Boerenkool

Eerst even dit, mocht je internationale informatie zoeken of bijvoorbeeld zaden van boerenkool in een niet-Nederlandstalige webwinkel:

  • Synoniemen:      Krulkool
  • Latijnse naam:   Brassica oleracea convar. acephala var. laciniata
  • Engelse naam:   Borecole, Kale
  • Duitse naam:     Grünkohl, Federkohl
  • Franse naam:     Chou Frisé, Chou

Boerenkool behoort tot de bladkolen en is al eeuwen bekend. Het is voor een koolsoort een vrij gemakkelijke teelt; ze wordt niet snel ziek, is zeer winterhard, voedzaam en lekker. Ze is het meest bekend als stamppot boerenkool met worst, maar ondertussen wordt ze ook steeds vaker geroerbakt samen met kruiden, verwerkt in pasta, gebruikt in stoofschotels, etc.. Er wordt zelfs ‘pesto’ en ‘chips’ van gemaakt.

Haar enige probleem is (wat mij betreft) witte vlieg (zie daarover meer op deze pagina bij het kopje Oogst/ Bewaren.

Op de bovenste foto zie je het ras Winterbor, op de foto hieronder zie je het ras Redbor F1

PLANT

Een boerenkoolplant bestaat uit 1 dikke hoofdstam met daaraan afzonderlijke, grote, gekroesde bladeren. Je eet die bladeren, je kunt ze naar believen afknippen of -breken, wat je niet nodig hebt laat je aan de plant zitten tot je de volgende keer bladeren wilt oogsten.

Boerenkool behoort tot de kruisbloemenfamilie en ze is nauw verwant aan andere koolsoorten zoals bloemkool, broccoli, witte kool, rode kool en spruiten. De Latijnse naam van al deze kolen begint met Brassica oleracea. Dat is ook de reden waarom haar Latijnse naam zo lang is want elke kool krijgt daarachter nog een aanvulling van namen = informatie. Voor wie het leuk vindt om te weten: Brassica is de naam voor kool en oleracea betekent ‘eetbaar’,  ‘acephala’ in betekent ‘zonder hoofd’ en ‘laciniata’ betekent ‘diep ingesneden’. De Latijnse naam voor boerenkool betekent dus eigenlijk niets anders dan ‘diep ingesneden eetbare kool zonder hoofd’ 🙂 .

TEELTWIJZEN / RASSEN

De herfstrassen kunnen lichte tot matige vorst verdragen, de winterrassen kunnen matige tot strenge vorst verdragen (zelfs tot –15°C). Sterker nog, de smaak van boerenkool is het best wanneer er wat vorst is geweest (dan zet zetmeel zich om in suikers en wordt de boerenkool ‘zoeter’ en zachter van smaak). In de praktijk betekent dit dat je herfstrassen vooral in de laatste 2 maanden van het jaar oogst, en winterrassen vooral in de eerste 2 maanden van het nieuwe jaar.

Voorbeelden van bekende en bewezen goede rassen zijn:

  • Westlandse herfst (herfstboerenkool)
  • Westlandse Winter (winterboerenkool)
  • Winterbor F1-hybride (bekend en betrouwbaar donkergroen winterras)
  • Starbor F1-hybride (vergelijkbaar met Winterbor F1)
  • Reflex F1-hybride (zeer winterhard winterras, oogstbaar tot en met februari)
  • Dwarf Green Curled (een compact groeiend winterras)
  • Redbor F1-hybride (een prachtige en lekkere boerenkool in een kleur die verandert van grijsgroen met lilapaars in de zomer naar dieppaars in de herfst en winter: de kleur wordt dus donkerder naarmate het kouder wordt. Na het koken wordt ze trouwens zeer donkergroen, het kookwater wordt paars).
Paarse boerenkool Redbor in de (na)zomer
Dezelfde boerenkool Redbor in de late herfst: de bladkleur is egaal en intens donkerpaars geworden.

