Zaaien in vermiculiet

Wat is vermiculiet eigenlijk?

Vermiculiet is een natuurlijk mineraal, op Wikipedia staat het uitgelegd als ‘een gehydrateerd magnesium-ijzer-aluminium-silicaat. Ze behoort binnen de kleimineralen tot de smectiet-groep.

En wat dat allemaal inhoudt weet ik ook niet, ik weet wel dat het een natuurlijk mineraal is, en dat het wordt verhit en daarbij een soort van ‘poft’ (als popcorn). En wat er dan overblijft is een heel licht en luchtig goudkleurig korrelig mengsel.

In de bouw wordt vermiculiet gebruikt omdat het brandwerend, isolerend, vloeistofabsorberend en temperatuurbestendig is. Ze wordt onder andere veel gebruikt bij de bouw van rookkanalen/schoorstenen.

In de tuinbouw wordt vermiculiet gebruikt omdat het heel licht is (ter vergelijking: nog lichter dan piepschuim). Omdat het zo licht is kan een grondmengsel er luchtiger mee worden gemaakt. En omdat het licht doorlaat is het heel geschikt als afdekmateriaal bij het zaaien (dus het bedekken van zaden). Vermiculiet heeft ook de eigenschap dat het vocht vast kan houden en weer af kan staan. Om die reden is het handig bij bijvoorbeeld de teelt in potten en bakken (de grond die gemengd is met wat vermiculiet droogt minder snel uit en is tegelijkertijd in regenachtige perioden minder nat omdat het het vocht opslaat).  En tot slot wordt het dus gebruikt bij het zaaien (zaaimedium).

Er zijn verschillen in grofheid. Hieronder zie je links een grove vermiculiet die voor de bouw is bestemd en rechts vermiculiet dat ik in een zakje bij een tuincentrum kocht:

Ook vermiculiet die voor de bouw is bestemd kun je gebruiken. Bedenk wel dat vermiculiet dat voor de bouw geschikt is ‘niet geschoond is’ en dat vermiculiet dat voor het gebruik bij het tuinieren vaak ‘gecertificeerd schoon’ is (vandaar ook het verschik in prijs).

Maar in beide kun je zaaien en stekken. Voor het zaaien gebruik ik heel fijne vermiculiet (gemiddeld 1 tot 2 millimeter groot), als je het wilt gebruiken om er bijvoorbeeld potgrond voor planten in potten luchtiger en vochtvasthoudend mee te maken, dan kun je zeker ook prima kiezen voor de wat groevere vorm (die vaak ook wat goedkoper is).

Vermiculiet uit de bouw is dus goedkoper, en omdat 25 jaar geleden in Nederland vermiculiet voor de tuinbouw amper of niet voor hobbytuinders verkrijgbaar was, heb ik dat jarenlang en met veel plezier gebruikt. Kachel- en open haardenverkopers keken wel eens raar op als ik ging vragen of ze ook gewoon een zak fijnkorrelige vermiculiet los verkochten :-). Ik betaalde toen zo’n 25 tot 30 ouderwetse guldens voor een grote zak vermiculiet van 70 tot 100 liter. Ondertussen kost zo’n zelfde zak ongeveer 25 tot 30 euro, afhankelijk van waar je die koopt. Daarmee vergeleken is vermiculiet dat je nu in tuincentra koopt relatief duur (ongeveer 6 tot 7 euro voor een zakje van 6 liter). Maar dat laatste is dus gecontroleerd, geschoond en gecertificeerd (en soms ook nog gecertificeerd biologisch). En prima als je er alleen in wilt zaaien. Maar mocht je meer vermiculiet nodig hebben (omdat je meer zaait, het gebruikt om potgrond in potten mee te verluchtigen en/of veel stekt, dan is een grote zak zeker ook de moeite waard. Ik koop zelf zo’n grote zak en haal er gewoon telkens een emmertje uit als ik het nodig heb. De grote zak van 100 liter weegt nog geen 10 kilo, ze staat op zolder en als het droog blijft kan ik het jaren bewaren.

