Spruitkool

Eerst even dit, mocht je internationale informatie zoeken of bijvoorbeeld zaden van spruitkool in een niet-Nederlandstalige webwinkel:

  • Synoniem:   Spruitjes
  • Latijnse naam:   Brassica oleracea convar. oleracea var. gemmifera
  • Engelse naam:   Brussels Sprouts
  • Duitse naam:   Rosenkohl
  • Franse naam:   Chou de Bruxelles

 

Spruitkool doet het bij ons eigenlijk altijd wel goed op onze vocht-vasthoudende voedzame kleigrond. Het is spruitjes (en bij kool in het algemeen) wel belangrijk dat je het juiste ras koopt, want er zitten behoorlijk wat verschillen in kwaliteit in, zie bij de alinea over teeltwijzen / rassen hieronder voor meer informatie over waar je op kunt letten als je zaden koopt.

Een spruitje is eigenlijk een soort van ontwikkelende krop in elke bladoksel (zie foto’s), het wordt ook wel een okselknop genoemd. Als je ze niet op tijd plukt worden de spruitjes steeds losser tot ze uiteindelijk open gaan.

Spruiten zijn redelijk winterhard. Vroeger waren spruitjes bitterder dan de nieuwe rassen, ze werden gekookt, wij aten ze met flink wat nootmuskaat. Gelukkig zijn er ondertussen heel veel leuke recepten met spruitjes te vinden, zoals roerbakken, gratin, stoofschotels, salades, etc.

 

TEELTWIJZEN / RASSEN

Let bij je keuze voor een rassen op de gewenste oogstperiode ( zoals late herfst, vroege winter, late winter, etc.). Er zijn spruitjesrassen die je al midden in de lente zaait en dan nog voor de winter kunt oogsten, en er zijn latere rassen die je in de winter oogst.

Hoe dan ook hebben spruitjes altijd een lange teeltduur (van meer dan 5 tot 6 maanden). De planten nemen veel ruimte in beslag (gemiddeld zo’n 60 x 60 centimeter per plant). Spruitjes nemen dus veel plaats over een lange periode in, het is handig om daar bij je planning en het kopen van zaden rekening mee te houden.

Er bestaan zaadvaste rassen en F1-hybriderassen. Zelf hebben we meerdere keren zaadvaste rassen geprobeerd en komen toch elke keer weer terug bij de F1-hybriderassen. Die laatste groep bevat rassen waarvan de zaden duurder zijn maar die een betere opbrengst geven, en/of beter van vorm zijn. Sommige zaadvaste rassen willen hier nog wel eens ‘losse spruiten’ geven waarbij de spruitjes dus geen kogelharde en rond spruitjes zijn maar losbladige ‘kropjes’. We hebben ook mooie rode spruitjes wel eens geteeld maar daar waren wij toch ook niet zo te spreken (qua oogst en losheid van spruitjes). Dat kan echter ook wel te maken hebben met onze voedzame bodem of de omstandigheden in dat jaar. Laat het je vooral niet weerhouden om het zelf eens te proberen, er zijn ondertussen weer nieuwere en betere rassen verkrijgbaar.

Voorbeelden van rassen:

  • Brilliant F1
  • Cryptus F1 (knolvoetresistent)
  • Falstaff F1 (rode spruitjes)
  • Groninger
  • Igor F1
  • Jade Cross F1
  • Long Island
  • Red Bull (rode spruitjes)
  • Roodnerf
  • Rubine (rode spruitjes)
  • Seven Hills
  • Topline F1

 

Iets heel anders maar leuk om hier te vermelden is het boerenkoolspruitje, ze wordt vaak flowersprouts genoemd. Het is een F1-hybride-kruising tussen spruitjes en boerenkool en dat levert planten op die lijken op spruitplanten maar waarvan de ‘spruitjes’ niet vast en gesloten zijn maar open en met wat gefranjerd blad, als mini-boerenkooltjes in de bladoksels. Ze lijken in de smaak juist wat meer op boerenkool, hebben een mildere smaak. Ik heb er een eigen informatiepagina over geschreven: Boerenkoolspruitjes

Boerenkoolspruitjes

 

 

BODEM / BEMESTING

De meest geschikte bodemsoorten zijn niet te zware maar wel voedzame gronden zoals leem en lichte klei. De grond moet voldoende vocht vasthouden maar niet kletsnat blijven (in een kletsnatte herfst/winter doen spruitplanten het hier duidelijk minder goed – de spruitjes worden los of ze ontwikkelen zich gewoon niet heel goed).

