Aalbes

Eerst even dit, mocht je internationale informatie zoeken over aalbessen:

  • Synoniemen:     trosbes, rode bes
  • Latijnse naam:     Ribes rubrum
  • Engelse naam:     Redcurrant, Red Currant
  • Duitse naam:     Rote Johannisbeere
  • Franse naam:    Groseillier à grappes

De meeste mensen kennen alleen de rode aalbes maar er zijn ook witte rassen en sinds enkele jaren ook nog een tussenvorm; roze aalbessen. Er wordt gesteld dat de witte rassen wat minder zuur zijn dan de rode rassen, en vogels zouden een voorkeur hebben voor rode bessen (door de kleur?) waardoor er wat minder vraat voorkomt bij de witte rassen. Zelf heb ik daar geen ervaring mee; hier staan de rode en witte rassen naast elkaar en dus dekken we voor het gemak alle aalbes-struiken af wanneer de bessen beginnen te rijpen (zie verder bij “Bescherming”).

De aalbes is een prima winterharde struik, geschikt voor een zonnige standplaats (maar in halfschaduw hebben we toch in de afgelopen jaren ook prima oogsten gehad).

Aalbessen bloeien rond april met kleine vrij onbetekenende groenige bloempjes (zie foto hieronder). Ze zijn eenhuizig (1 plant is dus voldoende voor oogst want de struik kan zichzelf bestuiven) en worden bestoven door insecten. De oogst volgt rond juli.

Aalbes loopt uit en vormt bloemknopjes

 

Terwijl de bloempjes uitgebloeid raken verschijnen de onrijpe kleine harde groene besjes

 

BODEM / BEMESTING

Aalbessen hebben volgens de boeken een lichte voorkeur voor zanderige grond die niet te kalkrijk is. Uit ervaring kan ik zeggen dat aalbessen het ook prima op zware klei doen. Maar zowel op zandgrond als dus ook kleigrond zul je de grond goed moeten bewerken voor het planten. Zorg daarbij voor veel humus met daardoor een goede structuur, zodat voldoende vocht wordt vastgehouden maar een teveel aan vocht wel weg kan. Hier hebben we voor de bessenstruiken werden geplant een flink gat gegraven en dat gevuld met een mengsel van rijpe compost en potgrond. Gebruik zeker geen verse mest, stalmest of bemeste tuinaarde; het is scherp en kan de kleinere worteltjes beschadigen.

Aalbessen hebben niet veel voeding nodig; te veel stikstofrijke mest zorgt voor te veel groei en dat gaat te koste van de opbrengst. Aalbessen stellen wel een kaliumgift op prijs voor een goede bloei en vruchtzetting. Als voeding kun je een matige gift van een algemene organische NPK-meststof geven. Zelf geven we elke aalbesplant een handje groene Culterra maar er zijn meerdere merken met verschillende NPK-samenstellingen. Geef in ieder geval geen bloedmeel of een andere stikstofrijke meststof.

Aalbes Jonkheer van tets

 

PLANTEN / RASSEN

Van 1 plant haal je zeker al een leuke opbrengst maar mocht je meerdere struiken willen zetten kan het handig en leuk zijn meerdere rassen te planten. Zoals gezegd zijn er witte, roze en rode aalbessen maar er zijn ook nog wat kleine verschillen in rijping, wat vroegere en wat latere rassen. Op die manier kun je wat langer oogsten (handig als je van aalbessen als dessert houdt, mocht je juist graag jam maken kan het natuurlijk handiger zijn juist dezelfde rassen te kopen zodat alle bessen ongeveer rond dezelfde tijd rijp zijn voor verwerking).

Als je aalbessen koopt kun je naast de rijpingsperiode ook letten op bijvoorbeeld smaak, kleur, opbrengst, ziekteresistentie, grootte van bes en tros, etc..

