Weeuwenteelt

De term weeuwenteelt is zeker niet bij iedereen bekend. En dat is niet zo raar, er zijn niet veel soorten geschikt voor die teelt, en je moet er eigenlijk een kas voor hebben (of een platte bak of een tunneltje). Bovendien kost het wel wat planning, geduld, en op de koop toe is de uitkomst is niet altijd even zeker.

Eerst even over de term weeuwenteelt: wat die precies betekent is me niet duidelijk (ondanks flink googelen, ook in de etymologiebank, in andere talen, etc.). Een weeuw is een weduwe maar weeuw betekende vroeger ook ‘plant’. Ik las al een mogelijke uitleg over weduwen die vroeger wat geld konden verdienen door in het vroege voorjaar jonge groenteplanten te verkopen die ze in het najaar hadden gezaaid. Maar of zij de juiste omstandigheden konden bieden aan de zaailingen en/of aan de grote vraag konden voldoen valt te betwijfelen. Een andere uitleg is dat weduwen een periode van rouw kenden, van rust en in zichzelf gekeerd zijn, zoals de planten in de winter dat ook zijn. Maar misschien betekent het gewoon ‘winterplantenteelt’. De term weeuwenteelt wordt langzamerhand vervangen door overwinteringsteelt (in andere talen ‘all-year-round’, Winterernte, Début d’Hiver, ‘Fall plant and overwinter’, etc.). Jammer, ik waardeer oudhollandse termen, maar ik geef toe dat ‘overwinteringsteelt’ misschien wel wat duidelijker is.

Voorbeelden van soorten die voor deze teelt geschikt zijn: bloemkool, bietjes, palmkool, worteltjes, koolrabi, spitskool, knolselderij, savooikool, sla, andijvie en tuinbonen. Maar in dit blog heb ik het over de weeuwenteelt van bloemkool.

Uiteraard heb je er een ras voor nodig dat geschikt is voor deze teelt (het moet in de beschrijving of achterop het zakje zaden vermeld staan). Bij de weeuwenteelt/overwinteringsteelt zaai je in het vroege najaar (ik zaai deze bloemkolen zelf altijd in de laatste week van augustus). De zaailingen overwinteren in een kas, platte bak of tunneltje, in de volle grond of in een 12 tot 15 centimeter pot. In een milde winter kun je zelfs planten in pot of volle grond buiten laten staan en bij strenge vorst tijdelijk op een koele plaats zetten (in de volle grond met bijvoorbeeld vliesdoek afdekken). Na het overwinteren kunnen de jonge planten eind februari worden uitgeplant, buiten of onder glas. Als ze in de volle grond, buiten of in de kas staan, blijven ze staan en geef je vanaf februari wat voeding en regelmatig wat water zodat de planten weer aan de groei komen. De oogst valt (afhankelijk van het ras en de standplaats) in april of mei (en buiten wellicht zelfs in juni).

Het verschil tussen weeuwenteelt bloemkool en winterbloemkool vervaagt dus iets. Mijn ervaring is dat ze allebei op deze manier kunnen worden geteeld, al geeft dat soms verschillen in oogsttijd (maar dat kan juist handig zijn). Want vroeger was dat overwinteren noodzakelijk: er waren minder soorten en rassen, de winters waren streng, de huizen waren te donker en te klein om er in het vroege voorjaar in te zaaien, er waren nog geen vriezers, etc.. Door in het najaar te zaaien, de zaailingen te overwinteren en in het vroege voorjaar uit te planten kon er vroeger in het voorjaar verse groenten worden geoogst. Maar nu zijn er veel meer mogelijkheden, door meer keuze in rassen, meer mogelijkheden voor het overwinteren van de zaailingen (denk aan serres, garages, schuurtjes, vliesdoek, kasjes, overkappingen, etc.), en vooral minder koude winters.

Ik zaaide afgelopen augustus 2 rassen; Snowball A, maar die teelt is helaas mislukt, de planten waren nog te klein toen door de grote temperatuurverschillen vorige maand al bloemkooltjes van amper 7 centimeter groot gaf. En ik zaaide tegelijkertijd een F1-hybride winterbloemkool (waar ik door een te volle en oude hersenpan de naam van ben vergeten). En deze laatste geeft die nu wel een prima oogst. Edit 25-04: ik vond het zakje zaden, voor wie er interesse in heeft, het is het ras Corella F1.

Mocht ik iemand nu enthousiast hebben gemaakt, er is één nadeel aan deze teelt: je kunt niet meer op de winter vertrouwen. Er daarom lukt het hier niet meer elk jaar, doordat de winter niet koud genoeg is, zaailingen te snel groeien en daardoor te vroeg te kleine kooltjes geven (zoals dit jaar de Snowball A). Maar ach, het telen van deze bloemkolen is sowieso vooral geschikt voor liefhebbers die ook in de winter willen tuinieren en weten dat je dan toch ook altijd voor een groot deel aan de weergoden bent overgeleverd :-).