Alle koolsoorten zijn ‘veelvraten’; ze verbruiken relatief veel voedingsstoffen. Maar spruiten groeien niet heel snel maar vooral langzaam en gestaag, en om die reden houden ze van een goede maar vooral langdurige bemesting. Zelf spitten we in de winter oude mest onder, waar de spruiten gaan komen. Daarnaast krijgen de planten in het voorjaar wat samengestelde organische meststof voor de moestuin, en dat geven we in de maand juli of augustus nogmaals.

Gebruik niet teveel stikstofhoudende mest (zoals bloedmeel): je krijgt dan veel plant en veel blad maar weinig spruit). Als je echter te weinig stikstof geeft krijg je een paarse verkleuring van blad en nerf en planten die (te) klein blijven. Zoals gezegd; hier gaat het eigenlijk goed met oude mest en wat samengestelde mest met een NPK van ongeveer 10-4-6.

 

ZAAITABEL / PLANTAFSTAND

Spruitkool tabel

 

OPKWEEK

Afhankelijk van het ras zaaien we in het voorjaar of wat later in de lente. Zelf zaaien we graag voor in de kas maar je kunt ook buiten zaaien. Kool kan veel kou verdragen. In huis zaaien is minder verstandig (tenzij je ze een zeer lichte en koele standplaats kunt bieden). Kool die je in een relatief warm en donker huis zaait (zelfs als dat in een raamkozijn is) kiemt binnen enkele dagen en wordt daarna heel makkelijk te lang en dun en sprieterig. Op een koele of koude plaats (zoals buiten of in een kas) voorgezaaid kiemen de zaden binnen 1 tot 2 weken en groeien de zaailingen sterk en gedrongen. Ik verspeen de zaailingen altijd nog naar 9-centimeterpotjes met potgrond, daarin kunnen de zaailingen nog een paar weken door groeien tot ze wat groter en met een sterk wortelgestel kunnen worden uitgeplant.

Verschillende koolsoorten verspeend naar 9-centimeterpotjes om nog een paar weken te groeien voor ze worden uitgeplant

 

Plant de zaailingen uit wanneer ze groot genoeg zijn. Probeer daarbij zo min mogelijk worteltjes te beschadigen (daarom zaai ik ook liever voor en verspeen ze in potjes met potgrond zodat ik het hele kluitje kan uitplanten. Bescherm de zaailingen direct na het uitplanten tegen vogelvraat (zie hieronder bij ‘verzorging’.

 

VERZORGING

Zoals bij alle koolsoorten is bescherming tegen vogelvraat in het begin bijna onmisbaar (al hangt het natuurlijk ook af van waar je moestuin ligt, in de stad of op het land, welke provincie, open of beschut, etc.). Zelf zetten we rond het koolvak wat stokken of palen, en daaroverheen gaat een fijnmazig net. Als de kolen zo ongeveer 35 centimeter groot zijn kan het net eraf; vogels (en dan vooral duiven) zijn gek op de jonge koolblaadjes, de oudere zijn al wat minder lekker en worden alleen opgevreten als er verder veel lekkers in de tuin te vinden is.

Opgevreten blad bij spitskool

 

Je kunt je voorstellen dat jonge planten waarbij het blad is opgevreten zoals op de foto hierboven, niet genoeg voedingsstoffen meer op kunnen nemen en dus dood gaan of een groeistilstand krijgen met alle gevolgen van dien (zoals minder weerstand tegen ziekten en plagen).

De laatste jaren planten we steeds vaker verschillende koolsoorten tussen andere planten in de tuin. Belagers hebben het graag makkelijk; hoe meer dezelfde planten in een rij, des te makkelijker, veiliger en sneller kunnen ze eten. Door koolplanten kriskras in de tuin te planten, tussen andere groenten maar ook eenjarige bloemen, etc. in, des te minder interessant worden de planten voor die belagers (dat geldt voor vogels, maar ook voor rupsen, witte vlieg, slakken, etc.. En we vinden het zelf ook nog eens leuk. Uiteraard is er geen garantie, afhankelijk van wat er verder nog in de tuin staat en andere omstandigheden worden hier sommige koolplanten toch nog opgevreten maar andere juist volledig met rust gelaten.