Bekende en bewezen rassen zijn:

Rood:

  • Jonkheer van Tets
  • Red Lake
  • Rovada
  • Red Poll
  • Rondom
  • Rotet
  • Rosetta

Wit:

  • Blanka
  • Albatros
  • Witte Parel
  • Zitavia
  • Witte Hollander

Roze:

  • Gloire des Sablons
  • Pink Champagne

Goede websites met veel informatie per ras zijn bijvoorbeeld fruitbomen.net en de fruittuin

Aalbes Witte Parel

 

Je kunt kale 1-jarige planten kopen (takken met wortel uit de volle grond), of planten in pot. Planten in pot kun je in principe het hele jaar planten, maar het najaar en de vroege winter hebben de voorkeur (de grond is dan nog licht warm van de zomer en herfst en de planten gaan in rust de grond in). Kale planten met wortel moeten altijd in de winter (in rusttijd) worden geplant.

Plant aalbessen net iets dieper in de grond dan normaal, dan kunnen er een paar goede gesteltakken vanuit de grond worden gevormd. Plant je ze ondiep, dan krijg je vaak maar 1 of 2 gesteltakken. En plant je juist te diep – dan krijg je weer teveel gesteltakken. Een aantal van 4 of maximaal 5 gesteltakken per plant is het meest ideaal.

Je kunt de struiken in struikvorm houden, maar ze ook gaan leiden als ‘snoer’ of ‘waaier’, en aalbessen kunnen ook als haag worden geplant. Als je de aalbessen in struikvorm wilt houden (meest voorkomend) houd dan een afstand van ongeveer 1,5 meter tussen 2 struiken aan. Als haag en leivorm mogen de struiken wat dichter bij elkaar staan. Plant de jonge planten, zoals eerder gezegd, niet in bemeste grond maar in rijpe compost en/of potgrond.

 

BESCHERMING

Niets zo lekker als rijpe aalbessen. Dan vinden wij, maar dat vinden vogels misschien nog wel meer, vogels zijn gek op aalbessen (met de merel op nummer 1). Vaak nog voor ze goed rijp zijn wordt er al van gesnoept. Zorg dus voor een goede bescherming; zelf hebben we 4 aalbessenstruiken staan. Na de bloei (uiteraard niet eerder want er moeten wel insecten bij de planten kunnen komen!) gaat rond eind mei het net over de aalbessen.

 

Vastgemaakt aan palen/stokken van zo’n 150 cm hoog maken we een soort kooi waar we onder kunnen kruipen om bijvoorbeeld te wieden of te plukken.

Onze buurman gooit echter gewoon een net over de struiken en dat werkt ook best goed; nadeel is alleen dat bij het verwijderen van het net je wel eens wat kleine takjes beschadigt (en het net ook), en vogels kunnen dan nog wel de bovenste trosjes door het net heen opeten maar dat is niet heel veel.

Gebruik een net dat niet al te grofmazig is, anders kunnen vogels (die toch een poging wagen) verstrikt raken in het net. Als je geen bescherming wilt moet je er dus wel rekening mee houden dat een groot deel van je aalbessen zullen worden opgepeuzeld. Witte aalbessen zouden minder in trek zijn dan rode aalbessen.

 

SNOEIEN

De lastigste alinea bij elke fruitsoort 🙂 Snoeien is op zich niet zo moeilijk maar je moet er wat gevoel voor hebben, en begrijpen waarom je snoeit (dat maakt het al veel gemakkelijker). Het wordt allemaal wel erg veel als ik hier ook uit wil leggen hoe je een snoer, waaier of andere leivorm maakt. Bovendien heb ik wel wat ervaring met het maken van leifruit, maar dan weer niet met aalbessen. Voor het snoeien van dat soort bijzondere vormen kun je dus het beste advies vragen aan een goede kweker, zij kunnen je ook gelijk een goed ras aanraden dat geschikt is voor die leivorm, en een plant helpen uitzoeken die de juiste takken al op de juiste plaats hebben waardoor het wat makkelijker beginnen is.

Voor de struikvorm is er wintersnoei en zomersnoei. Het doel van wintersnoei is de groei stimuleren, en dan in de richting die jij wilt. De zomersnoei is juist om groei te remmen en te zorgen dat er voldoende licht en lucht bij de rijpende bessen kan komen.

Wintersnoei:

Je snoeit dan bij voorkeur in de maanden januari of februari, al kan wat eerder of later ook nog prima. In ieder geval snoei je in de winter en je snoeit dus kale takken. En dat is handig want dan kun je beter zien wat je doet dan wanneer er ook allemaal nog blad en trossen hangen, maar het is vooral nodig omdat de plant in rust is.