Voor alle duidelijkheid: voor het zaaien in vermiculiet en het afdekken van zaaisels gebruik je dus bij voorkeur een fijnkorrelig vermiculiet. Voor het mengen met potgrond voor in potten met bijvoorbeeld kuipplanten kun je ook fijnkorrelig vermiculiet gebruiken maar is een wat meer grofkorrelig vermiculiet ook prima. Vermiculiet is te koop in tuincentra, in professionele bouwspeciaalzaken (zoals Bouwmaat) en via internet (bijvoorbeeld via Hermie, Potgrondshop, Agrifield, CoolPlants en zo zijn er nog veel meer). Google vooral op ‘vermiculiet kopen’ en je vindt heel veel aanbieders, let dan vooral ook op de grofheid van de korrels, prijs en verzendkosten want daar zitten flinke verschillen in.

Afijn, tot zover over vermiculiet zelf, nu over het zaaien in vermiculiet:

Als eerste test heb ik er pepers in gezaaid. Ik heb vermiculiet in een plastic bak gegooid, daar zoveel water over gegoten tot alle vermiculiet in het water lag en 5 minutenlaten staan. Vervolgens heb ik het kletsnatte vermiculiet in een fijne zeef gegooid en 5 minuten uit laten lekken. En zo nat is het eigenlijk voor de start van het zaaien precies goed genoeg.

Ik heb vervolgens de natte korrels over een zaaitray verdeeld. Druk het vooral niet aan, want dan plakt het vermiculiet aan elkaar en verliest het een deel van de luchtigheid. Door met de tray op het werkblad te tikken zorg je ervoor dat het in de vakjes naar beneden zakt. Als je het iets aan wilt duwen kan dat wel maar doe dat voorzichtig en duw niet verder als je weerstand voelt.

Met een theelepeltje maak ik de vakjes zo dat er een lichte holling ontstaat waar ik in kan zaaien. Ik leg in elk vakje 1 tot maximaal 3 peperzaadjes (bij 3 zaden zorg ik er wel voor dat ze niet op elkaar liggen maar er wat ruimte tussen de zaden is), op het vermiculiet en daar strooi ik nog wat vermiculiet overheen (als bedekking). Tot slot maak ik voorzichtig dat bovenlaagje nog goed nat (met een plantenspuit).

Vanaf nu is het belangrijk dat het vermiculiet niet uitdroogt, en het is heel lastig om te bepalen wanneer vermiculiet uitdroogt want je kunt het niet zien. Maar als je zorgt dat je zaaitray of bakje of potjes of wat dan ook in een afsluitbaar doorzichtig bakje staan (zoals een propagator, kweekkasje of desnoods een diepvriesdoosje of wat dan ook), en je houdt dat afgesloten, dan blijft het vermiculiet vrij lang vochtig genoeg want je hebt op deze manier een gesloten systeem gecreëerd waarin maar weinig vocht verloren gaat.

Je kunt niet zien wanneer het vermiculiet uitdroogt maar je kunt het wel voelen. Als je met een vinger zachtjes over het vermiculiet wrijft en dat plakt, dan is het nog vochtig genoeg. Als je losjes korrels van de bovenlaag kunt verschuiven zul met een plantenspuit wat bij moeten spuiten om het vochtiger te maken.

Zelf gebruik ik trouwens bij voorkeur bakjes, potjes of tray’s met een open onderkant zodat een teveel aan vocht weg kan lopen in de onderbak die eronder staat, dat is altijd veiliger dan een volledig gesloten bakje zoals bijvoorbeeld een boterkuipje of kwarkbakje (dat gaat ook prima maar dan zou je dus gaatjes onderin kunnen maken voor de afwatering en er een schaaltje onder kunnen zetten voor de opvang van teveel vocht).

Ik gebruik het liefst een zaaitraytje zoals die vaak gebruik voor het zaaien van bijvoorbeeld pepers en tomaten.

Pepers, paprika’s en aubergines in een tray in vermiculiet gezaaid, met 3 zaadjes per zakje, met wat afstand tussen elk zaadje zodat de worteltjes en steeltjes niet in elkaar kunnen ‘kluwen’

Na ondertussen al meerdere keren op deze manier te hebben gezaaid ben ik tot de conclusie gekomen dat ik het zelf een erg fijne manier van zaaien vind, vooral voor tomaten, paprika’s, pepers, en ook voor juist grote zaden als bonen, doperwten, zonnebloemen, etc. Voor heel kleine zaden (zoals Mimulus, knolselderij, etc. vind ik het juist geen fijne manier omdat de zaailingen lang klein blijven en dan heel moeilijk te verspenen zijn (en ze moeten vrij vlot na het kiemen worden verspeend omdat vermiculiet geen voeding bevat).

