Bemesting

Wat betekent het? Wat is het? Wat doet het? En wat gebeurt er als je er teveel, of juist te weinig van hebt?

Kijk maar eens op elke willekeurige zak/pak mest, kunstmest of organische mest. Het zijn allemaal voedende elementen die je planten, of het nu bloemen, groenten, bomen of onkruid zijn, nodig hebben om te groeien, bloeien, etc. Een beetje zoals wij eten nodig hebben. Wij hebben de schijf van vijf. En planten, van welke aard dan ook, hebben ook een soort eigen schijf van voedingsstoffen die ze in bepaalde hoeveelheden nodig hebben. En net als bij mensen zijn er stoffen waar je ziek van wordt als je er te weinig of juist te veel van binnen krijgt.

Wat zijn dan de bouwstenen die een plant nodig heeft om te leven? Eerst maar de opsomming (schrik niet), en dan daarna de uitleg ervan.

  • Koolstof = C
  • Waterstof = H
  • Zuurstof = O
  • Stikstof = N
  • Fosfor = P
  • Kalium = K
  • Magnesium = Mg
  • Calcium = Ca
  • Zwavel = S

Nou, dat zijn al aardig wat letters . En dan nog de onmisbare sporenelementen:

  • IJzer = Fe
  • Mangaan = Mn
  • Zink = Zn
  • Boor = B
  • Molybdeen = Mo
  • Koper = Cu

En dan nog wat sporenelementen waarvan het nog niet helemaal duidelijk is (of in ieder geval niet wetenschappelijk bewezen) dat ze nuttig zijn voor planten:

  • Silicium = Si
  • Kobalt = Co
  • Natrium = Na
  • Chloor = Cl
  • Iodium = I
  • Aluminium = Al

Al deze bouwstoffen worden opgenomen door de plant en hebben een bepaalde functie. Hieronder dan de beschrijving wat deze stoffen zijn en wat deze stoffen doen of laten bij een plant. Het kan je later wellicht helpen bij het uitzoeken van bijvoorbeeld een meststof, algemeen, of bijvoorbeeld als je een ziekte of gebrek aan een plant constateert (bijvoorbeeld geel blad, slecht groeien, etc.); want misschien mist die plant wel een essentiële stof uit bovenstaande rijtjes, of misschien heeft de plant van een bepaalde stof juist wel te veel gekregen (laten we het maar overvoeding noemen), ook niet gezond.

Zelf heb ik wat dit onderwerp betreft en voor het maken van dit hoofdstuk heel veel aan het Ecologisch Handboek voor de Moestuin van Velt gehad, de algemene informatie in dit hoofdstuk komt uit dat boek; je vindt in het boek van Velt enorm veel informatie over dit onderwerp en allerlei tabellen om aan te tonen welke stof wat bevat en wat doet. Het heeft me al meerdere malen geholpen om erachter te komen wat een plant mistte aan voeding, etc. Een echte aanrader voor het geval je nog geen goed moestuinboek hebt.

  1. KOOLSTOF / WATERSTOF / ZUURSTOF

Dat zijn de 3 gemakkelijkste elementen. Het zijn de drie essentiële bouwstoffen voor de plant waar je weinig of niets aan hoeft te doen. Een plant is voornamelijk uit deze 3 elementen opgebouwd. Het gaat dus om koolstof en zuurstof….dat wat in de lucht aanwezig is. En water…..dat wat vanzelf naar beneden komt vallen (hopelijk regelmatig en in normale hoeveelheden).

Het enige wat je hoeft te doen om te zorgen dat planten via de wortels deze stoffen kunnen opnemen is zorgen dat de plant in grond is geplant en ze niet wordt verstikt door plastic of een ander niet-luchtdoorlatend materiaal. Uiteraard geef je water wanneer het een langere periode niet regent (en bij zaailingen/jonge planten die nog niet voldoende wortels hebben om het zelf ook op te gaan zoeken). Zorg voor een goede afwatering zodat het water bij teveel regen weer voldoende weg kan lopen; er zijn maar weinig plantenwortels die graag in kletsnatte grond blijven staan. Aan de andere helpt bodembedekking (van bijvoorbeeld mest, compost of stro) het vocht te reguleren; het neemt een teveel aan vocht op maar het houdt de grond in een droge periode juist vochtig. Kijk voor meer informatie, voor- en nadelen op deze pagina: Bodembedekking

Het is altijd lastig wieden bij doperwten, omdat het net dan eerst weggehaald moet worden. Om die reden begon ik tussen de rijen karton te leggen, met daarop paardenmest met veel stro erin. In dat seizoen groeide er minder onkruid, het karton hield vocht in de bodem en de mest op het karton gaf heel langzaam voedingsstoffen en sporenelementen af. Bovendien werd het bodemleven onder het karton flink gestimuleerd. Aan het einde van het seizoen was het karton verteerd en de mest was voor een deel gecomposteerd.

Ik heb wel eens gehoord van mensen die hun vorstgevoelige planten bij gebrek aan overwinteringsplaats inpakten in plastic noppenfolie (lekker isolerend)….maar die gingen vervolgens dood. Dat komt ongetwijfeld omdat de planten geen adem meer konden halen. Mocht je voor hetzelfde dilemma komen te staan, gebruik dan iets wat luchtdoorlatend is, bijvoorbeeld jute zakken en wat stro. Maar pak ze niet in in verstikkend plastic materiaal. En laat ze vervolgens dan weer niet een winter lang in jute zitten, want een plant heeft ook licht nodig. Oftewel, houd jute en stro bij de hand en pak de planten voor een paar dagen in als de vorst streng dreigt te worden.

Bij verwachte temperaturen van -15 in de winter van 2021 hebben we de matig winterharde Fejioa sellowiana in een grote pot beschermd door er verse (al composterende) mest omheen te leggen (in de hoop dat die ervoor zorgt de wortels in de pot niet bevriezen). Door over de potgrond en tussen de takken in stro te duwen hoopten we dat de plant tegen de ergste kou beschermd werd. Zodra de vorstperiode voorbij was hebben we mest en stro weer verwijderd.

2. STIKSTOF (de N in NPK)

Stikstof is een component van chlorofyl; de stof die bladeren en stengels hun groene kleur geeft. Stikstof bevordert de vegetatieve groei van de plant; het zorgt er dus voor dat stengels en bladeren groeien (en dat bevordert vervolgens de fotosynthese (het proces waarmee een plant zuurstof en voedingsstoffen maakt). Om die reden is stikstof (in de juiste verhouding) onmisbaar voor een plant, want ze zal eerst moeten groeien voor ze kan gaan bloeien, peulen, vruchten of een kool maken, etc.

Een tekort aan stikstof is makkelijk te herkennen:

  • bladeren verkleuren naar een geelgroene en later gele kleur
  • de plant stopt met groeien
  • soms gaat een plant al bloeien terwijl ze dus niet groeit en klein blijft (als een soort noodoplossing; bloeien en zaden maken omdat de plant niet kan groeien en dus uiteindelijk ziek wordt en zonder ingrijpen dood gaat).

Maar een teveel aan stikstof is ook niet goed. Als je teveel mest geeft, of een meststof met een te hoge concentratie stikstof zie je:

  • grote maar slappe planten met veel waterige stengels en blad.
  • de planten worden gevoelig voor schimmels, plagen en ziekten
  • de planten zijn ook vatbaarder voor vorst
  • er is een vertraging van bloemvorming en/of vruchtvorming (want de plant blijft maar groeien en nieuwe stengels en bladeren maken)
  • eventuele vruchten zijn na de oogst minder goed te bewaren
  • er is een hogere opname van de giftige stof nitraat (dat wordt omgezet is nitriet en schadelijk voor de mens is)

Meststoffen met een relatief hoog stikstofgehalte zijn kippenmest, bloedmeel en hoornmeel (en er zijn uiteraard kunstmestsoorten waar veel stikstof in zit).