Aalbessen voor het snoeien

 

Aalbessen na het snoeien

 

Aalbessen bloeien op meerjarig hout; dat betekent dat ook als je niet snoeit, er nog wel trossen komen (en dat wanneer je alles tot op de grond wegknipt je dus helemaal geen oogst hebt 🙂 ). De snoei heeft als doel om licht en lucht in de struiken te houden (voor het later rijpen van bessen): je snoeit dus takken weg die elkaar kruisen of erg naar binnen groeien en ander takken in de weg zitten. Je snoeit ook takken weg die niet omhoog groeien maar afhangen, en de takken die je gewoon niet fijn vindt omdat ze zover naar buiten groeien dat je ze raakt als je er langs loopt.

Je houdt 4 of 5 gesteltakken aan (dat zijn de ‘basistakken’ waar alle andere takken op groeien). Alle takken (opslag) die verder uit de grond komen snoei je zo diep mogelijk weg. En bovenaan de struik kun je eventueel ook de takken nog terugsnoeien, anders worden je struiken uiteindelijk wel erg groot. Snoei altijd op naar buiten gerichte knoppen.

Uiteindelijk bekijk je na het snoeien de plant goed vanaf meerdere kanten en moet je het idee hebben dat de plant luchtig is, er geen rare gekruiste en lelijke takken tussen zitten, maar er voldoende takken over zijn om de trossen aan te maken (de trossen zelf worden gemaakt aan kleine takjes die aan de grote takken groeien). Voor aalbessen geldt: snoei liever te weinig dan teveel. Onze tuinbuurman heeft zijn Jonkheren van Tets nog nooit gesnoeid (struiken zijn nu zo’n 8 jaar oud) en ook daar komen nog kilo’s bessen vanaf. Nadeel is dat die struiken wel erg groot zijn; 1.50 groot maar zeker ook 1.50 meter breed, en vooral bijna onoverzichtelijk vol takken, lastig om de bessen daartussen allemaal te plukken. En de oogst valt wat later omdat door alle takken, bladeren, etc. de bessen wat minder zon krijgen.

 

Zomersnoei:

De zomersnoei gebeurt na de bloei (april) maar voor de oogst (juli). Het doel is ervoor te zorgen dat bessen goed kunnen rijpen. Je kunt dus wat kleine niet dragende takken wegknippen, of wat toppen met blad die voor de vormende trossen hangen. Houd er echter altijd rekening mee dat je nooit teveel blad weg mag nemen want zonder blad kan er geen opname van voedingsstoffen en afgifte van afvalstoffen zijn. Zelf snoeien we altijd rond juni (dan zijn er ondertussen al flink lange, nieuwe takken die voor de bessen groeien). Als je die wegknipt hangen de trossen bessen meestal gelijk weer mooi vrij, en dan kunnen ze lekker in de zon rijpen.

 

OVERIGE TEELTTIPS

Zorg rond de struiken voor een mulchlaag (dat hoeft natuurlijk niet maar het houdt vocht vast en houdt het onkruid tegen). Zelf gebruiken we er stro voor, dat van een manege in de buurt komt en dat werkt eigenlijk prima. Door die mulchlaag kun je niet altijd heel goed zien of er nog wel voldoende vocht in de bodem is, houd er rekening mee dat je in droge perioden af en toe water geeft. Op onze vochthoudende klei is dat echt alleen nodig in zeer droge zomers.

 

OOGST / BEWAREN

Je oogst aalbessen altijd voorzichtig en handmatig. Oh ja, daarom zijn aalbessen dus zo duur in de winkel. Ik zou inderdaad ook niet weten hoe je aalbessen machinaal zou kunnen plukken 🙂 . Het is vooral eerst het net voorzichtig verwijderen en dan met een schaar de rijpe trosjes afknippen of met je vingers de trosjes bovenaan afbreken. Wees niet te hardhandig en gebruik ondiepe brede bakken; de rijpe bessen kneuzen gemakkelijk als je er te ruw mee omgaat of er teveel druk op komt in een hoge smalle bak.

Rijpe bessen kunnen helaas ook niet al te lang aan struiken blijven hangen, dan gaan ze schimmelen of worden zacht, maar een paar dagen lukt nog wel (mits het niet teveel regent). Oogst dus vooral elke dag vers wat je wilt eten. Wil je ze toch bewaren, doe dat dan maar wel in de koelkast maar dat kan niet veel langer dan een dag.