Tot slot vind je hieronder onze weeuwenteelt bloemkool van dit jaar in 10 foto’s. Want wij blijven ze telen. Omdat ik er altijd zo trots op ben wanneer het lukt. Omdat het de allerlekkerste bloemkool is die je kunt bedenken (maximaal 5 minuten koken of stomen en dan is ze al gaar, bijna lichtgroen van kleur en heerlijk van smaak). En omdat iedereen die het heeft geprobeerd weet hoe bijzonder het is; 8 maanden geleden gezaaid, de hele winter in de gaten gehouden. En vanaf het vroege voorjaar vertroeteld en elke paar dagen kijken of ze goed groeit, of er een kooltje wordt gevormd, of dat kooltje goed groeit, of ze niet doorschiet, of wordt belaagd door rupsen of slakken. Ik las eens ergens over moestuinieren: “Zie het vooral als een leerproces, en als het dan ook nog lukt om wat te oogsten is het mooi meegenomen”. Daar ben ik het zeker niet mee eens….. maar het geldt wel voor de weeuwenteelt bloemkolen :-).

Foto 1: ik zaaide eind augustus. Na het kiemen heb ik de zaailingen verspeend, en op een zonnige plaats mochten de zaailingen nog groeien tot het kouder werd en ze de kas in moesten.

Foto 2: in oktober heb ik de zaailingen in de koude kas uitgeplant. Ik heb er verse paardenmest met stro omheen gedrapeerd. Dat is zeker niet verplicht hoor, dat was ook maar een probeersel maar het pakte goed uit. Ik had het idee dat de mest te koud was om schade aan de worteltjes te veroorzaken, maar het hield wellicht de grond langer warm, het onkruid tegen, het vocht in de grond, en het gaf wellicht ook nog wat voeding/mineralen/sporenelementen af.

Foto 3: wat ik dacht kwam redelijk goed uit (al kan dat ook toeval zijn geweest), want een paar weken later zagen de zaailingen er al echt uit als jonge planten. Voor alle duidelijkheid, het zijn niet alleen bloemkolen, er staat ook tatsoi, spitskool, komatsuna en savooikool tussen. Op de foto zijn de onderste 2 planten bloemkoolplanten.

Foto 4: en zo gingen de planten de winter in. Het begon als een (weer eens) zachte winter maar in februari kwam er nog strenge vorst. De planten hadden er geen last van. Toen de temperatuur na de vorst in de kas steeg, de zon sterker werd en de dagen langer licht werden, heb ik de planten wat samengestelde organische meststof gegeven (ik gebruikte groene Culterra). Want de planten moesten eerst nog wat groeien (kleine planten kunnen nooit grote bloemkolen geven). In maart zagen de planten er zo uit:

Foto 5: vanaf dat moment ging ik wat vaker water geven, en dan gelijk ook even naar het hart van de plant kijken (of er al een kooltje aankwam en controle op rupsen en/of slakken). En jawel, in maart begon het; in het hart van de plant begonnen de kleinere blaadjes in het hart te draaien:

Foto 6: en dan kon de rest bijna niet uitblijven. Twee weken later:

Foto 7: ondertussen is het begin april en een kooltje begint zich te ontwikkelen. Vanaf dit moment geven we elke keer dat we op de tuin komen wat water, zodat de plant en de kool zich gelijkmatig kan ontwikkelen. Een week later en het kooltje komt buiten de binnenste blaadjes piepen, het is op dat moment iets groter dan een pingpongbal.

Foto 8: de verzorging bestaat uit wachten, water geven en controleren op rupsen en slakken. Als het bloemkooltje zo groot is als een flinke tennisbal kun je haar al veel beter zien. Om te zorgen dat het bloemkooltje mooi wit blijft kun je haar tegen de zon beschermen door een wat groter blad in de plant half te knakken en over het kooltje te vouwen. Als een zelfgemaakte parasol:

Foto 9: en dan gaat het ineens heel snel, als het kooltje dit formaat heeft kan ze, afhankelijk van vocht, voeding, licht en temperatuur, binnen 1 tot 2 weken oogstbaar zijn. En oogstbaar is zo groot als je zelf wilt en/of zo groot als de kool kan worden. En dat laatste hangt dan weer af van het ras, de grootte van de planten en de genoemde omstandigheden. Groot genoeg of toch nog even wachten? Het bloemkooltje op deze foto is ondertussen zo’n 20 centimeter groot en kan ik oogsten. Of toch nog één of twee dagen wachten? Want er komt ook een dag dat ze door gaat schieten (een bloemkool is nu eenmaal een onderontwikkelde bloemknop). Ik geef nog een keer water en kijk morgen weer (want zo snel gaat het dus).

