Ook dit keer nog een klein blog want ik heb het nog iets te druk (understatement).

Door de drukte met de zadenlijst ben ik ruim een week niet naar de tuin geweest. Ik mis het wel maar nou ook weer niet overdrijven, er zijn nog 355 dagen om het in te halen.

Maar wat kan ik dan laten zien wat met onze moestuin te maken heeft? Nou, onze wintervoorraad. Ik zal geen foto van de vriezer maken want die puilt zo ongeveer uit en is allesbehalve fotogeniek. Maar ik word altijd wel gelukkig als ik naar mijn ‘rek van overvloed’ kijk.

 

Ze staat op zolder; donker en koel. En het ziet er wellicht wat rommelig uit, dat komt omdat ik zonder aanzien des merk/pot alles van vrienden en familie aanpak; elke pot in elk formaat en elke vorm mag hier gevuld worden. Ik ben alleen altijd een beetje lui als het gaat om het verwijderen van het wikkel, die laat ik vaak zitten tot het na een aantal keren afwassen vanzelf al een beetje loslaat.

Op de derde verdieping zie je een donkere pot; bramengelei die zo stevig is dat ze na het omkeren (want potten staan hier ondersteboven af te koelen, om de kans op vacuüm trekken zo groot mogelijk te maken) niet meer naar beneden wenste te zakken: snijdbare gelei dus (maar daarom niet minder lekker).

De hele onderste verdieping met grote potten zijn de potten met tomatensaus en tomatensap. En er is nog 1 verdieping (boven) maar die paste niet meer op de foto.

En wat valt hier dan te halen? Jam en gelei, zoetzuur en siroop, appelmoes en perencômpote, pastasaus en stoofpeertjes, chutney en atjar, sambal en paprikapuree.

Ik heb altijd zo mijn favorieten (geen jaar zonder pastasaus), maar ook wat soorten die ik nieuw probeer. Zoals deze:

 

De kweeperen, in siroop en in zoetzuur. De kweeperen in siroop hebben we nog niet geprobeerd maar de kweeperen in zoetzuur (recept Yvette van Boven) zijn erg lekker!

En deze is ook erg lekker, recept van Carine: courgettes in olie/zoetzuur:

 

En dan vergeet ik nog de kasaundi (een soort Indiase chutney) van tomaten en van aubergines die ik dit jaar maakte. En ik wil nog bouillonpasta maken (een soort zelfmaak-groentebouillonblokjes in pastavorm).

Alles is minimaal een jaar houdbaar, op de zoetzuren na (want die vind ik na een aantal maanden iets te zuur worden). Mocht je eens iets willen inmaken, je kunt op mijn inmaakpagina heel veel recepten vinden.

Volgende week beloof ik een foto van de tuin! Zoals gezegd, ik had er echt geen tijd voor.

Ik had voor de start van de zadenlijst nog wel tijd om een taart te bakken (want daar word ik altijd rustig en blij van – vreemd genoeg word ik blijer van taart bakken dan van taart eten – tenzij het een hartige taart is 🙂 )

 

Deze taart (recept Rutger van Rutgerbakt, in het tijdschrift Delicious) liet ik al op instagram en facebook zien en is echt heel erg lekker (ik zou zeggen: kerstwaardig). Excuses dat het glaasje oloroso sherry zo prominent in de weg staat (maar het paste er wel erg lekker bij). Het recept beloof ik deze week op de website te zetten. Oh ja; het is een taartje zonder cake of koek maar met meringue, peer, mascarpone, pecannoten en karamel.