Is er bijvoorbeeld juist dan regen en zie je de aalbessen met de dag slechter worden, oogst ze dan voor ze echt gaan schimmelen en vries ze in; je kunt er dan later nog sap, saus of jam van maken. Aalbessen zijn zeer geschikt voor het maken van jam, omdat ze van nature veel pectine bevatten. Persoonlijk vind ik gelei lekkerder dan jam (in aalbessenjam zitten mij te veel veel velletjes en zaadjes maar er zijn mensen die dat pertinent niet met me eens zijn 🙂 ).

Mocht je voldoende aalbessen hebben geoogst en is de struik bijna leeg, verwijder dan het net; de vogels vinden restjes ook lekker en kunnen die dan nog opeten. Het net kun je voor wat anders gebruiken want je hebt het pas mei volgend jaar weer nodig.

 

RECEPTEN MET AALBESSEN:

Aalbessentaart

 

Abonneer
Laat het weten als er
guest

34 Reacties
Oudste
Nieuwste Meest gestemd
Inline feedbacks
Bekijk alle reacties
Ton verkerk

Goede morgen Diana,
Dank voor je duidelijke uitleg. Ik heb drie jaar geleden een verwaarloosde groentetuin overgenomen een stuk van 500 M² volledig begroeid met kniehoog onkruid waar twee grote glasloze houten kassen opstonden. Het was voor mij een ontdekkingsreis door wat mij te wachten stond. Tot mijn verbazing bleken er frambozen, rode, witte en zwarte bessenstruiken tussen het onkruid te staan. Door het vele werk Twee kassen renoveren, grond bewerken zaaien en oogsten heb ik voor het eerst middels het aanbrengen van netten rode en witte bessen en wat frambozen kunnen plukken, struiken die nodig middels jouw advies gesnoeid gaan worden , oh ja er stond ook nog een Japanse bes (op sterven na dood). Mijn vraag die ik jou wil stellen is “Hoe weet ik welk ras/soort bessen ik heb, dit geldt eigenlijk ook voor de pruimenstam en druiven stam in mijn kassen. Ik begrijp dat het moeilijk is om die vraag te beantwoorden maar ik kan mij voorstellen dat er meerdere hobbyisten zijn die eigenlijk ook wel willen weten wat voor soorten fruit zij op hun tuin hebben staan wat benaming betreft. Misschien is er een instantie die daar gedetailleerd antwoord op zou kunnen geven. PS, over smaak valt niet te twisten maar de zwarte bes heb ik aan diverse kennissen laten proeven niet voor consumptie geschikt vond men zelfs voor een veganist, weg doen of heb je een suggestie.

Het is een lang verhaal maar hoop datje mij verder kunt helpen.
Groet, Een gepassioneerde hobbyist.

Lisa

Hoi! Ik heb net je website ontdekt en ik vind het heel leerzaam! Ik heb een vraag, kan je een aalbes struik ook zelf kweken van de zaden van de bessen?

Ria

Hallo Lisa, misschien kan dat wel maar veel makkelijker is het om in het najaar stekken te nemen.

Helma Oostveen

Hallo Diana, ik heb een mooie rode Aalbes en hij zat vol bloemtrosjes, maar helaas voor het tweede jaar zijn de bloemetjes ingedroogd en valken eraf. Wederom heen aalbessen dit jaar. Hoe kan dit? En wat kan ik er tegen doen? Naast de aalbes groeien ook frambozen. Kan dat het probleem zijn?
Ik wacht je reactie graag af. Mooie informatieve site heeft u.