Voorbeeld: palmkool met feloranje Zinnia’s

 

Naast het beschermen is een bodembedekking handig; het houdt vocht in de grond vast in droge periodes, houdt bovenlaag van de grond enigszins koel en het gaat onkruidgroei tegen (en dat is extra handig als je koolplanten onder een net hebt staan want dat moet je er eerst vanaf halen voor je kunt wieden, en er daarna weer zorgvuldig over terug hangen en weer vastzetten).

Breng desgewenst ook koolkragen aan. Je knipt dan van rubber of plastic rondjes of vierkantjes van 10 x 10 centimeter, met aan één zijde een inknipping tot de helft en een klein rond gaatje in het midden. Deze lapjes vouw je om de voet/steel van de koolplant. Op deze manier voorkom je dat de koolvlieg eitjes legt, net onder de grond, bij de voet van de koolplant (waarna de larven aan de wortel van de koolplant gaan vreten). Wij hebben dit jaren lang gedaan maar zijn er op een gegeven moment mee gestopt omdat we bij tuinburen zonder koolkragen zagen dat er geen problemen met koolvliegen waren. Later lazen we dat de koolvlieg een flinke voorkeur heeft voor koolplanten in losse zandgrond en niet zo snel eitjes legt in de vette klei (waar dus op tuinieren). Kijk goed naar je grond en bedenk of je koolkragen wilt gebruiken en hoe je dat wilt gaan doen (die van plastic of rubber gaan bijvoorbeeld jaren mee, je kunt ze ook van karton maken en dan gaan ze 1 tuinseizoen mee).

En verder: pluk losse spruiten zo snel mogelijk. Zelf halen we het kontje eraf en dan hou je allemaal losse spruitjesblaadjes over (lekker om niet te koken maar te roerbakken met een fijngesnipperd uitje en spekjes, of met wat grof gehakte hazelnoten, of om een salade mee te maken). Door de losse spruitjes te oogsten stimuleer je de plant om bovenin de plant nieuwe spruitjes te maken en om andere spruitjes te laten groeien tot een oogstbaar formaat.

Door de top uit de plant te halen (afhankelijk van het ras en de grootte van de plant kun je dat wat later in de herfst doen) groeien de bovenste spruiten beter en sneller uit. En daarnaast heb je daardoor wat minder kans op losse spruitjes.

De planten laten vaak de onderste bladeren vallen, dat gaat dan meestal samen met het groeien van de spruitjes. Je kunt helpen door gele bladeren zelf te verwijderen. Soms blijven de bladeren langer aan de plant en kun je een deel eventueel zelf verwijderen (zodat de plant wat sneller opdroogt na regen en je wat makkelijker kunt oogsten). Maar heel belangrijk is dit niet hoor.

 

OOGST / BEWAREN

Oogst de spruitjes als ze nog mooi dicht en hard zijn. Je oogst ze door ze tussen duim en vingers vast te pakken en naar beneden of naar boven te duwen; zo breek je het spruitje van de steel.

Verwijder ook gelijk eventuele rotte spruitjes zodat die de plant geen energie meer kosten.

Gooi na de laatste oogst de dikke stammen/stronken liever niet op de composthoop  (wij gooien hier de stronken van alle kolen bij het afval dat wordt opgehaald): ze verteren niet of nauwelijks in de composthoop omdat ze zo hard en dik zijn.

Geplukte spruiten zijn in de koelkast nog een paar dagen houdbaar.

Wij vriezen spruitjes ook wel in, na ze enkele minuten te hebben geblancheerd. Het invriezen van spruitjes heeft nog een voordeel; je bootst daarmee de winter na en in de spruitjes worden de zetmelen omgezet in suikers zodat ze wat milder smaken. Aan de andere kant; wij houden wel van bittere spruitjes, zo bitter als vroeger zijn ze al lang niet meer en een vleugje bitterheid kan in een gerecht heel lekker zijn.

 

ZAADTEELT

Dat is erg lastig omdat kruisbestuiving heel gemakkelijk is bij koolsoorten. Bovendien levert het oogsten van zaden van F1-hybrides planten met een aantal andere eigenschappen (zoals losse of bittere spruiten).

Als je het toch wilt proberen: kies een plant waar je geen spruiten van oogst. Verwijder in het voorjaar de onderste spruiten en ook de kop van de plant. De bloemstengels komen uit de overgebleven middelste spruiten. Bind deze vast aan de hoofdstengel want door het gewicht van de lange stelen met grote hoeveelheden bloemen (die heel druk worden bezocht door insecten) breken ze makkelijk. De peultjes groeien in de zomer en in de nazomer worden ze bruin, waarna je de rijpe zaden eruit kunt oogsten.