Tot slot nog wat mededelingen:

Iedereen heel hartelijk dank voor alle lieve, aardige, kritische, meelevende reacties op mijn vorige blog over de webwinkel!! Ik ga volgende week zeker op een aantal reacties reageren. Mocht je zaden hebben besteld of de zadenlijst niet kunnen vinden: hier kun je dat blog vinden (zoals de titel al aangeeft staat er belangrijke informatie in): Belangrijke informatie m.b.t. de zadenlijst

Augus heeft het probleem met de webwinkel opgelost of gerepareerd, hoe dat ook moge heten en daar ben ik erg blij mee! Ik heb dit weekend nodig om alle enveloppen te verpakken. Ik hoop daar maandag klaar mee te zijn, dan kan ik die dag opruimen, de zadenlijst bijwerken, naar het postkantoor (en misschien ook even naar de tuin). Op dinsdag kan ik dan nog alle mails beantwoorden die binnen komen en problemen oplossen die door de storing in de webwinkel zijn ontstaan. En ik had het plan om de zadenlijst annex winkel dan op woensdagochtend weer te openen (voor wie er nog interesse in heeft).

En mededeling 2: in het volgende blog (volgend weekend) komt er voor het eerst een kleine hint over waar ik mee bezig ben; het is schrijven maar het is geen boek, het is wel papier (dat zijn eigenlijk ook al drie hints).

 

Ineens zijn ze weg. Vorige week was ik nog op de volkstuin, op een zonnige dag vlogen nog overal bijen en hommels. Vanmorgen heb ik niets anders gezien dan 1 vlieg en een verdwaalde wesp. Jammer, ik kan altijd erg genieten van alles wat zoemt.

En wat is het koud zeg, na een nacht met wat vorst aan de grond is het water in de regenton zo koud dat ik bedacht dat ik beter thuis mijn handen kon wassen.

En er storten planten in. Op de foto zie je de basilicum die de laatste koude dagen en nachten niet heeft overleefd.

 

Vroeger vond ik dat heel lelijk en zou ik er ook nooit een foto van maken. Maar tegenwoordig (het zal de leeftijd zijn) kan ik er de schoonheid wel van inzien. En ik zie ook de logica en het contrast, achter de dode basilicum staan nog snijbietplanten. En die kunnen meer kou verdragen en staan er nog fris en heldergroen bij.

Eigenlijk ziet de hele bak waar deze planten in staan er nog best leuk uit. Voor november dan. Ik heb afgelopen voorjaar een aantal hoofdstukken over de mooie moestuin geschreven en dit was dit jaar mijn mooie moestuinbak. En we hebben er van genoten (er vaak naar gekeken en er genoeg uit gegeten). Wellicht ter inspiratie voor het volgende tuinjaar leuk om te lezen: Een mooie moestuin beginnen

 

In de bak staan nog afrikaantjes, snijbiet, goudbloemen, doorgeschoten rucola, en dus de ingestorte basilicum, maar ook nog wat bleekselderij, en palmkool waar we gisteren nog van hebben geoogst. Alles wat nog wat kleur in de tuin brengt mag blijven staan. Maar verder is in de tuin het opruimen begonnen. Er zijn al wat bakken en vakken leeg, en de eerste dahlia’s zijn gerooid en liggen in de kas te drogen voor ze naar zolder mogen.

Ik ben zelf niet vaak naar de tuin geweest, te druk met de zaden en de zadenlijst. Maar Ruud  gaat best snel, de restanten van pompoenen en courgettes zijn weg, 2 verhoogde bakken zijn al schoon en leeg en vervolgens gevuld met compost. De 3 kassen zijn leeg en opgeruimd. We gaan richting ‘winterklaar’, wat het dan ook moge betekenen. Want niet alleen de mooie moestuinbak blijft zo lang mogelijk staan, hetzelfde geldt voor de bak met winterkolen. En er staan ook nog rijen met lenteui, bietjes, winterpenen en 3 grote rijen pastinaken. Die kunnen we allemaal nog oogsten in de komende weken/maanden.

Het koolvak heb ik dit jaar, geheel tegen Ruud’s voorliefde voor nette rijtjes van dezelfde planten in, in willekeurige (en willekleurige) volgorde vol gezet met koolsoorten; van groene en paarsrode Chinese kool tot paarse boerenkool, geelgroene spitskool en paarse spitskool tot blauwgroene savooikool en witte koolrabi. We oogsten er volop van. En er is weinig tot geen witte vlieg. Door de droogte in de afgelopen weken/maanden? Of toch omdat alle soorten en kleuren zo door elkaar staan dat de witte vliegjes in de war raken en naar de tuin van de buurman vliegen? Ik durf het niet te zeggen, maar we zijn er wel blij mee.