Laura en Niels

Hoi Helma,

Wat je kan proberen is je struik flink snoeien dit wil vaak ook wel eens helpen. wij hebben dit ook een jaar gehad was erg vervelend kwam ook mede door droogte vermoeden wij. wat wij gedaan hebben is snoeien de grond voeden en de zuurgraad bepalen. wij hebben destijds kalk, beendermeel, koemestkorrels en een behoorlijke bak compost rond de struiken gedumpt. dit maakte een aanzienlijk verschil. daaroverheen hebben we laag houtsnippers gelegd tegen eventuele onkruidgroei. wellicht is dit bij jou ook het geval.

groetjes

Bianca Lubout

Wat een fijne site. Ik leer er veel van als beginnende moestuinierder 🙂
2 jaar geleden moest ik een aalbesstruik verwijderen ivm met de verbouwing van ons huis en daar heb ik als probeersel een paar takjes van in een plantenbak gestoken. En tot mijn verbazing heeft 1 daarvan het gewoon gehaald.
Deze heb ik een paar weken geleden uitgeplant in een ander deel van de tuin dat nu moestuin gaat worden. Maar nu lees ik over de gesteltakken. Mijn aalbes is nog steeds die ene tak maar dan langer (er zitten dit jaar wel al besjes aan). Kan ik er nog iets aan doen zodat er meerdere gesteltakken gaan groeien?
Alvast bedankt. En topsite!

Groetjes Bianca

Carine p

Dag Bianca,
Wat je ook kan doen, is eerst zorgen voor wat wortels. Ik bedoel, je snoeit de aalbes (of andere bessen), verwijder de onderste bladeren en zet dit gewoon in een emmer water. Na een aantal weken krijg je worteltjes en kan je in pot of rechtstreeks in grond planten. Snoei bij het planten toch wel een derde weg.
Grt carine

Job

Hoe oud kunnen aalbessen struiken worden? Wanneer zou je ze best kunnen vervangen?

Gaby

De blade ren van de aalbes krullen om. Onderkant is wat grijs. Wat voor ongedierte zit erop

Hoendervangers

Ik heb gelezen , dat je aalbessen nooit op de plaats moet planten waar eerder aalbessen hebben gestaan , is dit waar?

Irma

Hallo Diana, en alle andere moestuin /tuin liefhebbers.

Heb al met enige regelmaat zitten te lezen op jou site’s die vol nuttige info staan.
Bijna 2 jaar zit ik bij een volkstuin, waar ik met enorm veel plezier na toe ga.
Maar mijn vraag is, op kort termijn krijg ik een aalbessen struik, was van plan om die struik te plaatsen langs mijn gele frambozen struik te plaatsen. En de bessen struik flink terug te snoeien, Ik heb maar een tuintje van 50 vierkante meter dus niet al te groot. Is dat een verstandig idee of is het beter om de struik ergens anders te plaatsen.
Hartelijk dank. Met vriendelijke groet Irma.

RIA

Hoi Diana ….hier Ria …vraagje mogen aalbessen en ander fruit????? in een hobbykasje??? Ik kalk het kasje ook.

Ruud

Hi Diana

Wij hebben onze aalbes in een grote bloembak staan. Hij is zo’n 4 jaar oud, staat op een zonnige plek bij het huis en ik denk dat we de juiste snoei toepassen. We hebben elk jaar wel bessen, maar nooit die mooie trossen, die zo typerend zijn. De hoeveelheid valt ook tegen, is beperkt.

Ik bemest de bak met onze eigen, grove compost. Verder heb ik de bak op pootjes gezet omdat we best veel mieren hadden.

We laten de natuur verder zijn beloop, we gebruiken geen netten ter bescherming.

Wat kunnen we verbeteren om toch ook die mooie trossen te krijgen?

Ruud

Hi Diana,

Dank voor je snelle reactie, je hebt gelijk, ik doe weinig aan extra voeding. Afgelopen weekend ook geconstateerd dat er in onze compost weinig voeding zit (had ik niet verwacht). Heb idd gelezen dat aalbessen wel een kaliumgift op prijs stellen voor een goede bloei en vruchtzetting. Moet daar nog de juiste meststof bij vinden.

Heb ook gelezen dat je geen bloedmeel of een andere stikstofrijke meststof zou moeten gebruiken. Als ik het goed begrijp is dat dan vooral voor de plant groei. De struik ziet er netjes uit, heeft een goede groei, dus ga ik mij vooral richten op kalium.