Naast boerenkool zie je steeds vaker bladkoolsoorten die net buiten boerenkool (of dat wat wij boerenkool noemen) vallen. Een bekend voorbeeld is palmkool (Nero di Toscana of Cavolo Nero): zeer nauw verwant aan boerenkool. Haar Latijnse naam is Brassica oleracea var. palmifolia). Om die reden, maar ook omdat de teelt en groeiwijze iets anders is, heeft ze een eigen pagina gekregen: Palmkool. Maar je kunt de bladeren dus wel als een soort boerenkool oogsten en eten.

En hetzelfde geldt voor wat andere bladkoolsoorten en -rassen die ook vaak iets eerder kunnen worden gezaaid en geoogst maar waarvan je het blad dus op dezelfde manier oogst en eet als boerenkool. Voorbeelden zijn Russian Kale, Emerald Ice, Midnight Sun, etc.. Deze koolsoorten en -rassen worden in het Engels vaak simpelweg ‘kale’ genoemd (terwijl echte boerenkool borecole wordt genoemd). Ook de bladkoolsoorten die om welke reden dan ook net niet op deze pagina van de boerenkool tuin horen vind je op een apart pagina: Bladkool

Excuses, aan de foto’s op deze pagina kun je zien dat we veel vaker paarse boerenkool telen dan groene boerenkool. En dat komt dan simpelweg omdat we de paarse boerenkool net zo lekker vinden als groene boerenkool maar daarnaast ook nog heel decoratief (al is groene boerenkool natuurlijk ook heel mooi)

Iets heel anders maar leuk om hier te vermelden is het boerenkoolspruitje, ze wordt ook wel ‘flowersprouts’ genoemd. Het is een F1-hybride-kruising tussen spruitjes en boerenkool en dat levert planten op die lijken op spruitplanten maar waarvan de ‘spruitjes’ niet vast en gesloten zijn maar open en met wat gefranjerd blad, als mini-boerenkooltjes in de bladoksels. Ze lijken in de smaak juist wat meer op boerenkool, hebben een mildere smaak. Ik heb er een eigen informatiepagina over geschreven: Boerenkoolspruitjes

Boerenkoolspruitjes

ZAAIEN / PLANTEN

Zaai ergens tussen begin mei en eind juli en bedenk daarbij wat je zelf wilt; als je heel graag boerenkool eet en je eigenlijk in oktober al wel eens wat zou willen oogsten, zaai je vooral een herfstras en zaai je dat in mei. Maar als je eigenlijk pas boerenkool wilt oogsten/eten wanneer het echt winter is kun je overwegen om een winterras te zaaien en haar pas in juli te zaaien. Het voordeel van dit late zaaien is dat je haar dan als nateelt kunt behandelen en haar dus kunt zaaien en planten op de lege plaats na de oogst van bijvoorbeeld vroege bietjes, knoflook, doperwten of aardappelen). Bedenk wel dat kool behoorlijk wat voeding vraagt, je kunt voor de nateelt de al gebruikte grond het beste voor het planten wat extra voeding geven.

Of misschien beter nog: zaai wat vroege planten voor herfstteelt en wat planten van een laat winterras voor de oogst in de eerste maanden van het nieuwe jaar. Wanneer en welk ras je ook zaait; je kunt de zaailingen uitplanten wanneer ze groot genoeg is, op een zonnig plakje, maar in de halfschaduw groeit boerenkool ook prima.

Boerenkoolzaailingen van het ras Redbor F1

ZAAITABEL / OOGST / PLANTAFSTAND:

Boerenkool tabel

STANDPLAATS / VERZORGING

Bijna alle koolsoorten zijn veelvraten en houden van veel voeding. Boerenkool kan met wat minder voeding ook nog wel een goede oogst geven. Na de basisbemesting met stalmest en/of compost in het voorjaar geven wij zelf een week of 2 voor het planten een ruime hoeveelheid samengestelde organische meststof voor de moestuin.