Tot slot nog even de mededelingen:

Ik heb op de website van Pokon een blog geschreven over ons leukste en lekkerste najaarssucces van 2018: de herfst- en wintersaladebak:

 

Het is een bak vol met saladeblaadjes waar we al een paar weken uit oogsten. Deze foto maakte ik vandaag; ondanks de koude nachten staan de plantjes er nog fris en vrolijk bij. En we kunnen er hopelijk nog lang uit oogsten. Ik laat hier zien hoe de bak er sinds begin september uitziet en welke soorten erin staan: De herfst- en winter saladebak

En dan voor de laatste keer nog even iets over de zadenlijst. Ik heb nog een drukke anderhalve dag voor de boeg maar dan hoop ik zondag (4 november) aan het einde van de middag de zadenlijst op de website te zetten. En voor het eerst via een winkeltje, ik hoop en denk dat het heel veel tijd en werk scheelt. Maar heb een beetje geduld met me als ik het niet gelijk helemaal goed doe, ik moet het ook nog een beetje leren.

Edit zondagmiddag 16.30 uur; zojuist de webwinkel geopend: Winkel(en je kunt die ook vooraan in de menubalk vinden). Als ik iets daarover te melden heb (en dat heb ik uiteraard) kun je dat op deze pagina vinden: Zadenlijst – nieuws

En daarna? Na de komende 2 drukke weken (gok ik) ga ik tijd krijgen. Om zelf op zoek te gaan naar zaden. Ik heb al een wensenlijstje gemaakt, met soorten die ik ergens in het afgelopen jaar voorbij zag komen (op websites, in tijdschriften, op tv, etc.) en die ik héél graag wil hebben (zoals een roze met groene Zinnia, en een wit met roze snijbiet, en zo nog wat groenten, bloemen en kruiden in bijzondere kleuren en/of vormen).

En er komt dan tijd voor de website. Want het wordt tijd voor vernieuwingen. En dus ben ik van plan om een lijst te maken van alle pagina’s die schreef (en dat zijn er een paar honderd) en die stuk voor stuk na te kijken, teksten aan te passen waar nodig, nieuwe en grotere foto’s te plaatsen, etc., etc.. En dat wordt dus een hels karwei. Dat geeft niet, ik heb daar veel zin want het wordt veel beter en mooier, maar het kost ook heel veel tijd. En dat betekent dat ik minder tijd heb voor blogs maar hier hopelijk elke week kan melden welke pagina of pagina’s er zijn aangepast.

Oh ja, en ik moet ergens tussendoor ook aan een planning voor 2019 beginnen 🙂 .

Tot slot nog 1 foto. Want ik ben niet zo’n goede fotograaf maar als je maar genoeg foto’s maakt zit er uiteindelijk altijd wel iets tussen wat dan toch best mooi is. Lang leve de digitale camera 🙂 . Op de foto zie je paarse boerenkool achter bietjes in verschillende kleuren, en op de achtergrond een stukje van de kas.

 

Ruud zegt: “De vriezer zit nog stampvol, er gaat helemaal niks uit”. Het is duidelijk dat Ruud niet kookt. Want het klopt wat hij zegt. Maar dat heeft een goede reden. We eten nog bijna elke dag uit eigen tuin.

Dus dat vertel ik hem ook: “Ruud, we hebben deze week nog sla uit eigen tuin gegeten, en een keer venkel, woensdag nasi met spitskool, paprika en worteltjes, ook een keer spaghetti van pastinaken, en een maaltijdsalade met boerenkoolchips uit de oven”.

“Oh ja”, zegt Ruud. “Dan heb ik niks gezegd”.