Toelichting:

Op de foto hieronder zie je de Musa basjoo in onze tuin (een redelijk winterharde sierbanaan). De plant maakt elk jaar een zeer grote plant van ruim 2,5 meter hoog, met heel veel lange en grote bladeren. Ze lust dus wel wat :-). En voor de ontwikkeling van al dat blad (en omdat we er toch niets van eten) mag stikstof in die bemesting flink aanwezig zijn. Naast de Musa basjoo zie je ook Canna musafolia en een Colocasia met grote donkere bladeren, ook dat zijn bladplanten die graag wat extra stikstof lusten.

Je kunt diverse soorten meststoffen kopen. Wij gebruiken voor de stikstofbemesting in de siertuin vooral gedroogde koemestkorrels en bloedmeel. In de moestuin gebruiken we soms groene Culterra (een organische meststof op basis van koemest met toegevoegde sporenelementen). Voor alle duidelijkheid: dat is wat wij fijn vinden om te gebruiken, ik koop het zelf en wordt dus niet gesponsord. Er zijn heel veel meststoffen, van goedkoop tot duur, van kunstmest tot organisch en biologisch. Iedereen mag vooral zelf weten en ervaren wat het best werkt. Wij gebruiken de groene Culterra alleen bij planten die veel voeding lusten (zoals kool en pompoenen), en dus niet bij soorten die weinig voeding nodig hebben (zoals bonen en erwten).

Een voorbeeld: lang geleden (en dan heb ik het over ruim 2 decennia terug) hadden we een veldje zeer slecht groeiende en iele preien. Uit nood en van ellende heb ik er toen wat kunstmest met een hoog stikstofgehalte bij gegooid (kalkamonsalpeter, dat was toen nog als snelwerkende enkelvoudige meststof te koop). Het hielp niet of nauwelijks, ik was wellicht te laat, of de planten waren al zo zwak dat ze de meststof niet konden opnemen. Ik leerde toen gelijk: aan alleen stikstof (in welke vorm dan ook) heeft een plant niks. Het gaat erom om op tijd te bemesten, met de juiste mest(stof) in de juiste mate, een uitgekiend mengsel van verschillende voedingsstoffen en ook mineralen/sporenelementen (want die zijn nodig voor bijvoorbeeld voeding op te kunnen nemen, zie verderop op deze pagina).

Nog een voorbeeld: ik heb eens de fout gemaakt om in de kas wat bloedmeel te strooien: het resultaat was enorme planten (pepers van meer dan 150 cm hoog – op de foto zie je de Peppadew die zelfs tot het dak van de kas kwam = ruim 2.40 meter):

Maar je ziet ook: heel veel blad en prachtig groen…….. maar heel weinig bloemen en ook nog een slechte vruchtzetting (je ziet amper pepers hangen).

Heel simpel gezegd heeft een plant voor een gezonde groei (uitzonderingen daargelaten) eerst wat stikstof (N) nodig (voor groei), wat fosfor (P) (voor een goed wortelgestel en een goede vruchtzetting) en wat kali (K) (voor weerstand, de vorming van knollen en bollen, en een goede vruchtzetting). Vandaar dat op een verpakking altijd de verhoudingen in NPK in een meststof wordt aangegeven, al dan niet met toevoegingen als Magnesium, sporenelementen, organische stof, etc.. Het gaat altijd om een goede samenstelling/balans van verschillende elementen.

Leer vooral van je eigen ervaringen zodat je leert te begrijpen wat verschillende planten in jouw tuin nodig hebben. Want elke grondsoort heeft een eigen bemestingsbehoefte (want wat heb je er eerder op geteeld en wat heeft dat aan voeding verbruikt, is er goed gespit, is het natte kleigrond of juist drogere zandgrond, in de zon of schaduw, wat wil je er komend jaar op telen, etc.). En verschillende planten hebben verschillende wensen/eisen: bladgroenten maken veel blad en hebben dus iets meer stikstof nodig, uien maken weinig blad maar wel een bol en dat betekent dat ze juist minder stikstof nodig hebben en wat meer kali willen.

Dit klinkt misschien allemaal wel erg ingewikkeld, want moet je dan over al je groenten apart nadenken en ze allemaal een andere meststof geven? Nee hoor, je kunt over het algemeen stellen dat bladgewassen, vruchtgewassen, koolgewassen en aardappelen meer voeding nodig hebben (die krijgen hier daarom allemaal wat Culterra) en dat peulgewassen weinig voeding nodig hebben (die krijgen hier niks of weinig). En wortelgewassen hebben weinig stikstof nodig maar wel kali en die geven we daarom een heel klein beetje Culterra en een handje kali. Maar als je wilt zijn er wel speciale meststoffen te koop voor tomaten, voor fruit, voor kruiden, etc., etc.

Als je helemaal geen voeding wilt kopen/gebruiken kun je ook nadenken over het gebruik van dierlijke mest (koemest, paardenmest, kippenmest), en compost (al bevat dat niet veel voedingsstoffen maar vooral heel veel noodzakelijke sporenelementen/mineralen). En je kunt zelf van planten voeding maken (denk aan brandnetelgier, smeerwortelgier, etc.).

3. FOSFOR (de P in NPK)

Wat doet het?

  • het speelt een belangrijke rol bij de ademhaling en energievoorziening van de plant
  • het bevordert de wortelontwikkeling van een zaailing/jonge plant (en daardoor dus ook de mogelijkheid om voedingsstoffen op te kunnen nemen)
  • doordat het zorgt voor goede wortels, knollen en bollen, en voor een goede groei, zorgt het indirect dus ook voor een goede bloei, vruchtzetting en rijping
  • het bevordert de houdbaarheid van de oogst

Bij een tekort aan fosfor zie je een abnormaal donkere blauwige kleur van het blad en/of een paarse verkleuring van het blad. Het zorgt voor een slechte groei en slechte ontwikkeling van zijwortels. IJsbergsla maakt bijvoorbeeld geen mooie krop, bolgewassen blijven kleiner, mais groeit niet goed, etc.

Wat gebeurt er bij te veel fosfor

Er zijn geen direct nadelige gevolg van te hoog fosforgehalte, maar het kan indirect wel een tekort aan Zink en IJzer veroorzaken. Indien je elk jaar grote hoeveelheden fosfor toedient zal het niet meer door plant en bodem kunnen worden opgenomen en spoelt het uit (met gevolgen voor de natuur).

Bronnen met een relatief hoog fosforgehalte zijn stalmest, beendermeel, natuurfosfaat en zeewier.

Geef vooral jonge planten een fosforrijke voeding: 75% van het totaal benodigde fosforgehalte per plant wordt in het eerste deel van hun leven opgenomen.

Toelichting:

We hebben zelf op onze eigen volkstuin wel eens fosforgebrek gezien bij bloemkool, het waren en bleven ielige planten die een vreemde paarsig roze verkleuringen op het blad hadden. En een bloemkool hebben we nooit gezien :-). Toen herkende ik het niet en hebben we de planten maar op de composthoop gegooid.