Een andere fijne manier voor het zaaien van warmtebehoeftige soorten als pepers, paprika’s, etc vind ik de deno-methode (waarbij je heel zuinig zaait in koffiefilters en die je daardoor op een constant warme plaats als een modem kunt zetten).

De zaaisels die je op deze pagina ziet heb ik in een elektrische propagator op 27 graden gezet. En een weekje later kiemden daar de eerste zaden.

Prima kiempercentage dus. Je ziet dat ik dus 3 zaden per vakje heb gezaaid. Omdat de zaailingen in het losse vermiculiet kiemen/groeien kan ik ze er per stuk (heel voorzichtig!) aan de blaadjes uit trekken. Meer dan 3 zaadjes gaat niet want dan groeien de worteltjes in elkaar en breken ze als je ze eruit haalt, maar het zaait dus wel lekker zuinig in de beperkte ruimte van de propagator.

Door met duim en wijsvinger het zaailingetje aan de 2 blaadjes uit het vermiculiet te trekken kan ik verspenen.

Stel je niet teveel voor van de zaailing, ze is gekiemd, heeft 2 kiemblaadjes en 1 of 2 of maximaal 3 worteltjes, en moet dus vooral verspeend worden omdat het in de propagator te donker en te warm is om te groeien (prima voor het kiemen maar na het kiemen wordt het tijd voor licht, lucht en een potgrondmix waar voeding in zit om te kunnen groeien).

De zaailing zoals ze uit het vermiculiet komt

Ik heb uiteraard al potgrond in huis op kamertemperatuur laten komen, gemengd met wat brekerzand en/of perliet (voor meer luchtigheid), de potjes gevuld, de grond nat gemaakt en er gaatjes in gemaakt. Zo kan ik elke zaailing direct vanuit het vermiculiet in het gaatje in de potgrond laten zakken.

Hierna ‘veeg’ ik voorzichtig wat grond rond de worteltjes en geef ruim water (zodat de grond rond de worteltjes kan spoelen).

Ik heb een kort filmpje van 1 minuut gemaakt waarin je kunt zien hoe ik peperzaailingen vanuit vermiculiet naar 9-centimeterpotjes met potgrond verspeen:

Op de volgende foto zie je de zaailingen na het verspenen, in potjes met potgrondmengsel in een grote onderbak, in het volle licht, om verder op een ‘normale’ manier te groeien.

Ik ben dus erg tevreden over het zaaien in vermiculiet. Het is wel prijzig (maar dat is zaai/ en stekgrond ook). En dit is wat ik over heb na het verspenen van alle zaailingen, het zogenaamde afval:

Het gebruikte vermiculiet kan ik (als ik zeker weet dat alle zaden zijn gekiemd en er later dus geen ‘opslag’ van oude zaailingen tussen de nieuwe komt) laten drogen en vervolgens nog een keer gebruiken. Maar ik gebruik het bijvoorbeeld ook vaak om potgrond (voor potten met kuipplanten en eenjarige planten) luchtiger en tegelijk vochtvasthoudend te maken.

Nog even een voorbeeld waarom ik zaaien in vermiculiet minder geschikt vind voor het zaaien van heel kleine zaden. Hieronder zie je Coleus scutellarioïdes, de heel kleine zaden leveren heel kleine zaailingen van net meer dan een 1/4e van een centimeter op en je kunt bedenken dat die heel moeilijk te verspenen zijn (niet vast te pakken en als ik ze eruit steek of schep valt het vermiculiet uit elkaar en vallen alle zaailingen alle kanten op en beschadigen dan gemakkelijk).

Het zaaien van zeer kleine zaden in vermiculiet kan dus in principe wel maar het is wel lastig. Fijne zaden = kleine zaailingen zaai ik liever in een potgrondmengsel waar de zaailingen in kunnen blijven tot ze al flink zijn gegroeid.

Grote zaden zijn juist heel fijn om in vermiculiet te zaaien. Hieronder zie je maïs. De zaden zijn zo groot dat ze flinke zaailingen opleveren en ook wat voeding in zich hebben om na het kiemen nog een weekje te groeien.