De vriezer zit inderdaad nog tot de nok vol, met paprikastukjes, bietjes, tuinboontjes, kapucijners, snijbonen, courgetteblokjes en noem maar op. Maar ja, vers of diepvries; dan is de keuze snel gemaakt.

Ik liet op instagram / facebook al een foto zien van de oogst van de laatste paprika’s, rijp en onrijp, bij deze ook hier nog even:

 

We gaan de planten er de komende week uit halen. Niet omdat er helemaal geen paprika’s (en trouwens ook pepers) meer in hangen, er hangen nog kleine onrijpe paprika’s in. Maar we willen de kassen leeg maken, opruimen, compost en oude stalmest erin. En de minder winterharde planten en kruiden in potten kunnen er dan in voor de overwintering. En Ruud bouwt elk jaar een stellage om alle tonkinstokken in de kas zodanig op te slaan dat ze plat maar ook droog liggen.

Elk jaar neem ik me voor om van alles voor de winter in de kas te zaaien maar dat is er ook dit jaar niet van gekomen; een combinatie van tijdgebrek, herfstzaai-moeheid, een overvolle vriezer en nog ruim voldoende buitenoogst. Bovendien vinden we het ook heel fijn om de grond in de kas even tot rust te laten komen en aan te vullen. Even genieten van kale zwarte grond. En dan begint begin januari het traditionele nieuwjaarszaaien weer 🙂 .

Voor nu oogsten we uit de tuin nog steeds venkel:

 

En nog heel veel meer: er staan nog 3 volle rijen pastinaken (vinden we ook erg lekker en wordt alleen maar lekkerdere wanneer het kouder wordt). En dit jaar voor het eerst schorseneren in een dubbele verhoogde bak, we zijn benieuwd en gaan binnenkort eens wat planten uit de grond halen om te kijken hoe de oogst is. Daarnaast staat er nog een volle rij winterpenen. En er staan nog bietjes, stengelui en sla. En vooral heel veel kool; van spitskool, boerenkool, rode kool, savooikool tot Chinese kool en palmkool.

Op deze foto zie je 2 soorten Chinese kool die we dit jaar hebben staan; de ‘gewone groene’ en de prachtige roodpaarse Scarlette F1. Die laatste is de mooiste maar de eerste (de groene) doet het wel wat beter (wat groter en dikker):

 

Toch ben ik erg tevreden, over allebei, Chinese kool doet het hier zeker niet elk jaar even goed, er zijn jaren dat ze geen ‘krop’ willen maken, of volledig opgevreten worden.

De rode Chinese kool ga ik trouwens zeker in een maaltijdsalade verwerken, alleen al voor de kleur. Als het lukt en lekker wordt laat ik het volgende week zien.

Ik heb sowieso nog heel veel recepten die ik nodig op de website moet zetten. Helaas geen tijd voor. Maar alle papiertjes met recepten-krabbels zitten in een mapje en komen ergens in de komende maanden op de website te staan. Onder andere het recept van deze heerlijke maaltijdsalade:

 

Ruud en ik zijn allebei de laatste maanden nogal ‘into’ de maaltijdsalades. Omdat er zoveel lekkers van de tuin in past, het gezond is, niet veel tijd kost om te maken, en ook nog eens caloriearm is (al is dat natuurlijk ook afhankelijk van de ingrediënten, dressing, etc.). Deze salade maakte ik met allerlei soorten sla van eigen tuin, plus mosterdblad, rucola, tuinkers en andere lekkere blaadjes. Met gorgonzola, druiven (maar die moest ik kopen 🙂 ), peer (die dan weer wel uit eigen tuin), en kerriecashews.

Of deze, met ook allemaal weer saladeblaadjes uit eigen tuin, met gegrilde venkel (ja, ook uit eigen tuin), walnoten en granaatappel:

 

Nu het echt kouder (en natter) wordt en we niet meer elke dag naar de tuin kunnen krijg ik altijd weer zin en tijd om te koken. Zoals deze kweeperen, de één in siroop en de ander in zoetzuur.