Ook bij bloemen heb ik het wel eens in een jaar gezien, in een koud en nat voorjaar waren de eenjarige Eschscholzia’s 6 weken na het planten nog net zo klein als direct na het planten, nog steeds niet bloeien en ook die kregen (het blad van Eschscholzia’s is zilverachtig grijsgroen) een wat blauwig/rozige kleur. Er gebeurde gewoon niks, weinig groei, weinig bloei, en die typische verkleuring van het blad (niet te verwarren met Magnesiumgebrek, dat geeft ook bladverkleuring maar dan weer een heel andere kleur, zie aldaar). Ik vond 1 foto, van een jaar dat ik eens groenten en bloemen in strobalen wilde telen (dat was hier geen succes):

De jonge zaailingen groeiden niet (en dus ook de wortels niet) en het blad wordt bruin maar als je goed kijkt zie je dat er iets paarsachtigs in dat bruine steeltje zit en het steeltje rechts krijgt er ook al wat last van

4. KALIUM (ook wel Kali, de K in NPK)

Wat doet het:

  • het is nodig voor het transport van water en koolhydraten in de plant
  • het bevordert de stevigheid van de plant
  • het bevordert de vorming van vruchten
  • het vermindert de gevoeligheid voor droogte en vorst
  • het verhoogt de weerstand tegen schimmelziekten
  • het bevordert de smaak en houdbaarheid van vruchten
  • aardappelen, uien en kool hebben behoefte aan relatief veel kali

Wat gebeurt er bij te weinig kalium

  • het geeft gele en bruine plekken en verdorring van het blad, beginnend aan de bladrand
  • planten kunnen minder goed vocht opnemen en zijn daardoor minder stevig
  • planten groeien minder goed en kan zelfs stil komen te staan
  • er verschijnen minder grote bloemen en bloemen van mindere kwaliteit
  • planten zijn gevoeliger voor wisselende weersomstandigheden

Bij een teveel aan kalium bevatten planten meer water. En een teveel aan kali belemmert de opname van Magnesium en Boor door de plant.

Bronnen met een relatief hoog kaliumgehalte zijn:

  • stalmest, en in dit geval vooral de urine in de mest
  • gesteentemeel
  • houtas
  • vinassekali
  • patentkali

Toelichting

Elk jaar gooien we, als de planten eenmaal goed groeien, wat kali bij de uien, prei, kool en aardappelen. En de andere planten krijgen het ook via de samengestelde meststof (als we die geven). Daarnaast hebben we een houtkachel. De as daarvan gebruiken we in de tuin, omdat houtas ook relatief veel kali bevat.

Een tekort aan kali kan ik me niet echt herinneren, alleen eens een jaar minder grote uien of zo, maar dat had dan vaak toch nog andere oorzaken. Vaak is er sowieso niet 1 reden waarom iets het niet goed doet, maar is de oorzaak juist een combinatie van factoren (zoals bijvoorbeeld een kil nat voorjaar, en te weinig kalium, te weinig mest of compost, de grond niet luchtig genoeg, etc..

Op de foto hierboven zie je de tomaat Sprite, een struiktomaat die heel veel trosjes bloempjes en dus ook tomaten maakt. Alle gunstige factoren (vocht, zon, voeding, waarvan wat stikstof voor de groei, fosfor voor een gezond wortelgestel en goede opname van voedingsstoffen, kali voor lekkere vruchten, etc.) zorgen er zo voor dat de planten zo groot worden en zoveel opbrengst geven (al is het ras natuurlijk ook heel belangrijk).

4. MAGNESIUM (Mg)

Magnesium speelt een rol bij de fotosynthese (de opname van zonlicht en de omzetting van licht in energie). Ik las eens ergens: “Wat hemoglobine (Hb) voor het bloed is bij een mens, is Magnesium voor het ‘bloed’ van een plant”. Magnesium speelt daarnaast een rol bij verschillende chemische reacties in de plant

Wat gebeurt er bij te weinig Magnesium

  • het blad verkleurt opvallend (en herkenbaar): bladmassa verkleurt geel terwijl de bladnerven opmerkelijk groen blijven
  • Magnesium wordt in het voorjaar door lage temperaturen minder goed door planten opgenomen
  • er is een grotere kans op Magnesiumgebrek op zandgrond dan op leem- en kleigrond
  • bij een lage pH (dus op zuurdere gronden) kan Magnesium minder goed worden opgenomen en is de uitspoeling ervan juist groter

Een teveel aan Magnesium komt zelden voor en kan, voor zover nu bekend is, weinig kwaad.

Bronnen met een relatief hoog Magnesiumgehalte zijn Dolomietenkalk, zeewierkalk, stalmest en kieseriet

Toelichting

We hebben wel eens gezien dat het blad een vreemde, bijna onnatuurlijke kleur geelgroen kreeg en de nerven te mooi opvallend groen bleven, ik heb daar toen een foto van gemaakt:

Ik heb het ook wel eens bij een komkommerplant en een paar tomatenplanten in de kas gezien. Behalve het bijzonder gekleurde blad hebben we niet veel van het gebrek gemerkt: eigenlijk was het net een beetje van alles minder: de planten groeiden niet zo hard, ze gaven wel opbrengst maar iets minder dan normaal, en de planten waren wat sneller ‘uitgebloeid’ en ‘opgebrand’ aan het einde van het seizoen.

Het was het allemaal net niet…..en dus ook net niet goed. Makkelijk te herkennen (aan dat blad) maar dan vervolgens moeilijk te plaatsen en te ‘repareren’. We hebben toen nog kieseriet gekocht en wat gestrooid maar dat mocht toch niet echt meer baten (waarschijnlijk te laat). En sinds we onze zelfgemaakte compost gebruiken hebben we er eerlijk gezegd geen last meer van.

Bitterzout (in het Engels Epsom Salt – een sterk laxerend middel en het zit ook in bijvoorbeeld scrubs) bevat veel Magnesium en mag ook in de biologische landbouw worden gebruikt. Als je googelt op de naam Magnesiumsulfaat vind je meer informatie en verkoopadressen.

5. CALCIUM (Ca)

Calcium speelt een rol bij de voedselopname en verschillende chemische reacties in de plant (onder andere de zuurverbinding). Het verbetert de bodemstructuur en bevordert de opname van voedingsstoffen (zeker op zure gronden).

Op lange termijn zorgt een tekort aan Calcium voor een daling van het humusgehalte, vooral op zure gronden.

Bij een teveel aan Calcium zal op de lange termijn de pH te hoog worden, en dat heeft gevolgen voor de voedselvoorziening van de plant.

Bronnen met een relatief hoog Calciumgehalte:

  • gesteenten; bijv. kalkmergel, dolomietenkalk (daar zit ook gelijk Magnesium in = 2 vliegen, 1 klap)
  • zeewierkalk
  • landbouwkalk
  • kippenmest
  • houtas

Toelichting:

Wij tuinieren niet op zure grond. En dan zou je wat minder last hebben van Calciumgebrek. En dat is denk ik ook zo, ik herken in ieder geval niet wat in de beschrijving staat.

Mocht je zelf wel op zure grond tuinieren en jaloers op ons zijn: tel je zegeningen; er waait hier altijd een harde en zoute zeewind en we tuinieren op natte en zware vette kleigrond. Elk voordeel heeft een nadeel en andersom :-).