Zoals bij alle koolsoorten zijn jonge zaailingen erg gewild bij vogels; bescherm de jonge zaailingen door middel van een bouwwerkje en een niet te grofmazig net om te zorgen dat je zaailingen niet tot op de nerf worden opgevreten. Als de planten eenmaal een centimeter of 40-45 groot zijn kan het bouwwerk/net weg, dan is ze blijkbaar niet smakelijk genoeg meer voor vogels. Maar vertrouw er niet zo maar op, houd de jonge planten goed in de gaten. We zien zelf in sommige jaren nog wel dat (blijkbaar bij gebrek aan voedsel of lekkerder soorten) toch ook volwassen koolplanten nog worden opgevreten. De oplossing is simpel: zodra je ziet dat de koolplanten worden opgevreten gaat het gaaswerk terug over de planten.

Voor alle duidelijkheid: in een eventuele vruchtwisseling hoort boerenkool in het vak van de koolgewassen.

Boerenkool is gevoelig voor witte vlieg. Dat zijn heel kleine witte vliegjes die eitjes leggen op de onderkant van (onder andere) boerenkoolbladeren. Het is een lastig te bestrijden vliegje, want ze is zo klein dat een gemiddeld net te grofmazig is. Wij hebben ervaren dat de paarse boerenkool iets minder bevattelijk is voor witte vlieg. Maar helaas niet altijd en in elk jaar, het ene jaar hebben we meer last van witte vlieg dan het andere. En als er groene en paarse boerenkool naast elkaar staan zien we geen verschil en is de aantasting even erg. Maar als we alleen paarse boerenkool hebben staan zit er eigenlijk bijna elk jaar wel minder witte vlieg op dan bij de groene boerenkool bij tuinburen.

Witte vlieg onder het blad van boerenkool

Bij een aantasting als op de foto hierboven schrikken we niet: het is een kwestie van blad goed schoonmaken/schrobben voor het snijden en koken. Maar er zijn jaren dat er bij het aanraken van het blad een complete wolk witte vliegjes opstijgt en dan vergaat ons de honger 🙂 . Ongetwijfeld bestaan er wel spuitmiddeltjes tegen witte vlieg maar daar heb ik geen verstand van want dat willen we zelf niet gebruiken.

Er zijn ook zeer fijnmazige netten te koop waar zelfs witte vlieg niet doorheen kan vliegen (wel prijzig maar sterk en gaat jaren mee). En zelf heb ik het idee dat laat gezaaide boerenkoolplanten minder last hebben van witte vlieg dan vroeg gezaaide boerenkool (maar dan weer niet elk jaar). En, misschien nog wel het belangrijkste: door niet veel dezelfde boerenkoolplanten naast elkaar te planten maar te verspreiden over de tuin maak je het witte vlieg minder makkelijk om massaal op de boerenkool af te komen. Door planten af te wisselen is er minder kans op ziekten en plagen. Tot slot: Tropaeolum (Oost-Indische kers) naast boerenkool trekt witte vlieg aan waardoor de kans groot is dat ze daarop aanvalt en de boerenkool met rust laat.

OOGST / BEWAREN

Waarom zou je boerenkool tegelijk oogsten? Misschien handig om alles in 1 keer in te vriezen. Maar laat haar anders vooral gewoon staan. Ze kan veel kou verdragen en de smaak is het lekkerst wanneer er wat vorst over de kool is gegaan. Wij oogsten gewoon vers wat we nodig hebben en laten de planten staan tot in het voorjaar (niet alleen om later weer van te oogsten maar we vinden het gekroesde blad zeker ook decoratief in de verder behoorlijk kale winter).

Stop eind februari met oogsten, de planten voelen dan het voorjaar komen, krijgen voorzichtig de neiging om door te schieten en het blad wordt dan wat bitter.