 

Die recepten (beide naar recepten van Yvette van Boven) staan wel al op de website:

• Kweeperen in zoetzuur
• Kweeperen in siroop

Dan tot slot nog wat mededelingen:

Ik ben nog erg druk met de zadenlijst bezig, ik hoop die nog steeds op 5 november te openen maar dan moet ik wel nog enorm veel doen. Ik doe mijn best maar het zou kunnen dat het 2 of 3 dagen later wordt. In ieder geval heb ik al wel de inleiding voor de zadenlijst geschreven (met uitleg over prijs, verzenden, etc.) en die kun je hier vinden: Zadenlijst

En tot slot: vergeet niet om knoflook te poten. Wij hebben dat vorige week gedaan, dit is een mooie tijd. Maar ergens in de komende 3 weken kan het ook nog hoor.

Wij kiezen uit de mooiste en gezondste bollen de grootste tenen:

 

Want grote tenen bevatten veel voedingsstoffen. Het klinkt heel logisch dat grote tenen met veel voedingsstoffen waarschijnlijk dus ook extra groeikrachtig, vorstbestendig en gezond zijn en vaak ook wat groter kunnen worden dan kleine teentjes. Wij hopen altijd op ongeveer 10 centimeter loof als de winter begint. Dan zijn de plantjes al uitgelopen en minder vatbaar voor vorst en overtollig water. Onze ervaring is dat als ze te vroeg zijn gepoot (of het nog lang warm blijft) er teveel loof is en dat loof is dan juist gevoeliger wordt voor vorst, koude oostenwind, etc..

Wij zijn blij dat ze zijn gepoot. En daarmee is er alvast een minuscuul beginnetje van het tuinjaar 2019 gemaakt 🙂

 

Het is half zes in de middag en ik sta in de keuken venkel schoon te maken en te snijden voor het avondeten. Ruud is druk in de achtertuin maar komt op een gegeven moment even naar binnen om wat te drinken.

“Ik heb 150 liter water gegeven, alle potten waren droog”, zegt hij. Ik antwoord dat het gelukkig bijna voorbij is, want we hebben de afspraak gemaakt dat ik na dit veel te droge en daardoor drukke tuinjaar definitief ga minderen met potten.

“Wat doen deze ‘dingen’ dan in de achtertuin?”, vraagt Ruud:

 

“Uuhh….. ja, ik heb misschien een kleine nieuwe liefde”, antwoord ik. Ruud zegt: “Je doet 2 Brugmansia’s weg en je koopt 3 nieuwe stekken? Vreemde manier van minderen”.

Ja, ik weet het, soms heb ik bitter weinig zelfbeheersing. Maar eigenlijk is het mijn schuld helemaal niet. Het komt door het mooie weer, de rijke bloei van de Brugmansia´s dit jaar en het feit dat de deze kuipplanten nu weer helemaal in de mode zijn: er zijn heel veel nieuwe rassen te koop met dubbele en zelfs driedubbele bloemen. Deze Herrenhauser Garten bloeit hier nu nog steeds volop: 

 

Ik kan er niks aan doen, ze is gewoon onweerstaanbaar.

En dus heb ik nu toch gewoon 6 Brugmansia’s, 3 volwassen planten en 3 jonge stekken, allemaal dubbel of driedubbel, in oranjegeel, zachtroze, donkerroze en zelfs één met witbont blad. De 3 nieuwe stekken zijn in ieder geval makkelijker voor de winter naar boven te sjouwen. En volgend jaar zien we wel weer……

Verder ben ik wel echt een selectie aan het maken van wat ik wil bewaren en wat niet. En ik had nu eenmaal ook veel eenjarigen in pot. Dus die heb ik ondertussen opgeruimd. En ik heb Ruud beloofd volgend jaar alleen nog te kiezen voor een kleine hoeveelheid goed geplaatste grotere potten. Less is more.