En uiteindelijk verzuurt ook onze grond een beetje, door de intensieve groententeelt en toevoegingen van compost, potgrond, mest, tuinaarde, etc. we hebben ooit van een wijze oude tuinbuurman gehoord dat het in zuidwest Nederland toch ook handig is om elke 3 jaar wat kalk te strooien. Ik heb er geen enkele verklaring bij gekregen, maar we doen het al 30 jaar zo en het gaat goed; 1 keer per 3 jaar kopen we een zak kalk en strooien dat in januari over onze gehele tuin en in de kassen en werken het door de grond. We zien in ieder geval geen symptomen van een verzuring van de grond.

En het Calcium dat daardoor aan de grond toegevoegd wordt zorgt ongetwijfeld mede voor een grond met een goede structuur (hoewel compost, mest, etc. daar natuurlijk nog veel meer aan bijdraagt).

Als je (moes)tuiniert op zure grond kun je wellicht beter elk jaar kalken (er zijn nu eenmaal meer groenten die van een neutrale tot kalkrijke grond houden dan van een zure grond. Zo kun je er voor zorgen dat voedingsstoffen beter door planten kunnen worden opgenomen. En er zijn kalksoorten genoeg die ook gelijk Magnesium bevatten.

N.B.: het is onverstandig om tegelijk te kalken en te bemesten; bij het samenkomen van kalk en mest wordt koolzuurgas gevormd en vervliegt een deel van de stikstof in de mest (als ik het zo goed begrijp en uitleg hoor, ik was vroeger bijzonder slecht in scheikunde). Wij zorgen er altijd voor dat mesten en kalken minimaal 1 maand uit elkaar liggen (wij kalken in principe rond oktober/november en mesten pas in het vroege voorjaar (wanneer de eerste planten daar ook baat bij hebben). Voeding (in de vorm van bijvoorbeeld koemestkorrels, gier of zelf gefermenteerde plantenvoeding) geven we vervolgens pas als er ook planten in de tuin staan die die voedingstoffen nodig hebben.

SPORENELEMENTEN

Sporenelementen zijn, als ze nodig zijn, slechts in heel kleine hoeveelheden nodig voor een plant. Maar die kleine hoeveelheden zijn dan wel onmisbaar voor de plant. In een moestuin die op een zo natuurlijk mogelijke manier wordt bewerkt zul je tekorten aan sporenelementen zelden zien omdat alle sporenelementen voorkomen in compost, stalmest en andere organische materialen die in zo’n tuin gebruikt worden.

De sporenelementen waarvan is aangetoond dat ze een nuttige functie vervullen voor een plant:

IJZER (Fe)

Is van belang bij de aanmaak van bladgroen en voor de ademhaling van de plant. Bij gebrek zie je fijne gekleurde plekken aan jonge scheuten en bladeren, de nerven blijven groen. Het wordt nog wel eens verward met Magnesiumtekort dat ze bijna dezelfde verschijnselen geeft. Een overschot aan ijzer legt fosfaat vast in een voor de plant niet opneembare vorm. Zelf hebben we eens ijzerchelaat gekocht, een heel fijn roodbruin poeder, we gaven het eens per 3 weken, een mespuntje (volgens de aanwijzingen op de verpakking) aan (sier)potplanten (toen we er daar nog heel veel van hadden); het zou ervoor zorgen dat voedingsstoffen beter kunnen worden opgenomen.

MANGAAN (Mn)

Mangaan speelt een rol bij de celdeling, fotosynthese en stofwisseling. Bij een gebrek aan Mangaan zie je geel verkleurde plekken in de toppen en tussen de nerven van oudere bladeren, die zich dan ook niet goed ontwikkelen. De smaak van groenten kan door een mangaangebrek afwijken. Geef bij mangaangebrek zeewierkalk, stalmest en/of compost. Een teveel aan mangaan is giftig voor de plant. Het zegt mij zelf niets, ik herken de verschijnselen van een mangaangebrek niet, maar misschien is dat ook wel logisch want al vanaf ons eerste tuintje (in 1991) maken we zelf compost en gebruiken we paardenmest.

BORIUM (B)

Dit wordt ook wel ‘boor’ genoemd, het speelt een rol bij het transport van voedingsstoffen in de plant. Een boriumgebrek herken je aan de zwarte plekken bij jonge bladeren en het afsterven van de groeipunt. Boriumgebrek komt vooral voor op zandgrond, na bekalking, bij teveel stikstof en/of kalium en bij droogte. Bij een boriumgebrek is het meestal al te laat voor de plant; zorg voor een preventieve behandeling door elk jaar zeewierkalk, stalmest en/of compost aan de grond toe te voegen.

MOLYBDEEN (Mo)

Speelt een rol bij de stikstofvoorziening. Een gebrek aan molybdeen herken je aan een verkleuring van de bladranden. Molybdeengebrek komt eigenlijk alleen voor op zure gronden en de beste remedie is het verhogen van de pH (door kalk te geven). Eventueel kun je planten besproeien met in water opgeloste zeewiermest.

SILICIUM (Si)

Silicium maakt planten steviger en verhoogt de weerstand tegen schimmels. Een siliciumgebrek herken je aan groeiremming en zwakke en slappe, zielige planten. Een aftreksel van heermoes bevat silicium. In de zomer heb ik altijd een emmer staan waar ik de heermoes die ik bij het wieden ‘oogst’ in gooi en laat trekken. Dat water verdun ik en dat giet ik bij planten die er wat sneu uitzien en bij planten die gevoelig zijn voor meeldauw, zoals komkommers, courgettes, aubergines, etc.

De geplukte heermoes doe ik in een pan, giet er water op en kook het 15 minuten. Ik laat het afkoelen en 24 uur rusten. Dan zeef ik het en verdun ik een liter heermoes extract met 4 liter water. Ik geef zwakke planten regelmatig een scheutje of vernevel het over het blad (bijvoorbeeld bij meeldauw)

Dan zijn er nog een aantal Sporenelementen waarvan het nog niet wetenschappelijk aangetoond is dat ze een functie hebben voor een plant, maar wel als stof in planten zijn aangetroffen. Voorbeelden hiervan zijn kobalt, natrium, chloor, nikkel, chroom, selenium en jodium. Een teveel aan deze stoffen heeft meestal een schadelijk en/of giftig effect voor de plant.

Tot slot:

Als je bovenstaande hebt gelezen en alles bij elkaar optelt zie je ongetwijfeld dat er meestal niet 1 gebrek is, en ook niet 1 oplossing. Soms kun je denken dat een plant te weinig stikstof krijgt, maar is er dan te weinig stikstof in de grond, of is het er wel maar kan de plant het niet opnemen, bijvoorbeeld door een gebrek aan een ander element? Leer vooral je eigen grond kennen, bedenk wat een bepaalde groente nodig heeft (zoals stikstof voor bladgroente en kali voor kool, etc.). En wees vooral matig: een gemiddelde tuin kan zich vaak redelijk zelf redden als ze af en toe compost en mest krijgt. Het grootste probleem zijn wij zelf: doordat we intensief moestuinieren (vaak en veel zaaien, planten en oogsten) vragen we veel van de grond. En dan zullen we wat terug moeten geven aan de grond die ons zoveel oogst geeft (bijna als een sporter die een uitgebalanceerd dieet volgt om zo goed mogelijk te presteren).

Het is als eerste belangrijk dat je de grond goed verzorgt. Al 30 jaar voegen we hier elk jaar zelfgemaakte compost en oude mest toe aan de grond (met als gevolg meer humus, sporenelementen, een luchtigere grond, een rijker bodemleven. Dat is de basis van onze moestuin; het zorgt ervoor dat de meststoffen die we gebruiken ook daadwerkelijk kunnen worden opgenomen door planten. En bedenk daar dan wel bij: te weinig voeding is niet goed, maar teveel voeding is ook niet goed, je zult zelf het juiste evenwicht in je tuin moeten vinden.

