winterhard zijn en als eenjarige kan worden gezaaid omdat ze al in hun eerste jaar bloeien. Zoals deze Agastache (maar haal ze dus nooit in de herfst uit de grond, met wat winterbescherming is er altijd een kans dat ze een niet te strenge winter overleeft). Je moet iets meer je beste doen voor het zaaien (wat vroeger beginnen en oppassen dat je de zaden en zaailingen niet teveel water geeft). En omdat de planten niet winterhard zijn mogen ze pas vanaf half mei op een warme, zonnige en niet te natte plek naar buiten. Maar dan heb je ook wat: een rijke en lange bloei, heel veel bestuivers, en bladeren met een heerlijke anijsachtige geur en smaak die je in thee kunt gebruiken (en eetbare bloemen).  

Mocht je meer over het zaaien en de verzorging van dropplant willen weten, foto’s van verschillende rassen willen zien, etc., kijk dan vooral even op de teeltpagina van Agastache

3 Calendula officinalis (goudsbloem)

Dit is een makkelijk te telen winterharde eenjarige. Bloeit met enkelvoudige maar ook dubbelbloemige bloemen in vrolijke felle kleuren als geel en oranje. De bloemen lokken veel bestuivers. De planten hebben een ontsmettende werking op de grond (en ze is voor de mens ook heel gezond, denk aan de bekende calendulazalf). De bloemblaadjes (zonder het wittige gedeelte want dat is wat bitter) zijn eetbaar (ze wordt in Engeland ook wel ‘poor man’s saffron’ genoemd omdat je er gerechten met geel/oranje kunt kleuren) . En de bloemen blijven in een vaas ook zeker bijna een week mooi. Als je regelmatig uitgebloeide bloemen plukt kan ze heel lang bloeien, als je dat niet doet sterven de planten uiteindelijk maar zaait ze zichzelf soms hetzelfde jaar nog uit.

Mocht je meer over het zaaien en de verzorging willen weten, foto’s van verschillende rassen willen zien, etc., kijk dan vooral even op de teeltpagina van Calendula

4 Dianthus barbatus (duizendschoon)

Deze staat om nostalgische redenen in deze lijst, alleen al voor de geur (typische avondvierdaagsebloem :-)). De planten bloeien niet perse heel erg lang (maar wel langer als je de uitgebloeide bloemen verwijdert), maar wel zeer rijk. Ze zijn er in heel veel kleuren, van wit tot roze en donkerpaars, en ook in kleurenmengsels. Ze lokken veel bijen, hommels, vlinders, solitaire bijtjes en zweefvliegen naar de moestuin, en het zijn de allerbeste plukbloemen (vers uit eigen tuin afgesneden blijven ze soms wel 2 weken mooi in een vaas). Eigenlijk is ze niet eenjarig maar tweejarig of kortlevend vast. Maar ze bloeit wel al in haar eerste jaar, al kun je haar ook in de zomer zaaien, dan overwintert ze als semi- wintergroene mat in de tuin en bloeit ze het jaar erop vroeger dan wanneer je haar als eenjarige zaait.

Mocht je meer over het zaaien en de verzorging willen weten, foto’s van verschillende rassen willen zien, etc., kijk dan vooral even op de teeltpagina van Dianthus barbatus

5 Amaranthus (amarant)

Een plant die ik ook elk jaar weer zaai is Amaranthus. Ze heeft maar één nadeel en dat is dat ze niet veel bestuivers lokt. Maar de positieve punten zijn: de bladeren zijn eetbaar (jonge blaadjes in een salade, grotere bladeren kunnen worden gestoofd als spinazie), en ook de zaden zijn eetbaar. Ze bloeit heel lang en ze is een goede plukbloem. En tot slot krijgen de bladeren in het najaar vaak ook nog eens een mooie herfstkleur. Ze zijn er in veel rassen, met groen of bietjespaars blad, en met groene, roze of bietjespaarse bloeiwijzen die rechtop staan of hangen.

Ze zaait zich prettig uit. Mocht je meer over het zaaien en de verzorging willen weten, foto’s van verschillende rassen willen zien, etc., kijk dan vooral even op de teeltpagina van Amaranthus

6 Zinnia

Deze staat in dit lijstje omdat je ze makkelijk kunt zaaien (vanaf april in huis voorzaaien, vanaf half mei buiten uitplanten). En omdat ze zo vrolijk bloeien en in heel veel kleuren/rassen verkrijgbaar zijn (van geel, groen en oranje tot rood, roze, paars en ook heel veel mengsels van kleuren met bijvoorbeeld een contrasterend hart). Ze bloeien van eind juni tot in de herfst, lokken veel bestuivers, en het zijn geweldig goede plukbloemen (ze blijven zeker een week mooi in een vaas, vaak nog wel langer.

Mocht je meer over het zaaien en de verzorging willen weten, foto’s van verschillende rassen willen zien, etc., kijk dan vooral even op de teeltpagina van Zinnia

7 Dahlia

Natuurlijk heb ik wel wat dahliaknollen, en inderdaad dan ook wel vaak met extra grote en zeer gevulde bloemen. Maar je kunt dahlia’s ook prima zaaien (in maart zaaien, in mei uitplanten), en vaak zijn dat enkelbloemige dahlia’s. Minder imposant maar zeker niet minder mooi. Ze zijn er vaak in mengsels van kleuren (met bijvoorbeeld donker blad of bloemen in contrasterende kleuren). Het is een goede plukbloem en juist de enkelbloemige rassen lokken heel veel hommels, bijen en solitaire bijtjes naar de tuin. Een dahlia blijft een dahlia en dus kun je de knollen in de herfst uit de grond halen, koel maar vorstvrij overwinteren en het jaar erop weer uitplanten. En het leuke van de enkelvoudige bloemen: ze maken na de bloei zaden die kruisen met alle andere dahlia’s en na het zaaien dus weer andere kleuren en vormen kunnen geven.

Mocht je meer over het zaaien en de verzorging willen weten, foto’s van verschillende rassen willen zien, etc., kijk dan vooral even op de teeltpagina van Dahlia

8 Cosmos bipinnatus (cosmea)

Altijd goed!! Je zaait ze in april bij kamertemperatuur voor en kunt ze in mei buiten uitplanten. Het worden imposante planten (afhankelijk van het ras) met lichtgroen geveerd blad en enkele of dubbele bloemen in kleuren van wit, roze, lila en paars en alle tinten daartussen in. Ook cosmea lokt weer veel bestuivers naar de tuin, ze is een goede plukbloem en ze bloeit van juli tot in oktober. Ik vind vooral de combinatie tussen het felgroene blad en de mooie helder gekleurde bloemen mooi.

Mocht je meer over het zaaien en de verzorging willen weten, foto’s van verschillende rassen willen zien, etc., kijk dan vooral even op de teeltpagina van Cosmos

9 Helichrysum bracteatum (goudstrobloem)

Ik zaaide deze eenjarige zomerbloem een paar jaar geleden voor het eerst en ze stond direct in mijn top 10. Je kunt ze in maart/april voorzaaien en in mei uitplanten. De planten bloeien de hele zomer en ook nog een deel van de herfst, en ze bloeien ook zeer rijk. Ze zijn verkrijgbaar in mengsels van kleuren maar ik vind ze zelf in een ras op kleur nog mooier. Ze lokken zeer veel bestuivers naar de tuin; van hommels en bijen tot zweefvliegen, vlinders en solitaire bijtjes. En ze is een heel goede plukbloem die ruim een week mooi blijft in een vaas. Tot slot: ouderwets maar (gelukkig) nu weer in de mode; ze is een echte droogbloem.

Ze zaait zich trouwens in niet te natte grond ook nog wel prettig uit. Mocht je meer over het zaaien en de verzorging willen weten, foto’s van verschillende rassen willen zien, etc., kijk dan vooral even op de teeltpagina van Helichrysum

10 Salvia

Ik ben al decennia fan van Salvia’s, en dus ook van de eenjarige soorten en rassen. Je moet ze wel een beetje op tijd zaaien, in maart binnenshuis, ze mogen vanaf half mei buiten worden uitgeplant. Als je een goede standplaats voor ze hebt (in de zon in niet te natte grond – ook leuk in potten trouwens) bloeien ze lang en overdadig. Ze lokken veel bestuivers, van sommige soorten ruikt het blad lekker en de bloempjes zijn eetbaar. De bloeiaren kun je ook nog plukken voor in een vaas.

Mocht je meer over het zaaien en de verzorging willen weten, foto’s van verschillende rassen willen zien, etc., kijk dan vooral even op de teeltpagina van Salvia

Ach, kijk, en nou passen de slaapmutsjes niet meer in de top 10, en de meisjesogen, de altijd vrolijke leeuwenbekjes, het komkommerkruid met babyblauwe eetbare bloempjes, en zelfs de afrikaantjes (toch zeker ook één van mijn favorieten), en ook de slingerende en heerlijk ouderwets geurende siererwten passen er niet meer in. Oh, en zonnebloemen natuurlijk, die moeten er toch eigenlijk ook in, en de heerlijk geurende en tot de winter bloeiende violieren. Mocht je het hele overzicht van meer dan 100 soorten eenjarige bloemen en bloemen voor de moestuin willen zien, kijk dan vooral nog in de database die ik maakte van soorten die ik zelf tot nu toe teelde.

En tot slot het meest belangrijke: zaai eens eenjarige bloemen! Voor de bestuivers in je tuin (die en passant ook nog even je augurken, pompoenen, bonen en aardbeien bezoeken), voor de oogst, voor de geur, voor de kleur, voor een vaasje maar vooral om in je tuin van al die verschillende soorten te genieten!!