Ik heb zelf nog nooit zaden van spruitkool geoogst, maar wel van palmkool, en je ziet op deze foto hoeveel bloeistengels ze maakt, hoe rijk ze bloeit (en dat is niet te zien maar de bloemen werden heel druk bezocht door hommels en bijen)

 

Tot slot: kijk vooral nog even op deze pagina voor recepten met spruitje (of andere groenten, fruit of kruiden).

 

Soep van spruitjes met gorgonzola

 

Abonneer
Laat het weten als er
guest

34 Reacties
Oudste
Nieuwste Meest gestemd
Inline feedbacks
Bekijk alle reacties
Suzanne

Hoi Diana,

Waar koop jij jouw plantjes in het voorjaar. Ik ben wel eens bij de Welkoop geweest maar daar vind ik de keus niet zo groot.

Gr Suzanne

Ria

Suzanne, ik denk dat Diana ik nooit plantjes koopt, zij zaait alles zelf. En als je zelf zaait heb je veel meer keus in verschillende rassen.

Groeten,
Ria

Walter De Schepper

Een goede manier om spruit zaad te oogsten is om enkele mooie spruiten te oogsten en deze te planten in potjes(koude kast) als een soort van stek. Deze zullen beginnen te wortelen en ook eventueel bloemen geven. Ze zullen aangezien ze in een koude kast staan vroeger bloeien en kun ze zelf bestuiven met een penceeltje. Zodanig vermijd je ongewenste kruisbestuiving aangezien de plantjes binnen een kast staan.

Martine Stadman

Hallo Diana,
Ik heb nu 2 keer spruitkool voorgezaaid zoals het beschreven staat. Maar beide keren kwamen er alleen maar dunne sprietjes op! Ik begrijp er niets van. En baal echt onwijs, want zou heel graag spruitkool in mijn niet super grote groentetuin hebben staan. Ik ben nu op zoek naar plantjes maar kan die dus nergens vinden…..ik durf het bijna nirt te vragen, maar nee heb ik ja kan ik krijgen, is er een mogelijkheid misschien dat ik 3 of 4 plantjes van u mag kopen ( bloos bloos). Ik haal bijna al mijn informatie van uw website af en ben super blij dat ik de site ooit heb gevonden. Echt een fijne site om al je info vanaf te halen. Groetjes Martine

Ria

Hallo Martine,
Opkomen met dunne sprietjes? Dat doet vermoeden dat het geen spruitkool is want die komt volgens mij altijd op met 2 brede kiemblaadjes.
Verder denk ik dat er over een tijdje in de tuincentra wel plantjes te koop zijn.

Ria

Martine

Bedankt voor je reactie. Het is echt spruitkool….Ik heb ze buiten staan op een koele plek. Maar ik ga het gewoon nog een keer proberen! 3 keer is scheepsrecht toch? En lukt het weer niet, dan koop ik eind mei begin juni een paar plantjes. Ben er achter gekomen dat ze dan volop verkrijgbaar zijn. Was weer wat te ongeduldig…..
Ik geniet echt van je mooie en informatieve site! Heb er heel veel aan.
Ik laat het nog wel even weten of het de 3e keer wel gelukt is!
Groetjes Martine

Diana L

Hoi Martine wat jij had , had ik ook zaadjes in potjes in huis gezaaid en kreeg ook sprietjes Ik heb groteree potjes gevuld met potgrond en in het midden met mijn vinger een heel diep gaatje gemaakt Toen heb de potjes met de sprietjes voorzichtig omgekeerd in mijn handpalm met het sprietje tussen mijn vingers en dat sprietje zo diep mogelijk zo voorzichtig mogelijk in dat gaatje laten zakken zodat alleen de ienemienie blaadjes boven de grond uit komen Volgens mij gaat het dan goed komen dat heb ik ook met de tomatenzaadjes gedaan Veel succes

Monique

Hoi Diana ik heb een tuin waar na oktober geen zon meer komt. Is het dan toch mogelijk om spruitkool te kweken of heeft deze plant ook aan het einde van de kweekperiode zon nodig?

Alvast bedankt!

Groetjes,
Monique

Anke

Ik lees dat je de bladeren weggooit. Ik vroeg me af of de bladeren van de spruitjes te gebruiken zijn in een maaltijd? Soep? Stoven? Stomen?
Wie weet dat? Graag tips en eventueel ook een recept.