Vergeet niet om ook nog even te kijken bij het stukje dat ik heb geschreven over bloedmeel en beendermeel. Je kunt op die pagina tevens een tabel vinden met een aantal bekende meststoffen en hun bemestingswaarden (hoeveel stikstof zit er nu in beendermeel bijvoorbeeld, etc.). Je kunt het stuk vinden op de pagina Bloed- en Beendermeel.

Ik ga komende jaren ook eens wat meer experimenteren met voeden door gier te maken van bijvoorbeeld brandnetels en smeerwortel. Als ik daar wat meer ervaring mee heb en wel of geen resultaten zie zal ik daar hier zeker wat over schrijven.

Tot slot: ik heb een tabel gemaakt met bemestingswaarden, wat zit er in verse koemest, wat zit er in gedroogde koemestkorrels, wat zit er in patentkali, etc. Die tabel kun je hier vinden: Meststoffen in pdf. Ik vond trouwens ook deze pagina op internet waar je duidelijke en meer uitgebreide informatie over de verschillende elementen in meststoffen kunt vinden: NutriNorm

En mocht je zelf eens ergens een meststof zien waar je interesse in hebt: kijk vooral achterop het pak of de zak; elke meststof, chemisch, organisch en biologisch, geeft aan hoeveel NPK (en soms Mg) het bevat. Het kan je helpen te beslissen welke meststof je zou willen gebruiken in je tuin.

Abonneer
Laat het weten als er
guest

67 Reacties
Oudste
Nieuwste Meest gestemd
Inline feedbacks
Bekijk alle reacties
Dymphna Dekker

Hi Diana. Wanneer ik in je lijst met linken in je verhaal over de moestuin klik op ‘bemesting’ kom ik in het stuk over ‘bloed en beendermeel’ terecht. Zo ook als ik op de link naar ‘bloed en beendermeel’ klik. In de lijst in het menu kom ik wel terecht bij ‘bemesting’. Groetjes Dymphna

jan walta

hallo Diana, ik tuinier al jaren biologisch en wil dit jaar bemesten met lavameel en wormenmest, heb jij daar ervaring mee? als ik het lees op de sait van Bio Soltions uit Belgie en ben ik daar wel van onder de indruk , heb jij daar ervaring mee,? wij kweken op geestgrond achter de duinen in Noord Holland ,hopelijk kan je me nog wat advies geven voor komend jaar, hartelijk dank, grtes jan

H.Rodink

Ik ben een beginnend tuinder

ik zoek naar welke groenten hebben kalium nodig en welke 12-10-18. Ik kom er even niet goed uit

Minke

Hallo Diana,

Allereerst wil ik je bedanken voor deze geweldige leerzame en leuke website. Ik steek er veel van op!
Ik heb de afgelopen drie jaar in grote potten (cementkuipen) ‘gemoestuind’, met de kinderen, voor de lol en de leerzaamheid, niks professioneels en met wisselend succes. Maar het bevalt me zo goed dat we dit jaar een ‘echte’ moestuin hebben gemaakt, een zonnige grote hoek in onze tuin vrijgemaakt en daar 4 banen van 4 meter. Jippie! Het was deels een bestraat stuk tuin dus we hebben al het witte zand verwijderd en de banen gevuld met een mix van (nieuwe) potgrond en (nieuwe) moestuingrond van het tuincentrum. Dit leek ons een prima voedzame basis. Denk jij dit ook?! Kan ik voorlopig hiermee vooruit? Of zou ik moeten bijmesten? Ik heb een grote composthoop waar ik eerlijk gezegd nooit iets mee doe (wij gooien daar ons snoei en maai afval op en alle herfstbladeren). Ook heb ik kippen, hun poep en stro etc. hark ik ook altijd naar 1 hoek in hun grote ren dus in principe is dat ook kippenmest. Ik heb denk ik dus wel nuttige compost maar geen idee of dit voor de moestuin geschikt is en zoja, wanneer het erin zou moeten.

Ik heb staan/ben voornemens te planten:
Rij 1: aardbeien, ijsbergsla, stoksnijbonen
Rij 2: uien, prei, wortelen
Rij 3: broccoli, bloemkool, andijvie
Rij 4: courgette, tomaten, kruiden

Hartelijke groet!
Minke

Minke

Heel erg bedankt!

Joop van Randwijk / De Polderij

Hallo Diana,

wat een fantastische website hebben jullie. Inmiddels ook de zaaiagenda aangeschaft, beiden helpen ons enorm met het opzetten van een (grote) moestuin. Hierbij willen we geen gebruik maken van kunstmest.
Een vraag: bij diverse groenten heb je het over bemesting met Culterra. Is dit kunstmest?
Zo ja, is er een alternatief?

Karel Mul

Hallo Diana, dank je wel voor je uitgebreide en prettig leesbare informatie. Teveel om in een keer op te nemen, maak er maar een mooi boek van; lekker in mijn luie stoel dit soort essentiele kennis opdoen.
Toch een vraag, mijn vriendin is als de dood voor dierlijke mest op de groente; Ze is verpleegster, denkt dus snel aan enge beestjes en besmettingen. En dan aardappelen eten, of uien, of wortelen die in de poep……
Nee, met afgrijzen kijkt ze hoe ik hierin werk.
Ben heel benieuwd naar je reaktie, en alvast bedankt.

Wijnie

Haha Karel, ik ken ook mensen die op die manier denken 😉
Maar uiteindelijk groeien je groenten niet in de mest, de wortels van je groenten zullen er alleen voedingsstoffen uit halen en de mest verteert ondertussen ook. Ik ga er tenminste van uit dat je overjarige ondergespitte mest bedoeld. Ik heb in ieder geval nog nooit groenten geoogst waaraan een klodder mest aan bleek te hangen 🙂
Veel plezier in je tuin!
Groetjes Wijnie

Carine p

Dag Diana,
Gewoon even ter info. Paardenmest, gemengd ook met koemest, die je op biodynamische manier behandeld en dus maanden afgedekt met stro laat liggen, ruikt helemaal niet. Je kan met je hand een deel nemen en dit verbrokkelt in je handen. Het ruikt echt niet als mest. Grt Carine

Dick de Geus

Is het gebruik van kunstmest 7-14-28 geschikt om te gebruiken bij stokbonen????

Cynthia

Beste Diana,
We hebben sinds dit jaar een moestuin en het bevalt goed. We leren met vallen en opstaan en je site is erg handig. Ik vroeg mij af of je toevallig een mest schema heb. Wanneer geef je wat. Moet je tussendoor ook mest Of voedingstoffen geven. Alvast bedankt. Groetjes Cynthia

jozef van soom

welke meststof dien ik te gebruiken om een goede zaadwinst te bekomen? mvg j. van soom

Mientje

Hallo Diana
Heb ‘n munt plant in ‘n aarde pot staan,
krijgt gaatjes in de plant en wordt geel.
Welke mest moet ik geven?