Doordat ze groter zijn, zijn ze makkelijker vast te pakken en te verspenen. En omdat ze genoeg voeding in zich hebben kunnen ze in het losse vermiculiet ook gelijk wat meer wortels maken.

Pompoenzaailing uit vermiculiet gehaald
Een pompoenzaailing die ik uit het vermiculiet haal om in een 9-centimeterpotje met potgrond op te potten om daarin nog een poosje verder te groeien voor het uitplanten in de volle grond

Tot slot nog even een opsomming van de plus- en minpunten van zaaien in vermiculiet ten opzichte van de denomethode:

  • De denomethode is het goedkoopst, je hebt er alleen koffiefilters en plastic zakjes voor nodig.
  • Daarentegen kunnen die filters en plastic zakje niet hergebruikt worden en vermiculiet wel.
  • De zaden kiemen bij zowel denomethode als in vermiculiet even gemakkelijk.
  • Vermiculiet lijkt wat veiliger voor zaden, ze kunnen minder makkelijk uitdrogen en/of breken bij het verspenen. Bij de denomethode groeit het worteltje soms door het filterpapier heen waardoor je risico moet nemen om het van het papier af te halen.
  • Beide manieren zijn minder geschikt voor heel kleine zaden. De denomethode is alleen geschikt voor kleine tot middelgrote zaden (zoals tomaten en pepers), het zaaien in  vermiculiet is ook geschikt voor kleine zaden maar ook juist voor grote tot heel grote zaden (zoals courgettes, komkommers, Lathyrus, bonen, erwten, kapucijners, zonnebloemen, etc.).
  • de denomethode is meer ruimtebesparend, de zaaisels in zakjes nemen amper ruimte in beslag. De vermiculiet-methode heeft wat meer ruimte nodig omdat je dan in een bakje of een tray zaait.

Ik hoop dat je iets aan de informatie op deze pagina hebt gehad! En bedenk dat een favoriete zaaimethode vooral heel persoonlijk is, sommige mensen zweren bij de denomethode, anderen vinden het niks, sommige mensen zaaien binnen voor in zaai- en stekgrond, anderen zaaien liever in potgrond, weer anderen zaaien later en in de volle grond, etc., etc. Experimenteer met zaden die je toch over hebt, en kijk wat je per soort zelf de beste manier vindt.

Een peper die in vermiculiet kiemt
Abonneer
Laat het weten als er
guest

37 Reacties
Oudste
Nieuwste Meest gestemd
Inline feedbacks
Bekijk alle reacties
Jan Coltof

Ik heb een zak vermiculiet in mijn moestuintje gemengd. Perfecte grond. Lekker rul en onkruid makkelijk uit te trekken. Aanrader.

Janneke den Boer-Ritmeester

Dank voor je uitgebreide beschrijving Diana. Ik kan weer verder..
Groetjes,
Janneke

(De mail krijg ik ook niet meer)

[…] Zaaien in vermiculiet […]

Sven Slootweg

Na wat zoekwerk blijken er wel winkels te zijn die grotere zakken tuinbouwvermiculiet verkopen; ik heb inclusief verzending uiteindelijk zo’n 30 euro betaald voor een zak van 100 liter (30 cent per liter), wat stukken goedkoper is dan in de tuincentra (1 euro per liter).

Geen idee of het op prijs gesteld wordt om hier links naar specifieke winkels te plaatsen, zo ja dan hoor ik het wel 🙂

Sven Slootweg

Dat is mooi! Ik denk, ik vraag het maar even… je weet maar nooit wat het beleid ergens is 🙂

Afijn, ik heb het dus bij potgrondshop vandaan: https://potgrondshop.nl/vermiculite — als je op “agra-vermiculite” zoekt op Google, dan vind je ook nog diverse andere winkels met een vergelijkbare prijs.

Sommigen hebben ook kleinere bulkzakken, zoals deze winkel die ook 50 liter (en diverse andere hoeveelheden) verkoopt: https://www.hellings-zadenhandel.nl/index.php?main_page=product_info&cPath=228&products_id=1095 — daar zou je dan inclusief verzending 21.75 EUR voor betalen, dus ongeveer 44 cent per liter.

Gezien het prijsverschil per liter + de verzendkosten lijkt het me echter niet echt zinvol om de kleinere zakken te kopen, je bespaart er maar weinig mee.