Harry

Hallo,
Kun je nu nog spruitkoolplanten in de tuin planten?

Hetty Herrenauw

Ik ben op zoek naar spruitenkoppen. Tot een paar jaar geleden kon je deze bij ons op de markt in Den Bosch kopen. Helaas is dat al 3 jaar niet meer. Weet iemand waar ik deze kan kopen. 5 kilo en ik maak mijn familie blij en mezelf B.v.d.

Gr Hetty

imme

Hoi Diana en anderen,

Wij kregen onlangs de spruitjes vers van het land aan de mooie steel geleverd, zodat we ze zelf supervers konden “oogsten”. Nu vraag ik me af of ik die steel of stok niet toch ook op de ene of andere manier kan eten? Bij broccoli eet ik in elk geval de steel ook, geschild en in stukjes. Ik kan nergens vinden of dit met de struikstok ook kan, misschien voor soep? Ik vind het zo jammer om weg te gooien…

Monique

Hej Diana,

Ik oogstte telkens de spruiten die ik nodig had, maar van de winter heb ik ze een beetje links laten staan. Nu zie ik dat (vooral onderaan) er allemaal ehhh stekken op de steel zitten…… kan ik deze in water laten wortel schieten en opnieuw planten???
of krijg je dan alleen maar groene planten terug zonder kooltjes hahaha…..
Ik lees alleen maar over zaadjes, dus vermoed zo van wel ;-))
maar hoor het uiteraard graag.
Indien gewenst kan ik hier ook foto’s van sturen ;-))

Warme groet,
Monique

Monique

Ik denk dat ik mijn antwoord gevonden hb. Vanaf blz 40 worden experimenten met stekken omschreven……pffff. laat maar zitten haha… https://edepot.wur.nl/273660

Rick

Hoi Diana,

Ik ben op zoek naar bittere spruitjes. Zeg maar de spruitjes met de smaak van vroeger. Welk ras komt daar het meest bij in de buurt en waar zijn die te koop.

Als je dat weet, dan hoor ik het graag.

Alvast bedankt.

Groeten Rick

Martha

Beste Diana

Hoe groot moeten de spruitkoolplantjes zijn om ze in de volle grond te kunnen planten? Is gedroogde paardemest goed voor spruitkoolplantjes? Moet de gedroogde paardemest ondergespit worden en kan daarop de spruitkoolplantjes geplant worden?

Martha

Diana dank je wel voor je advies. Ik ga dit opvolgen en zien wat er van.komt. Ben er erg mee geholpen.

Clementine

Goemorgen Diana.
Mijn spruitenplanten zijn al erg groot. Bijna een meter en ze staan in hele diepe plantenbakken. De spruitjes beginnen zich nu te vormen.
Moet ik ze toppen om de spruitjes meer kans te geven ?

Clementine

Bedankt voor het advies.
Groet,
Clementine

RGJ

Hallo Diana,

Ik heb spruitjes gezaaid in het voorjaar en enkele weken later uitgeplant. Ze groeien wel, maar niet veel, ik heb nu dus plantjes van ongeveer 30 cm groot. Ik vermoed dat ze te donker staan en te weinig voeding hebben (ze staan in een grote bak) Zou ik ze nu nog kunnen verplanten in een bak met meer licht en verse moestuinmix?

Shb

kunnen deze bloemknoppen gegeten worden? Ze lijken erg op broccolini maar durf niet proberen

Carine p

Dag Shb,
ja hoor, bloemknoppen van alle kool soorten kunnen gegeten worden. Is super lekker, gewoon even stomen en klaarmaken zoals gewenst. Ik doe dit koud en serveer met een beetje mosterdsaus.
smakelijk
carine

Diana

hoi, ik denk eraan om spruiten te gaan plaatsen na het oogsten van mijn bonen (argus) rond mr-april ergens. Kunnen spruiten geplaatst worden in grote bakken van 90L, 78L x 46B x 31H? Hoop t zo, heb geen grote tuin en ga deze plaaten op plat dak. Thx, hoor graag van je, mvg Diana

anja

ik gebruik al jaren Groninger spruitkoolzaad in mijn moestuin, maar ik vind de spruitjes eigenlijk veel te zoet, ik ben op zoek naar de ouderwetse bittere smaak, heeft iemand een tip voor een ras dat nog wel die smaak heeft? alvast bedankt.

Meld je aan voor de nieuwsbrief