Natascha

Wat een geweldige tips lees ik op je site. Sinds afgelopen mei ook dolgelukkige eigenaar van een moestuintje. Ons complex is helaas niet helemaal goed opgeleverd door de aannemer en daarom hebben we afgelopen weekend de hele tuin machinaal om laten zetten om zo door de vastgereden toplaag te breken en de weg naar de aangebrachte drainage vrij te maken. Hopelijk geen vijvers meer vanaf nu. Nu heb ik dus weer een hele lege vlakte met alleen aarde. Maar nu? Sommige mensen zeggen dat ik er paardenmest op moet gooien en bij de start van het nieuwe seizoen even moet mengen met de aarde. Terwijl een ander zegt dat paardenmest eerst een jaar moet liggen. De paarden krijgen bijna alleen droge brokken. Of moet ik het afdekken met karton om onkruid tegen te gaan? Ik ben echt een dummy, maar zeer leergierig.

Wijnie

Hoi Diana,
Mag ik om verduidelijking vragen bij dit bericht? Ik heb nu 2 jaar aardappels geteeld (Obama, ik ben heel tevreden over dat ras). Beide jaren had ik dat gedaan op een stuk waar koeienmest met stro was ondergespit. Het eerste jaar was het mest van ongeveer een half jaar oud. Ik merkte toen dat de aardappels die in de grond op die mest groeiden gingen rotten of heel vieze stinkende plekken kregen (phytophthora?). Daarom had ik afgelopen jaar mest ondergespit van ongeveer een jaar oud die al heel ver vercomposteerd was. Maar dit jaar had ik hetzelfde met de aardappels die op die mest groeiden. De aardappels die hoger in de grond zitten hebben nergens last van. Het viel me wel op dat die mestlaag in de grond natter was/bleef dan de grond eromheen. Daarom had ik besloten om volgend jaar geen mest onder te spitten op het veld waar ik aardappels wil zetten. Nu lees ik in jouw reactie dat jij wel mest op je aardappelveld doet. Bedoel je dan als bodembedekking en haal je dat weer weg als je aardappels gaat poten? Of spit jij wel mest onder je aardappelveld?
Dankjewel voor het antwoorden alvast!
Groetjes Wijnie

Carine p

Dag Wijnie,
Heeft het niet te maken met de hoeveelheid? Ik gebruik zelf paardenmest en koeienmest gemengd, dit behandel ik biodynamisch en laat dan bijna 1 jaar liggen. Dit gooi ik in het najaar op de grond (ook bij de aardappelen), maar ik bedek het allesbehalve.
Grt carine

Wijnie

Dankjulliewel voor de reacties Carine en Diana. Ik denk dat ik misschien dan te veel mest onder spit. Of ik spit te laat, want dat gebeurd ongeveer een maand voor ik aardappels poot. Het veld waar volgend jaar aardappels komen, staat nu nog vol met winterkolen.
Groetjes Wijnie

Carine p

Dag Wijnie,
Ik deel dezelfde mening als Diana. Ik spit het ook niet onder, maar leg het in het najaar bovenop de grond, dun verstrooid. Een paar maanden later vind ik daar niks van terug buiten een bruine korrelstructuur.
Daarbovenop behandel ik de paarden-koeienmest biodynamisch (op basis van 6 planten : duizendblad, netel, kamille, schors van eiken, valeriaan en paardenbloem) en het is ongelofelijk wat een verschil dit geeft. Na 6 maanden kan je deze mest met de blote hand vastpakken, dit ruikt lekker naar grond en verkorrelt fijn in je hand. Ook in de groei van planten is een aanzienlijk verschil. Ik kan het ten zeerste aanraden, maar besef natuurlijk wel dat het niet voor iedereen mogelijk is. Grt carine

Wijnie

Hoi Carine,
Dank voor je reactie. Kun je iets meer vertellen over jouw manier van mest verwerken als je tijd hebt? Meng jij die planten door je mest? Of dek je de mest met een laag van die planten af? Of doe je iets met aftreksels van die planten? Dankjewel alvast voor je antwoord!
Groetjes Wijnie

Annemiek

Ik ben ook benieuwd wat je precies met die kruiden doet en de mest?

Carine p

Dag Annemiek,
In antwoord op de vraag van Wijnie, had ik hieronder geantwoord. Is eigenlijk hetzelfde antwoord op jouw vraag. De mest behandel ik op biodynamische manier met een aantal hiervoor voorziene preparaten. Misschien eens een paar links hieronder lezen qua biodynamica, deze had ik toegevoegd in antwoord op de vraag van Wijnie. Biodynamica is een hele stap verder dan biologisch telen. Het is niet makkelijk maar wel heel boeiend. Als je wat wil lezen over biodynamica, hun plant en zaai periodes, kan je best wat zoeken op rudolf steiner (die destijds hiermee gestart is) en Maria Thun die deze theorie verder onderbouwd heeft. Groetjes en veel leesplezier

Carine p

Dag Wijnie,
Ik weet niet of je enige kennis hebt over biodynamica, vandaar dat ik een paar sites toevoeg met beknopte info hierover :
https://www.biomijnnatuur.be/vragen-over-bio/wat-is-het-verschil-tussen-biologische-en-biodynamische-landbouw
https://www.natureandmore.com/nl/all-about-organic/biologisch-dynamisch-wat-is-dat
http://site2016.bdvereniging.nl/preparaten/handleiding.php
https://www.stichtingdemeter.nl/faq/preparaten

Zo zal je merken dat de biodynamica met preparaten werkt. Zelf gebruik ik de compostpreparaten (502 tot 507). Je zou dit zelf kunnen maken, maar is niet zo evident en voor mij een stap te ver.
In het voorjaar voeg ik deze preparaten toe op de mesthoop en dek af met stro voor minstens 6 maanden.
Hopelijk is dit een beetje een antwoord op jouw vraag.
Grt Carine

Wijnie

Dankjewel Carine. Dit is inderdaad nieuw voor me. Ik ga er nog beter naar kijken.
Groetjes Wijnie

Jasmijn

Hoi Diana,

Vanaf begin januari krijgen we een moestuin in een volkstuincomplex (zandige grond nabij Utrecht). De tuin is nu al leeg en we weten niet wat er hiervoor geteeld is en wat en waarmee er bemest is. Ik lees veel over stalmest maar we hebben nog geen adres om hieraan te komen (via het complex is inmiddels ook te laat hebben we gehoord). Onze vraag is welke bemesting we nu het beste kunnen toepassen in deze tijd van het jaar. Zou je gewoon normale tuinmest gebruiken in bijv. januari en goed spitten?

Dankjewel, ook voor je mooie site! Groeten, Jasmijn

Jasmijn

Hoi Diana,
Dankjewel voor je reactie! Ik had nog helemaal niet beseft dat de stalmest vooral het verbeteren van de grond(structuur) is en niet direct de voeding, dus ik ben blij met je duidelijkde uitleg. We zullen het aanpakken op de manier die je aangeeft. De buren hebben we helaas nog niet ontmoet maar hopelijk kunnen we daar binnenkort mee kennis maken en wat informatie aan vragen.

Groeten, Jasmijn

Hans

Hallo Diana,
Ik heb nog diverse soorten mest ( organische tuin mest NPK 7+3+5+2Mgo ) kunstmest 12-10-18 chloor arm en bloedmeel.
Is het een ide om hier een mixje van te maken? en kan ik hierbij gelijktijdig een beetje magnesium sulfaat bij doen of kan dat beter later.
Ik wil in februari in de kas bemesten en maart de druiven buiten.
Wat is jou ervaring of mening hierover?