Martijn

Hallo Sven,

Bij https://www.Agrifield.nl kun je ook kiezen voor de fijne vermiculiet (F2) (speciaal voor zaaien) en ook voor de wat grovere vermiculiet (No.3).

Cilia

Woensdag bij de firma besteld en donderdag al binnen. Snelle levering dus.

Floor

Bij Bouwmaat verkopen ze merkloze “Vermiculite 100 liter Korrel fijn 0-1,5 mm” 23EUR inclusief btw en je kunt hem zelf ophalen dus geen verzendkosten (ze hebben veel filialen in NL) enige nadeel is dat je wel in de kvk ingeschreven moet staan om daar een toegangspas voor te krijgen.

[…] Zaaien in vermiculiet […]

Anne Vyncke

DAg Diana,

Ik heb vermiculite gevonden en wil nu zo gaan zaaien….
Kan je vermiclulite ook vermengen met potgrond om nog meer voedingsstoffen aan de kiemplantjes te geven? Of is dat niet echt zinvol?
Jij gebuikt het “zuiver” of heb ik dat verkeerd begrepen?

Een fijn week-end, Anne

Jeroen Timmerman

Zelfs de fijnzadige soorten kun je zaaien in de vermiculite en deze flink laten doorgroeien in plaats van te verspenen. Een beetje bijmesten met een plantensproeier met hydrocultuur oplossing geeft voldoende groei in het begin. Daarna zet je het goed doorwortelde kluitje in een pot. De planten die je te veel vind knip je weg.

theo

Goede uitleg Diana.
Inmiddels gebruik ook ik al een aantal jaren op grote schaal vermiculiet, fijne (nr.2, 0-3mm) puur voor het zaaien en medium (nr. 3, 0-5mm) voor het bijmengen van (op-)potgrond. Vermiculiet maakt de grond iets luchtiger, maar het belangrijkste is dat het vocht- en meststoffen kan bufferen. Deze laatste eigenschap is ideaal voor planten die niet van droogte houden. Voor planten die graag wat droger staan gebruik ik perliet, wat het vocht niet vasthoudt en alleen maar luchtiger maakt. Als je plaats voor opslag hebt is het veel aantrekkelijk per 100 ltr. te kopen, in kleinverpakkingen betaal je 2 tot 3 keer zo veel. Het blijft op een droge opslagplaats gewoon jaren goed.

Cor Gravestein

Beste Diana
Ik ontvang al langere tijd niet meer de nieuwsbrief. Misschien ook niet meer in het systeem.ik wil hem wel weer graag regelmatig ontvangen .
Verder een vraag: àls overjarige zaden toch kiemen ga jij er dan Vanuit dat de kwaliteit ook goed is ? Of kan er dan nog wel wat aan de hand zijn ?
Ik heb nu een experiment met een led-groeilampjes strip van een meter.De strip is flexibel en plak je zelf op een lat waarna e hem kunt ophangen. Het is licht met full-spectrum(zonlicht) de sla kiemen staan er al een week onder(gekiemd met de koffiefiltermethode.
Het zal mij benieuwen.
Elk jaar is weer leuk en geeft nieuwe kansen.
Hartelijke groet Cor Gravestein.

Peter Brinkerink

Beste Diana,

Ik heb twee weken geleden alles gedaan als boven beschreven, al mijn verschillende peper zaadjes gezaaid in vermiculiet en vervolgens in een propagator.
Na een paar dagen inderdaad de eerste zaadjes aan het kiemen, maar nog een paar dagen later kreeg ik overal schimmel op de zaadjes. Doe ik iets fout?

groet, Peter

Rob C.

Hoi Diana,

Ik wil mij graag inschrijven voor de Nieuwsbrief

Bij voorbaat, bedankt
Rob

Marie

Waarom groeien mijn sperciebonen niet gretig? Wat kan ik daaraan doen?

Serge Vanderheyden

Ik wil mij abonneren.
Serge

Bart

Hallo Diana,

Zojuist heb ik je website ontdekt toen ik via Google zocht naar informatie over het gebruik van vermiculiet om te zaaien. Nog niet geprobeerd, maar er rijzen meteen wel een paar vragen:

– Je schrijft dat je kiemplantjes van kleine zaden al snel uitzet naar potjes met grond omdat ze na het kiemen voedsel nodig hebben, waarbij dan wel het nadeel is dat zulke fijne plantjes hierbij makkelijk beschadigen.
Zou dat niet op te lossen zijn door gewoon bij het bevochtigen van het vermiculiet water met wat (vloeibare) plantenvoeding te gebruiken? Dan kunnen de kiemplantjes wat langer in het vermiculiet blijven staan en zo een wat sterker gestel ontwikkelen voordat ze uitgezet worden. Lijkt mij logisch, maar wellicht heeft iemand daar toch een bezwaar tegen gevonden …

– Nog iets: als je vermiculiet wilt hergebruiken om te zaaien, zou het dan niet verstandig zijn het na gebruik te ontsmetten? Door verhitten bijvoorbeeld ?
Wellicht extra nodig als je vermiculiet verrijkt hebt met voedingsstoffen (zie boven), want dan zal er vast wel meer kans op schimmelgroei o.i.d. zijn dan bij gebruik van puur water.

stefaan vervaele

na het lezen van deze zal ik het zeker proberen om een deel van wat ik allemaal zaai (kolen, tomaten, pompoen, rode en snijbieten,sla enz enz
zal ik zeker laten weten hoe het mij is vergaan
ik gebruik dat produkt al een paar jaar in de grond van de serre
ieder keer ik een teelt begin ( zaai of plant) werk ik vermiculiet
in de gronden soms ook perliet
ik doe dit om water te besparen

Doede

Hoi Diana, het einde van het vermiculiettijdperk is nu toch wel ingetreden. De mijnen raken leeg, maar het verhitten met deze gasprijzen is onmogelijk geworden. Op zoek naar iets anders! Jelle heeft een bufferende klei gevonden, dus niet verhit zoals vermiculiet of kleikorrels. Als ik iets heb gevonden, laat ik het weten.

Martin

De mijnen raken niet echt leeg hoor. In Zuid-Afrika is nog ruim voldoende grondstoffen die voor vermiculiet kunnen zorgen. Die mijnen zijn echt gigantisch. Dat is echt een feit. Het verhitten zorgt inderdaad voor een verhoogde kostprijs, maar is nog steeds goed te doen vind ik.

Laatst bewerkt op 1 jaar geleden door Martin
Kevin Broekhuizen

Door uw blog dit jaar voor het eerst mijn tomaten in vermiculiet gezaaid wat ging dit top zeg ik had 58 verschillende soorten gezaaid, een warmte matje op 26 graden gezet met propogator en binnen 4 dagen kwamen de eerste 2 soorten al op en vandaag dag 5 zijn er al 44 van de 58 soorten ontkiemd al uw zaden zijn al ontkiemd 🙂 zeker een methode om te blijven gebruiken in de toekomst.

Carine p

Dag Kevin,
leuk hé als de tomaten bovenkomen. Je zaait de tomaten in de propagator op 26 graden, dat moet snel gaan. Maar heel eerlijk gezegd, hoeven tomatenzaden niet zo warm te staan. Gewoon kamertemperatuur tussen de 18 à 20 graden volstaat en dan kiemen ze een weekje later. Nu met de elektriciteitsprijzen…. Hetgeen ik in de propagator plaats zijn aubergines, pepers, paprika’s en de zoete aardappelen en dit op 27 graden.
groetjes en succes met de tomaten.
carine

Kevin Broekhuizen

Is een fijn gevoel om te zien dat zoveel vooral bovenkomt, dat het niet op 26 graden hoeft klopt opzich valt het mee kwa elictricteit gebruik en gelukkig hebben wij zonnenpanelen. Maar ook had ik wat soorten gezaaid waarvan het zaad uit 2018 en 2019 kwamen dan vindt ik het zelf wel prettig om wat warmer te zaaien om toch mijn kansen op ontkiemen te vergroten.

Carine p

Dag Kevin,
gewoon ter info, tomaten zaden blijven zonder probleem 8 jaar kiemkrachtig, op voorwaarde dat ze donker en koel bewaard worden. Ik zaai wel meer zaden van oudere soorten om zeker te zijn dat ze kiemen en van recente zaden zaai ik minder. Dit jaar heb ik oa.nog zaden gezaaid van 2016 om weliswaar mijn zaden te vernieuwen en deze waren zeker nog kiemkrachtig.
groetjes
carine

Meld je aan voor de nieuwsbrief