ZELF ZADEN OOGSTEN

Zoals bij andere koolsoorten is dit erg lastig in verband met het makkelijke kruisen van koolsoorten onderling. Ik heb het zelf dan ook nog nooit geprobeerd (op ons volkstuinencomplex waar altijd wel ergens in een tuin een doorgeschoten koolplant bloeit). Mocht je het willen proberen: uiteraard zijn F1-hybriden niet geschikt om zaden van te oogsten. Kies voor de teelt van zaden een paar gezonde planten waar je geen blad van oogst en wacht tot ze in het voorjaar doorschiet. Zet een stok bij want ze wordt dan vrij hoog, en oogst de zaden wanneer die zich in de (na)zomer na de mooie gele bloei ontwikkelen en rijpen.

Tot slot: kijk vooral nog even op deze pagina voor recepten met boerenkool (of andere groenten, fruit of kruiden).

Caesar salade met boerenkool-chips
Abonneer
Laat het weten als er
guest

34 Reacties
Oudste
Nieuwste Meest gestemd
Inline feedbacks
Bekijk alle reacties
Lia van den Brink

Beste Diana, afgelopen winter had ik ook last van de witte vlieg. Aangezien deze niet van de boerenkool eet en ook geen vieze poep achterlaat zoals de rupsen doen op de andere kolen, vond ik het zo zonde om het weg te gooien en eerlijk gezegd had ik ook geen zin om alles eruit te borstelen. Wassen hielp niet. Nu had ik van mijn broer een compressor gekregen en dat werkt perfect. Ten eerste slaan ze al meteen op de vlucht en de rest blaas je er zo af. Je houdt de stronk aan de steel vast en de krop naar beneden, dan afspuiten met lucht. Eet smakelijk!

Astrid

Zou een föhn ook helpen?

Lucas

We hebben boerenkool geplant en we zien ook mooie bloemen en nu ook een soort ‘boontjes’.
Kan je die ook bereiden om te eten?

Wijnie

Hoi Lucas,
Die ‘boontjes’ bevatten de zaden van de boerenkool. Als de zaden rijp zijn = bruin zal de plant afsterven. Ik heb geen idee of je de onrijpe zaden kunt eten, ik ben ook benieuwd naar Diana’s antwoordt.
Groetjes Wijnie

Marga Duijnker

Diana,
Ik had deze zomer een bed (met boog/insectengaas erover, plus gronddoek) waar spitskool, groene kool en rode kool het zeer goed hebben gedaan, zonder aantasting van insecten. Kan ik nu de boerenkool en bloemkool voor de winter in hetzelfde (opnieuw bemeste) bed planten, of geldt na de zomer al de vruchtwisseling?
met groet, Marga

[…] kan boerenkool zijn! Wist je trouwens dat er verschillende soorten boerenkool bestaan? Die vind je hier, net als meer informatie over hoe je deze gemakkelijke groente zelf kunt […]

piet

graag zo precies mogelijk het oogst proces van de boerenkool zaadjes uit de boon beschrijven
bij mij zijn de gele bloemtjes er inmiddlels afgevallen, hoogte is 54 cm.

Wijnie

Hallo Piet,
Ik hoop dat er bij je in de buurt geen andere koolsoorten bloeien, anders heeft zaad oogsten niet zo veel zin door kruisen.
Als dat niet zo is: wacht tot de schil van de peulen dor en bruin is (duurt wel een poos hoor), dat is het moment dat je ze kunt oogsten en de zaden eruit kunt halen. Laat ze binnen nog een paar dagen drogen voor je ze opbergt.
Groetjes Wijnie

Yvonne

Hallo Diana, vorig jaar kreeg ik de tip om witte eischalen onder de boerenkool planten te leggen tegen de witte vlieg. Het kan toeval zijn maar ik had nauwelijks vliegjes!
Groetjes Yvonne

Claudia

Beste Diana, dit jaar telen we voor het eerst boerenkool. De planten zien er prachtig en gezond uit. Er zit ook goed groei in, maar nu zitten er 2 planten bij die rotte koppen krijgen. Ik heb deze planten verwijderd. Wat kan dit zijn en wat is er tegen te doen ? Om de rest van de planten te redden.