Groet, Hans

Hans

Hoi Diana, bedankt voor je informatie v.w.b. de bemesting.
Het bemesten in de kas doe ik in twee keer. Eerst rondom de druiven en later de rest voor de tomaten en meloenen.
Kan ik wel magnesiumsulfaat gelijktijdig geven met de bemesting?
Groet, Hans

Carine p

Dag Hans,
In jouw vraag lees ik dat je o.a. kunstmest gebruikt. Gewoon ter informatie, wilde ik hier toevoegen dat kunstmest zeer slecht voor het milieu is. Het volledige bodem leven sterft en na verloop van tijd ga je een dode grond hebben, waarin je verplicht zal zijn telkens maar opnieuw kunstmest te geven. Om niet alles opnieuw te moeten schrijven, heb ik snel 2 links gekopieerd. Misschien toch eens over nadenken. https://www.volkstuinverenigingheerenveen.nl/waarom-geen-kunstmest/
https://wroeten.nl/tuin/kunstmest/
Groeten
Carine

Hans

Hallo Carine,
Dank voor je info. Ik ga het eens rustig lezen want het is wel interessante informatie. Ik gebruik organische mestkorrel maar vanaf volgend jaar niets anders dan oude stalmest.
Dan heb ik alleen nog 3 druivenstokken in de kas i.v.m. de beschikbare ruimte en is een beetje kalk en koemest ruim voldoende.
Ik had nog een beetje kunstmest vandaar mijn vraag.

Ben je nog wat wijzer geworden waarom jou meloenen weinig smaak hadden vorig jaar?
Groet, Hans

Carine p

Dag Hans,
Neen, ik ben nog niet wijzer geworden qua zoetheid van de meloenen. Dit jaar ga ik dit op een ander perceel planten, waar het minder zware kleigrond is en veel luchtiger is door de rivier stenen van duizenden jaren geleden. Even het verschil bekijken.
Qua jouw kunstmest, ik zou dit eventueel nog durven gebruiken in potten omdat de grond daar toch elk jaar verrijkt moet worden en anders “la dechetterie” 🙂
Voor de druivelaars, ik leg zo een beetje stalmest biodynamisch behandeld 1 keer per jaar, maar echt niet veel hoor. Voor derest doe ik hier niet veel aan qua bemesting.
Groetjes
Carine

Marlies Deckers

Hallo Diana,

Gisteren zag ik een schitterende documentaire op Youtube, “Kiss
The Ground”, die iedereen zou moeten zien. Over hoe met de juiste aanpak grond en daarmee de aarde zichzelf kan regenereren. Zo inspirerend en hoopgevend! En zo eenvoudig dat ik er zelf ongelooflijk blij van word. Helaas alleen in het Engels te zien. Toch heel erg de moeite waard voor ecologisch denkende mensen.
Veel dank voor je mooie site en alle info.

Maria

Ik heb drie jaar geleden een enorme (verwaarloosde) moestuin met kleigrond, fruitbomen, bloemen, een wei, noten etc, overgenomen. Het eerste jaar heb ik daar heel hard in gewerkt en geplant en gezaaid etc, en een fantastische oogst gehad, het jaar daarop eigenlijk ook nog maar afgelopen zomer was de opbrengst helemaal niet goed, ook qua fruit. Dat kwam ook doordat ik veel minder tijd stak in de tuin, en eens wou kijken wat er zou gebeuren als ik niet veel deed en het onkruid wat met rust liet. Ik ben wel van plan te zorgen dat het dit jaar beter gaat! Maar wat moet ik daar nou voor doen? Vermoedelijk is de bodem uitgeput. Ik heb nog nooit gemest etc. Daar ligt mijn taak denk ik. Het is nu februari, heel koud geweest en het wordt nu warmer (voor hoe lang weten we natuurlijk niet). Ik krijg binnenkort paardenmest van iemand, maar begrijp dat dat in november op de grond moet! Nu dan maar op de composthoop gooien en alleen maar kalk strooien (moet ik dan eerst de grond schoon/onkruidvrij maken? Spitten trek ik niet echt. Moet ik dat dan laten doen? Moet ik met de woelvork in de weer? ) en dan wat mesten uit een zakje een week of wat voor het zaaien en planten? Sorry, het zijn veel vragen en ik ben niet totaal onwetend, maar ik weet gewoon niet goed wat ik aan verbetyering kan doen!

Marlies Deckers

hallo Maria,
Ik kan niet zeggen dat ik een ervaren tuinier ben maar ik kan je een paar tips geven, voor nu. ik was zelf helemaal niet tevreden met de opbrengst vorig jaar, bovendien veel plagen. Ik heb 8 jaar biologisch getuinierd, minimaal mest, geen pesticides, dat staat me tegen. ik ben gaan zoeken en kwam terecht bij Velt, Vereniging ecologisch leven en tuinieren. Daar was ik al blij mee, en al snel vond ik een mooie plek in Belgie, Yggdrasil, adres is http://www.yggdra.be, met een schat aan informatie waar ik heel blij mee ben, die nog verder gaat dan Velt. Ook waar hij voor staat: tuinieren met de natuur mee. Wat hij in feite doet is permacultuur, maar hij gebruikt dat label niet. Ik zou in jouw plaats nu geen mest gebruiken. Wat Frank aanraadt, en Velt doet het ook, is simpelweg de grond bedekken met golfkarton, zonder etiketten of nietjes. Dat karton wordt gewoon opgenomen door de grond, het verteert. Wat je wel kan doen is een flinke laag groenbemester op de grond. Daar kun je gewoon in gaan planten als het zo ver is. Nou ja, kijk maar eens op zijn site. Voor mijn gevoel klopt het helemaal. Niet spitten, geen woelvork gebruiken, geen mest. Als alles geplant is bedek je de grond met organische mulch. Dat herhaal je voor de winter, het wordt door het bodemleven helemaal verteerd. Ik kan niet wachten om te beginnen, Ben nu de tuin al helemaal opnieuw aan het inrichten, met paden van houtsnippers en vaste bedden waar combinatieteelt van groenten en bloemen toegepast wordt. Na de paden strooi ik lavagruis, die zorgt voor langzame afgifte van mineralen. Daarna de groenbemester. En dan in de plantgaten een heel klein beetje lavameel. Verder niks. Succes met je tuin, hij klinkt wel heel mooi. het voordeel van natuurlijk tuinieren is dat het veel minder onderhoudswerk vereist.

Theo Peterbroers

Ha Diana en lezers. Kalk en mest gaan niet samen, en wel hierom.
In organische mest en kunstmest komt stikstof vaak voor als ammonium (NH4+). Maar in contact met de lucht en vooral in omstandigheden met een hoge pH wordt dit snel omgezet in ammoniakgas (NH3). Ammonium is namelijk een zwak zuur. In een basisch milieu zal ammonium zich als een zuur gedragen en een waterstofion (H+) afsplitsen. Hierbij ontstaat ammoniak volgens de reactievergelijkingen:
NH4+ -> NH3 + H+
NH4+ + OH -> NH3 + H2O
https://nutrinorm.nl/meststoffen/beperk-ammoniakvervluchtiging-bij-ureum-en-ammonium/

Ria

Ik gebruik gazonmest van Ecostyle. Op de zak staat o.a. vermeld:

Gazon-AZ
Voor een diepgroen en mosvrij gazon

Alles op 1 dag gestrooid
Onze AZ-Kalk, Gazon-AZ en alle soorten graszaden kunnen op 1 dag worden gestrooid, een wachttijd tussen bemesten en bekalken is niet nodig.

Is hier een verklaring voor?

Groeten,
Ria

Ineke

Hallo Diana, een echte beginnersvraag. Hoe geven we de mest aan de plant? Wij kregen verse koemest en nu vraag ik me af: strooi ik een beetje op de bodem en laat het liggen, meng ik het met water en bewater of strooi ik het op de aarde en roer het dan een beetje door de aarde?
Ik heb wel begrepen om niet al te veel te geven, wij tuinieren in potten en bakken op het balkon.