Mijn buren hebben wat kippen, misschien moet ik eens gaan buurten …

sonja

hallo Diana,
Wij hebben aalbessenstruiken, ze staan er nu toch al zo’n 10 jaar (de rode toch, de witte en roze zijn recenter) Al die jaren zeer goed gegaan, heel veel bessen, telkens gesnoeid en ok het jaar nadien. MAAR NU: de struiken (de rode besjes) staan heel mooi, weer heel veel groene besjes , een net overgedaan over rozenbogen die we daarvoor al jaren gebruiken, is heel praktisch eigenlijk: sinds eind vorige week beginnen stilaan al een aantal besjes rood te kleuren maar ze zijn gestreept en zien er niet echt fris uit, ik vraag me nu af, wat is dit en wat kan ik doen? voor de hele struiken zo afrijpen? ik heb al gegoogeld om meer te weten te komen maar veel te vinden over ziektes maar niets over de besjes die gestreept afrijpen? weet jij daar soms iets meer over? dank je wel alvast! groetjes , Sonja
ps: ik lees elke week je blog in mij email en ik vind het zo leuk, de manier waarop je schrijft: je hebt wel een zeer vlotte pen en er zit echt wel veel humor in en niet te vergeten: leerrijk is het , amai! dank je wel daarvoor!

sonja

Hallo Diana,
Heel erg bedankt voor je reactie, ik ga je raadgevingen opvolgen en als ik iets kan vinden, laat ik het hier zeker weten, daar mag je op rekenen!
wat jij daar aanhaalt ivm de vreemde lente: wel, dat was ook iets dat meteen in me opkwam want vreemd is die nu echt wel geweest, ik hou de struik in de gaten en misschien als het weer nu ‘wat normaal’ blijft, zal de overgrote meerderheid van de besjes, die nu nog groen zijn, misschien toch mooi rood uitkleuren, ik wacht af en laat je zeker nog iets weten ok!
fijne dag en groetjes, Sonja

sonja

hallo diana,
ik heb daar dus echt niets kunnen van weervinden maar toen bedacht ik me dat dit misschien juist heel positief is ,dat dit dus geen ziekte of plaag ging zijn! misschien dan toch die rare lenteweersomstandigheden….
Stilaan begint de rest van de struiken rood te kleuren, nog niet volledig hoor maar her en der trosjes en die kleuren zoals het hoort, dus ik zie dit goedkomen! ik ben misschien te vlug beginnen panikeren maar ja, ik wou er dan ook snel bij zijn indien er echt iets schortte en ik er misschien nog iets kon aan remediëren…
Nogmaals bedankt voor je bereidwillige reacties en groetjes, Sonja

Erik-Jan

Er zijn blauwe bessen met dezelfde soort bladeren als die van de Aalbes die een soort blauwig laagje hebben wat mij aan giftig doet denken.
kent iemand die en zijn die eetbaar?

Marjolein

Goedemiddag Diana,

Al een tijdje lees ik mee op je website. Ik heb er erg veel aan. Nu heb ik sinds een paar dagen een mooie beginnersmoestuin (40m2). Ik heb op mijn balkon 2 bessenstruiken die het ondanks de omstandigheden best goed doen. Ik wil ze graag verplaatsen, zodat ze het nog beter doen. De struiken zijn ca 5 jaar oud, denk ik. Kan ik de struiken, net als bij hele jonge struiken, wat dieper planten dan ze nu staan? of is dat niet aan te raden?

Groeten, Marjolein

David

Haai Diana,
Ik heb gister in een vlaag een aalbes plantje gekocht.
Na heel veel te hebben gelezen vraag ik me nog 2 dingen af over hoe verder ermee.

Hij komt in mijn balkon moestuin, ik heb een mooie ruime hoek (na opruimen) waar hij kan staan, balkon is op het zuiden en een hitteval heb er zowaar watermeloen e.d. zonder kas op rijp gekregen 🙂

Van wat ik lees is uiteindelijk een ruime pot van 40+ L gewenst.
Is het beter om nu zo’n maat neer te zetten en hem daar in te planten of in de trant van kamerplanten en zaaien de pot mee laten groeien en wat kleiner te beginnen?

Ik lees ook dat ze weinig voeding willen, kan ‘t kwaad om toch gewoon te beginnen met zand/potgrond mix waarvan de potgrond uit de winkel dus bemest is?

MvG David

David

Heel erg bedankt voor alle informatie 🙂 Dan ga ik meteen shoppen voor een grote kuip om die hoek mee te vullen. Groetjes, David.

Meld je aan voor de nieuwsbrief