Richard

Boerenkool in een waszak in het spoelprogramma van de wasmachine verwijderd alle witte vlieg als je struik even van tevoren tegen een paal slaat

Hedwig

Hallo Richard,

Dat klinkt wel spannend, in een waszak. Doe je dat met meer groentesoorten?
Ik vind het bij sommige groenten best veel werk om alles zandvrij te krijgen.
Maar dit doe je vast niet in een duren wasmachine.

Richard

Ik doe alleen boerenkool in de wasmachine door de witte vlieg.Modder gewoon afspoelen met kraanwater.

Marjon

ik meen altijd dat boerenkool in het bed van de kolen moet ( wisselplan) . Is dit niet nodig? Zou een stuk makkelijker zijn ivm de beschikbare ruimte

Joest

Hallo Diana,

Ik ben woonachtig in Slovenië en omdat ik het hier niet kan krijgen heb ik het (de rode versie) dit jaar zelf geplant. Het is nu juli en de boerenkool is al heel groot, zo groot dat ik het gevoel heb dat ik nu in juli al moet oogsten. Is dat goed? Kan dat… of is het beter om het te laten staat tot dat het kouder wordt.

We eten het nu als sla omdat het voor de traditionele stampot in juli wat vroeg is.

Groetjes uit zonnig Slovenië! Joest

Marleen Collé

Kan het insectengaas van de boerenkool af in de winter?
Of zijn er toch nog witte vlieg dan ?

jannie

Ik heb het advies om knoflook in water te weken en daarmee de kkolplanten te bespuiten opgevolgd en had daarna veel minder witte vliegjes

Els

Beste Diana,
Ik heb mijn gezaaide boerenkoolplantjes uitgeplant. Helaas hebben de slakken deze nu gevonden en vinden het lekker. Wat kan ik hier nu tegen doen?

Heel bijzondere pagina. Meeliften op het succes van Diana? Of denk ik nu heel slecht?
Groeten, Pien

Pien W

Ik leer van jou vooral veel over alles rondom de moestuin. Al vele jaren moestuinier ik en ik was al fan van je oude website. Iedere dag raadpleeg ik jouw site. Maar daarnaast leer je mij ook hoe je op een aardige manier iemand toch een draai om zijn oren kan geven. Daar ben ik jaloers op, dat gestrekte been van mij wekt uiteraard ook irritatie. Want mijn handen jeuken, jouw lezers abonneren zich op jouw gratis website. Bomvol nuttige info. Een ander gaat als een wilde tekeer en plempt iets op jouw website. Zodra “wij”, jouw gratis lezers, die reactie lezen krijgt hij/zij/het geld vanwege het openen van reclame waar je verdorie ongevraagd in terecht komt. Hup, de kassa rinkelt en zij lachen zich rot. En inderdaad, als het zinvol zou zijn maar deze onbenullige vullis wekt in ieder geval mijn irritatie op. Zonde van mijn tijd!!!
En ik zie net dat er wederom nutteloos spul vermeld staat. Het voelt voor mij als stalken!!! Er is één schrale troost Diana, hoge bomen vangen veel wind. Dus heel indirect krijg je een compliment. Maar ik stel mij voor dat je hier totaal geen zin in hebt!
Bah!!! Het is bijna iets voor het programma Kassa!

Carinep

Dag Diana,
Kan je nergens de optie pingbacks disablen?.
Groetjes
Carine

Carinep

Dag Diana,
Volgens mij moet Augus als webmaster dit kunnen disablen voor jouw volledige site. Ik kan me niet inbeelden dat jij dit voor elke pagina moet doen. Ik raad je toch aan om eerst even contact te nemen met Augus alvorens jij daar uren werk insteekt.
Geen probleem voor de zaden hoor; ik loop hier ook achter de feiten aan. Doe maar rustig!
groetjes
carine

Meld je aan voor de nieuwsbrief