Catharina

Hallo Diana,
In het blad ‘Seizoenen’ van Velt, kwam ik de column tegen over het gebruik van urine. (Maarten ‘t Hart plast trouwens ook op zijn composthoop..). En, dat urine bekend staat als het vloeibare goud.
Ik zou best willen weten, hoe die urine op een handige manier op te vangen is. Niet in een po..!
Heb jij daar tips over?
Misschien een soort emmer die je in een wc kunt zetten? Bij Velt zeiden ze, in een emmer met zaagsel plassen. Dat kan, als je iets ruikt, op de composthoop!

Catharina

Hallo Diana,
Hartelijk dank voor je antwoord! Ik heb veel bewondering voor al jouw activiteiten!
Die urine moet je verdunnen. Vier keer, lees ik en negen keer, als je het op kamerplanten giet. Het schijnt zelfs zo te zijn, dat je dan niet meer hoeft te bemesten.
In de moestuin heb ik gelukkig een huisje. (Stel je voor dat ik elke keer naar huis moest… en dus kan ik daar in een litermaat of zo plassen. En in de tuin gieten!)
We moeten, denk ik, ook om water te besparen ons echt andere gewoontes gaan toe-eigenen. De wereld is erg aan het veranderen. We zijn zo gewend aan zaken die eigenlijk heel luxe zijn. En op een dag als nu, 25-2, word ik wel heel droevig.
Morgen weer naar de tuin!
En jullie succes!

Tessa

Wat gebeurt er bij te weinig Magnesium

  • het blad verkleurt opvallend (en herkenbaar): bladmassa verkleurt geel terwijl de bladnerven opmerkelijk groen blijven

We hebben wel eens gezien dat het blad een vreemde, bijna onnatuurlijke kleur geelgroen kreeg en de nerven te mooi opvallend groen bleven,

Ik heb hetzelfde/ identiek ogend probleem in mijn ‘fruitstrook’. Frambozen, aardbeien, kruisbes, honingbes, bosbes, allemaal raar blad en een deel ook slechte groei/bloei. Doordat brandnetels vlakbij het fruit al een jaar of 3 dezelfde symptomen vertonen (ik dacht eerst nog, die zien er grappig uit) heb ik de conclusie ‘arabis mozaiekvirus’ getrokken. Een heleboel planten verspreid over ongeveer een halve hectare vertonen dezelfde symptomen. Dan kan het toch haast geen gebrek meer zijn? Het blijft raar want dit virus schijnt weinig voor te komen in Nederland.
Heb jij wel eens van het mozaiekvirus gehoord? Jij hebt ‘t nooit meer gezien? Toch maar eens een grootverpakking epsomzout kopen en kijken of t wat doet.

Tessa

Ik zie de onnatuurlijke kleurverhouding nu op een plek waar ik (met mijn domme hoofd) houtsnippers als bodembedekking onder frambozenplanten legde.

Aaaaaah, hmmmm ik gebruik overal houtsnippers onder mn fruit… Om verdamping tegen te gaan en op termijn wat meer humus in de grond te krijgen. Dat laatste lijkt nu, na 3 jaar inderdaad te gebeuren. Ik heb begrepen dat het stikstofverslinden nog wel meevalt als je ervoor zorgt dat ze ‘op’ de grond liggen en niet ingraven worden. Maar misschien heb ik nu toch een sporen/stikstofgebrek. In m’n mooie luchtige grond 😉
Aan de andere kant heb ik ook gelezen dat vrijwel alle frambozenplanten van hobbytelers besmet zijn met het virus. En ik zie dezelfde verkleuring op een aantal ‘random’ niet-fruit-struiken. Het lastige is dat de arabis variant van het virus gigantisch veel waardeplanten heeft. Zoveel dat er geen complete lijsten zijn.
Ik geef altijd een genereuze hoeveelheid tuinaarde van bio-kultura (op basis van boomschorscompost en mestcompost) aan elke plant. Ik heb supervette klei en hoop dat dit op termijn, samen met die houtsnippers, de grond verbeterd. Volgens de website is deze ‘deze rijk aan voeding en sporenelementen’ en ideaal voor kleigronden. Op termijn wil ik graag al mijn compost zelf maken, we hebben enorm veel snoeiafval en kippenmest, maar ik vind dat composteren nog best lastig. Ik ben ook niet zo’n fan van pillen en poeders maar als de planten nu positief reageren op wat epsomzout weet ik in ieder geval in welke hoek ik ‘t moet zoeken. Klei/houtsnippers. Wat natuurlijk ook nog kan is dat ik zowel een gebrek als een virus heb 😉
Dank voor het meedenken. Zo’n bodemanalyse is idd wat prijzig :/

Eddy

Dag Diana, ik volg jouw blog met veel interesse. Heb een vraagje over een goed stappenplan mbt het klaarmaken van een stukje grond van ongeveer 100 m2 om volgende lente bloemenweide te zaaien. Er staat nu eenjarige phacelia op, die ik gezaaid heb eind juni en nu prachtig in bloei staat. Ervoor was dit een wildernis van onkruid, wat ongehinderd woekerde.Ik heb toen alles omgespit en phacelia gezaaid. Nu is er bijna geen onkruid meer. Hoe ga ik best tewerk. Ik weet dat de Phacelia zal afsterven door de kou, maar wat dan? Wat doen en wanneer?

Helene breukel

Brandnetelgier werk erg goed bij aardbeien

Hilda

Hoi Diana,

Kun je mij advies geven? Ik ben bang om het verkeerde te doen 🙂
Wij hebben niet zo’n grote moestuin. 30m2 maximaal. Doordat we niet veel ruimte hebben wordt dit deel best wel heel intensief gebruikt.

Het was onze oude bloementuin. Die hebben we nooit kunstmatig bemest, maar ieder jaar lieten we alle oude plantenresten liggen, zal er hier en daar kippenmist hebben gelegen omdat die er in het najaar ook vrij rond mochten scharrelen en lieten we alle bladeren etc liggen.

Toen we zijn gestart hebben we er 2 kuub wormengrond opgegooid. Doordat ik niet precies wist wat daar qua meststoffen in zat heb ik niet bijgemest, maar alles wat tussendoor kali nodig had (wortel, rode biet etc) hebben ze wel gekregen. Alles groeit geweldig.
Alleen… wat doe ik in het najaar?
En wat doe ik nu?

De rode biet en de wortelen mogen er op korte termijn uit. Daarna komen er kolen in.
Zal ik zodra het geoogst is gaan bemesten met culterra, dan een week wachten, en dan de jonge plantjes er in zetten?

Maar wat als die er ook uit zijn in november?
Dan staat in de eker ernaast bijvoorbeeld nog spruiten tot januari.
En wellicht in de eker daarnaast staat nog tot april iets.

Wanneer bemest ik dan? En met wat? Paardenmest?
Ik heb helaas geen ruimte om paardenmest te kopen en dit heel lang in een hoekje te laten liggen, want alle hoekjes zijn nu wel op 🙂

Ik wil geen kunstmest gebruiken.
Ik lees dat jij in november paardenmest erover legt. Maar dat kan niet meer na de spruiten in januari. Hoe behandel ik die ekers dan?

Ik ben bang om iets fout te doen en daardoor het moestuinseizoen 2024 te verpesten 🙂

Meld je aan voor de nieuwsbrief