Foto 10: Op deze foto zie je een bloemkool die door gaat schieten: sommige roosjes komen omhoog. Nu moet ze zeker en zo snel mogelijk geoogst worden.

Ik kan het met alle wil van de wereld geen nadeel noemen maar bedenk dat alle bloemkolen van hetzelfde ras op dezelfde plaats zich binnen ongeveer 2 weken op deze manier ontwikkelen. Hoeveel planten je zet hangt dus af van hoeveel bloemkool je in een korte periode wilt eten :-). Uiteraard kun je ze ook invriezen (maar wij vinden ze vers veel te lekker en invriezen geeft toch een beetje natte soppige bloemkool). Van de 8 planten die we zaaiden hebben we gisteren de eerste 3 bloemkooltjes geoogst. Dit weekend volgt er in ieder geval nog één, en volgende week volgen waarschijnlijk de laatste 4 bloemkolen. Als je het positief bekijkt zorgt het ervoor dat je op zoek gaat naar lekkere recepten. Bloemkool 1 hebben we gisteren heerlijk gestoomd gegeten, met een stukje vlees en gekookte aardappelen. Bloemkool 2 en 3 liggen nu nog in een plastic zak in de koelkast en daar maak ik zaterdag een bloemkoolsoep met chorizo van, en een salade met aardappel, gerookte vis en doperwtjes (nee, nog niet uit de tuin maar uit de vriezer :-)). En de laatste 4 bloemkolen? Misschien eens in geheel in de oven roosteren, of als ‘bloemkoolsteak’ volgens het recept van Ottolenghi bakken. We hebben nog een paar dagen om erover te verzinnen…

Abonneer
Laat het weten als er
guest

23 Reacties
Oudste
Nieuwste Meest gestemd
Inline feedbacks
Bekijk alle reacties
Hetty

Diana, al dat werk de hele winter door, dat kan alleen maar (tuin)liefde zijn!

Emmie

Ik had de Snowball dit jaar in twee kassen. In de drogere kas met snelle opwarming mislukt. Werden geen mooie komen. In een kleinere, vochtiger en kleinere kas doen ze het prima. Bv veldsla schimmelt daar in de winter weg. Goh, wat ben je dan blij en trots! Dit najaar ook in koude bak proberen.

Nathalie Gispen

Nu zit ik met een grote vertederde glimlach op mijn gezicht te genieten van de schattige kooltjes en je mooie blog, Diana! Ik heb zelf vorig jaar min of meer per ongeluk andijvie en sla als weeuwenteelt gekweekt, dit najaar ga ik me echt eens wagen aan bloemkool, gele broccoli Nine Star Perennial en bietjes. Wat heerlijk allemaal! Tuinliefde, wat word je er blij van!

Saskia

Leuke blog weer. Toevallig zat ik laatst ook wat meer info en plaatjes te zoeken van weeuwenteelt en vond niet zoveel, dus dankjewel 🙂

Heel herkenbaar dat het steeds vaker een ‘hit or miss’ winter is. Voor mij is het de afgelopen jaren wel een voordeel geweest dat we niet op de winters kunnen rekenen. De zachte winters maakte weeuwenteelt in volle grond of verhoogdebakken ook af en toe mogelijk.

Stefaan Vervaele

ik kweek al jaren Snowball in de serre na de tomaten.
zaaien einde aug, inpotten in P9 potten en einde oktober na de tomaten uitplanten
tweede helft van maart begin ik te oogsten
dit jaar zal ik proberen om de ingepotte kolen toch een week of 2 buiten te zetten, om te proberen wat sterkere gedrongen planten te hebben, ze groeien te sterk en lang in de serre door de warmte van oktober

Marianne Tuyn

Ja, heel herkenbaar! Iets later gezaaid ( september) en nu zijn het nog tennisballen, maar het ziet er veelbelovend uit. Gisteren de eerste andijvie uit de kas gegeten. Ook staan er nog snijbieten die ik in het najaar heb gezaaid, verspeend en in de grond gezet. Ze gaan nu wel wat schieten, maar dan blijft er nog genoeg over. Wat zijn we toch bevoorrecht met een kas!

Tony te Pas

Hoi Diana,
Wat een schatjes, die bloemkooltjes van jou, dat ga ik ook es proberen. Hierbij een link naar een superlekker recept om veel bloemkool te verwerken, wij zijn er fan van. Niet moeilijk.

https://www.ah.nl/r/1191088

Esther

Fijn, zo’n uitgebreide uitleg! Ik had al weeuwenteelt-spitskool-zaad gekocht voor aankomende winter maar deze extra uitleg (helemaal dat van die potjes!) is echt heel fijn om achter de hand te hebben. Het lijkt me heerlijk om in februari de zaailingen uit te kunnen planten, dat is toch juist de tijd dat je ernaar snakt om wat wezenlijks te doen in de tuin.