Ik hoop dat dit Engelse gezegde een beetje bij me gaat passen! Vorig voorjaar zag de tafel in de volkstuin er nog zo uit:

 

Gezellig. Maar te veel, te klein en vooral te veel werk om water te geven. Dit jaar heb ik geen foto gemaakt van de tafel maar ik kan verklappen dat het er ongeveer hetzelfde uitzag; de tafel vol met kleine potten, ervoor nog een paar, en natuurlijk ernaast ook nog wat potten. En erachter pasten er toch ook nog twee. Daardoor hadden we weer eens weinig plaats om zelf nog te zitten, met een Salvia permanent kriebelend in mijn nek en een Brugmansia bijna hangend op mijn schouder.

Ik kan wel een foto laten zien van hoe de tafel er nu uit ziet:

 

Nog maar 1 pot op de tafel, en verder een kan met bloemen, wat sierpompoentjes en een oude Boeddha die ik eens kreeg. Onderhoudsvriendelijk en toch leuk.

Helemaal stoppen met potten kan ik natuurlijk niet. Of in ieder geval nog niet. In dit geval vind ik ‘cold turkey afkicken’ niet handig, en niet wenselijk. Nee, ik ga voor het langzame afbouwen.

Ik heb dus al opgeruimd. En ik heb Ruud beloofd om voortaan eerst na te denken voor ik iets in een pot stop. Nadenken in de zin van: moet ze echt in pot of kan ze ook gewoon in de grond of in een verhoogde bak? En hoe makkelijk of moeilijk is ze in pot qua waterbehoefte, standplaats, groeikracht, etc.?

En dus heb ik, in het kader van het langzame afbouwen nog wel 2 potten gekocht en er planten in opgepot. En dat ziet er dan zo uit:

Ja, het is wel een beetje een overgang, van weelderig groeiende en bloeiende eenjarigen naar deze Sedum- en andere rotsplantjes in pot. Maar ik ben er eigenlijk best blij mee. Het zijn toch potten, en planten. En ze hebben nauwelijks verzorging nodig: kunnen weken zonder water, zijn gewoon winterhard, hoeven niet naar zolder te worden gesjouwd.

Let trouwens niet op de stiekeme bak met viooltjes waarvan je links achterin nog een hoekje ziet. Zoals ik zei, het kan niet in één keer goed gaan. En de viooltjes in bak zijn vooral voor een beetje kleur in de komende herfst en winter. En dan regent het vast genoeg. Want ooit gaat dat beginnen. En ik gok dat het dan ook voorlopig niet meer stopt.

Tot slot heb ik nog wat mededelingen:

Ik heb op de website van Pokon het laatste deel over het zelf oogsten van zaden geschreven, en dit keer gaat het over: Het zelf oogsten van zaden van fruit en kruiden

En ik heb deze week eindelijk het inmaakrecept van de stoofpeertjes in rosé op mijn website geplaatst. Er zijn trouwens nog heel veel recepten die liggen te wachten tot ik tijd heb op ze op de website te zetten, van een heerlijk frisse appelcake en een blauwe bessenbavarois met anijs tot een heerlijk herfstsalade met blauwaderkaas en een oosterse venkel-preisoep. Ik hoef me komende winter niet te vervelen.

En voor wie er interesse in heeft nog even over de zadenlijst: ik hoop dat het gaat lukken om die in de komende 3 weken af te krijgen en dat zou betekenen dat ik de zadenlijst op maandag 5 november op de website ga zetten. Dat worden dan nog 3 drukke weken 🙂

Tot slot nog even een foto van de viooltjes in bak waar ik het eerder over had. Want om aan te geven dat ik echt aan het minderen ben had ik de bak een beetje naar achteren geschoven. Maar dat is natuurlijk niet terecht. En ik hoef me niet te verontschuldigen voor een kleine hapering in mijn afbouwproces. Want ja, het is een pot, maar geef toe dat ze een herfst-/wintertafel en een mensenhumeur toch enorm op kan vrolijken: