Madame Jeanette
Er worden zo vaak verschillende en verkeerde pepers Madame Jeanette genoemd, zelfs bij officiële zaadhandels, dat het misschien handig is eens duidelijk te maken wat nou een Madame Jeanette is en wat haar onderscheidt van andere pepers.
Op de foto bovenaan deze pagina zie je een echte Madame Jeanette; warm geel, zeer gekreukt en gedeukt, langwerpig.
En, voor alle duidelijkheid: wat een Madame Jeanette is weet ik niet van mezelf, maar in de afgelopen jaren heb ik over de Madame Jeanette geleerd van mijn Surinaamse tuinbuurvrouw, ze heeft een kas vol met pepers en heeft me duidelijk gemaakt wat een Madame is en hoe ze eruit ziet. En ik heb ook de echte zaden van haar gehad. Je hoeft echt niet bij een Surinaamse aan te komen met een Madame Jeanette die het niet is; ze zien het, ruiken het, en weten het gewoon 🙂
De Madame Jeanette wordt vaak verward met de Aji Umba, ook wel Adzjoemba, Ajoema, Ojemma, Ajoemba genoemd. Dezelfde kleur (ongeveer dan) maar toch heel anders. Bovendien bestaan er van Aji Umba ook rode pepers (rode Aji Umba en gele Aji Umba dus). De Madame Jeanette is altijd geel, een rode Madame Jeanette bestaat niet.
Aji Umba
- heter
- warmer geel
- ronder van vorm
- kleiner
- heeft meer zaden
- minder aromatisch
Madame Jeanette:
- minder heet
- veel warmer, kruidiger en fruitiger van smaak
- vaak slechts 4 of 5 zaden per peper (maar niet altijd)
- groter
- en vooral langwerpig
- meer gekreukt en gedeukt, in niet uniform van vorm
- iets lichter en helderder geel van kleur (bijna alsof er een vleugje abrikoos in de kleur zit)
Nou, aan de foto’s moet je al het verschil kunnen zien. De Madame Jeanette behoort tot de groep Capsicum chinense, net als de Aji Umba overigens, ze zijn dus wel nauw verwant. Zo berucht als ze zou zijn is ze dus niet, minder heet dan Aji Umba maar des te kruidiger en vooral fruitiger. Wel moeilijker te vinden ook. Ze zou zijn vernoemd naar een bekende Surinaamse prostituee maar of dat ook waar is zou ik niet weten.
Is het nu echt heel belangrijk het verschil te weten? Nou, misschien niet, niet voor ons, maar onze Surinaamse buurvrouw heeft me verschillende hapjes laten proeven. In elk gerecht dat ze maakt wordt er een Aji Umba of een Madame gebruikt, nooit samen en elk gerecht heeft een voorkeur voor één van de twee 2 pepers.
Waar de Aji Umba vooral wordt gebruikt om gerechten zeer pittig te maken, wordt de Madame gebruikt om een gerecht zowel pit als een bijzonder aroma mee te geven. Mijn Surinaamse tuinbuurvrouw maakt er bijvoorbeeld sambal van, met ui en aardappel, een sambal met ui en komijn, of een ‘snack’; een mengsel van kikkererwten, knoflook, djinten, tomaat, ui en Madame Jeanette, en ze gebruikt het veel bij inmaak, etc. Als er alleen veel heetheid nodig is en er al veel andere kruiden in een gerecht worden gebruikt (bijvoorbeeld roti) wordt juist vaker de Aji Umba gebruikt.
Zelf heb ik dit jaar eens een testje gedaan en (ik had geen Aji Umba) een Scotch Bonnet Burkina Yellow en een Madame Jeanette opengesneden. De Burkina geurt vrij zwaar, zeer kruidig en bijna rokerig. Naast haar geurt de Madame bijna licht; wel een beetje kruidig maar duidelijk minder, en juist dubbel zo fruitig; in de verte naar mango, ananas, een beetje in die richting. Ik vind het zelf een erg lekker aroma (hoewel ik de Burkina ook lekker vond hoor, maar anders).
Mocht er nu eens in een authentiek recept een Madame Jeanette worden genoemd, dan weet je waar je op moet letten om de enige echte Madame te herkennen. Mocht je naar haar op zoek zijn – de kans dat je haar treft is het grootst op een markt waar ook veel Surinaamse mensen komen en in Surinaamse toko’s.
gatverdamme madame schrijf je niet als madamme.
Hallo Jan,
Ik begrijp het ´gatverdamme´ niet zo goed maar dat mag je zelf weten.
Dankjewel voor de tip! Ik schreef deze pagina nog op de oude website, in 2001, en ik dacht toen echt dat deze peper Madamme Jeannette heette. In die tijd was er nog niet zo veel informatie te vinden op internet. En bovendien kocht ik elk jaar een pot verse rauwe sambal van deze peper (met wat azijn, zout, djinten, knoflook en een heel klein beetje suiker) van een Surinaamse vrouw die de pepers zelf in haar kas op ons tuinbouwcomplex verbouwde. Zij schreef de naam zo op het etiket, en uiteindelijk telt dat het zwaarst, wat mij betreft. Ik kan het niet meer aan haar vragen want ze is jaren geleden al overleden en dus heb ik gegoogeld en vind ik deze namen:
Faja Lobi noemt het Madam Jeanette
Paloeloe noemt het ook Madam Jeanette
Koningsvogel noemt het Madame Jeanette
Sweet Moffo noemt het Madame Jeanette
In ieder geval lijkt Jeannette niet te kloppen en dat zal ik in titel en tekst veranderen in Jeanette.
Maar over Madame / Madamme / Madam heb ik nog ernstige twijfels, het is inderdaad geen Madamme maar voor nu zou ik denken dat het Madam is (en dat zou betekenen dat we het beiden fout hebben 😆 ).
Ik hoop dat een Surinamer of Surinaamse ons uitsluitsel kan geven, want daar heb ik uiteindelijk het grootste vertrouwen in als het om de naamgeving van deze peper gaat.
groetjes,
Diana
Hallo Diana,
Bedankt voor de nuttige informatie. Ik heb na het lezen van dit stuk meteen een paar pepers die ik bij de toko had gekocht opengesneden, maar er zaten standaard echt veel meer zaden in dan die 4-5. Van iemand anders heb ik gehoord dat pepers met elkaar kunnen kruisen en dat ik dus geen ‘originele’ exemplaren heb gekocht.
Om te helpen antwoord te vinden op de vraag over de schrijfwijze van deze peper heb ik wat informatie opgezocht. Hopelijk helpt dit een beetje.
-In het woordenboek ‘ Surinaams Nederlands’ van Uitgeverij Prisma staat: madame-jeanette-peper of madame-jeanette. “madame-jeanette is de verkorting van madame-jeanette-peper, spits toelopende, gedeukte, gele peper die 2 tot 10 cm lang kan worden en ongeveer 2 cm breed is. De plant heeft geen stekels, een vrij hoge, verhoute stengel met bloemen due afzonderlijk op een zijdelings afstaande steel staan. (Capsicum frutescens (Solanaceae).”
Ik vraag me af of de afmeting van 2 centimeter wel klopt. Lijkt me dan wel erg klein voor deze peper. Ook is het misschien het uitzoeken waard of het een chinense of een frutescens is.
– In de dikke van Dale staat ‘madam jeanette, soort van grote, rode of gele Spaanse peper’. Wat mij betreft dus achterhaald.
-In andere Surinaamse kook- en tuinboeken wordt het op verschillende manieren geschreven, waarvan Madame Jeanette een veelgebruikte schrijfwijze is.
Aanvulling: om het nog ingewikkelder te maken deel ik informatie van een peper die erg lijkt op de Madame Jeanette! Misschien heb ik die wel gekocht in een toko in plaats van de echte. Op het internet ook te vinden onder de naam Goronong chili, soms met Malaysian ervoor. Ik zou er bijna op wedden dat dit een Madame Jeanette is.
https://thehippyseedcompany.com/product/goronong/
Hallo Angelique,
Dankjewel voor je reactie en alle informatie!!
groetjes,
Diana