Ik heb overigens een super bloemkool-recept: Geroosterde bloemkool-currysoep. Het is in het Engels en aardig wat schillen en choppen maar dan heb je wel een bak epische soep waar wij soms 3 dagen van eten: https://www.eatingwell.com/recipe/256519/roasted-cauliflower-potato-curry-soup/

Esther

Oh ja, wij stoppen daar niet het hele blik kokosmelk in want dan vinden wij hem te zoet.

John Van der jagt

Hallo Diana ik heb bloemkolen op de koude grond laten staan. Ondanks dat het bij ons op de tuin -14 is geweest hebben ze dit perfect overleeft. Toevallig vandaag gekeken en bij 1 van de 3 planten komt al een forse bloemkool. Ik heb van de winter bijna niets aan de planten gedaan alleen beschermd tegen duivenvraat. Eind maart een gulle gift bloedmeel. Mijn zomerbloemkolen waren nooit een succes veel rupsenvraat en slakken. Weeuwen teelt is echt een aanrader

Marianne

Hoi Diana,
Je hebt de term ‘vrijsterteelt’, dat staat voor koude- of winterteelt en de ‘weeuwenteelt’, de half koude teelt.
Vrijsters waren vrouwen die nooit een man hadden gehad, ze werden als koude vrouwen gezien. Weduwen daarentegen waren eerst wel warm (met een man), maar later koud geworden. Dat geeft weer dat je de teelt warm in het najaar begint, daarna wordt het een koude teelt.

Groetjes, Marianne

Marloes

Hoi Diana,
Ik heb wel eens begrepen dat de weeuwen (weduwen) rijke dames waren die het zich konden veroorloven de boer te betalen voor deze vroege verse teelt en groenten. Klinkt me vrij plausibel in de oren, maar weet niet zeker of het ook precies zo zit.

En ik maak ook wel eens een hele bloemkool in de oven klaar. Dit recept heb ik ooit ergens van het internet gevist en is erg lekker!

Ik heb overigens ontzettend veel geleerd van al je info op deze website, en nog steeds! Ik geniet nu elke dag van het (moes)tuinieren en herken je verhalen (turen naar de zaailingen, checken op slanken, nog eens het weerbericht bekijken, zet ik de kleine plantjes al buiten of wacht ik nog even, enz enz :-). Dank je wel voor het vele delen, jouw website is mijn online moestuinboek.

Groetjes, Marloes

Recept:
1 hele bloemkool
180 ml yoghurt
rasp van één limoen
1 eetlepel chili poeder
1 eetlepel paprikapoeder
1 eetlepel komijn
1 eetlepel knoflookpoeder
1 eetlepel kurkuma
2 theelepels grof zeezout
1 theelepel vers gemalen zwarte peper

Bereidingswijze:
Verwarm de oven voor op 200 graden Celsius en bedek een bakplaat alvast met wat bakpapier. Snijd de groene bladeren van de bloemkool en was de bloemkool goed af onder de kraan. Meng in een grote kom alle overige ingrediënten door elkaar met een lepel en proef of de marinade op smaak is. Dep vervolgens de bovenkant van de bloemkool door de marinade en masseer met je handen de overige marinade goed over en tussen de bloemkoolroosjes. Leg zodra de marinade goed verdeeld is over de bloemkoolroosjes het geheel met de roosjes naar boven in het midden van de oven. Bak de hele geroosterde bloemkool af in de voorverwarmde oven in 40 minuten (of iets langer – beetje afhankelijk van de grootte). Je merkt vanzelf als de bloemkool gaar is, de bovenkant is dan wat donkerder gekleurd. Wil je er echt zeker van zijn dat de bloemkool gaar is? Prik er dan met een vork of mes in om te kijken of de binnenkant zacht is geworden.

Mara

Hallo Diana,

Dank voor je mooie en heldere uitleg en site. Ik heb dit jaar ook geprobeerd bloemkolen in de kas te kweken maar ze staan heel mooi in blad maar geen kooltjes. Enig idee hoe dit kan? En kan ik ze nog verwachten? De kas wil ik uiteraard binnenkort gebruiken voor andere planten

Groetjes Mara

Mara

Hallo Diana, het ras weet ik niet meer maar het was geschikt voor weeuwenteelt. Ik heb ze wel mest en water gegeven maar niet zoveel water als jij aangeeft. Dat ga ik nog eens proberen. Aangezien ik de kas binnenkort vrij wil maken voor andere planten, zou ik ze dan evt nog buiten in volle grond kunnen zetten. (Ze zijn wel al zeker 50 cm hoog en op de kool na bijna volgroeid)

Meld je aan voor de nieuwsbrief

Naar de reacties