Stengelui

Stengelui wordt ook wel lenteui genoemd, ze is onder die naam minstens zo bekend in de keuken. Ze behoort wel tot de Alliums (ui-achtigen zoals prei, sjalot, knoflook), maar ze behoort niet tot de enige echte ui (Allium cepa). De Latijnse naam voor stengelui is Allium fistulosum, en ze heeft een eigen vorm, grootte, zaai- en oogsttijd, vandaar dan dus ook een eigen pagina.

Mocht je eens op zoek gaan naar bijvoorbeeld zaden of informatie op internet: in het Engels heet de stengelui of lenteui juist geen spring onion want dat is de naam voor een bosuitje. In het Engels heet de stengelui/lenteui Scallion of Bunching Onion of ook wel Green Onion.

Wij vinden stengeluitjes erg lekker en handig; soms is een gewone ui te groot in een gerecht en dan gebruiken we graag een sjalotje of een stengeluitje. Een stengelui heeft een wat zachtere smaak, alsof ze tussen een ui en prei in zit. Om die reden is ze ook erg lekker rauw; op een broodje filet Americain, in soepen en sauzen, maar overbekend in roerbakschotels en noem maar op (en hier gaat ze dus ook gewoon ‘de sla in’).

TEELTWIJZEN EN ZAAIEN

Stengeluitjes zijn  winterhard. Daarom kun je ze ook in het najaar nog zaaien; de kleine zaailingen blijven dan de hele winter in rust in de tuin staan (bij strenge vorst kun je ze beschermen met wat vliesdoek). In het vroege voorjaar komen de jonge stengeluitjes dan alweer aan de groei, de oogst valt dan zelfs nog in de lente.

Maar in het voorjaar zaaien is de bekendste en meest voorkomende teelt. En dat kan de hele lente. Zelf zaaien we graag in maart een rijtje, voor oogst in de zomermaanden. Maar we zaaien daarna in mei ook vaak nog een rijtje, voor de oogst tot in de late herfst.

Je kunt stengelui voorzaaien, maar dat is wel een gedoe; uiteindelijk moet je dan na het kiemen uitje voor uitje (en dat zijn er voor een rijtje flink meer dan 100) uitplanten. En dat terwijl stengelui prima kiemt als je ze in een rijtje ter plaatse zaait, ook als de grond nog koud is in het voorjaar.

Stengelui direct na het kiemen

Zaai niet te dik, want hoe dichter de stengeluitjes bij elkaar staan, des te dunner blijven ze. Dun gezaaide stengeluitjes maken mooie en wat dikkere uitjes. Aan de andere kant: als je toch iets te dicht op elkaar hebt gezaaid is er dan ook nog niets aan de hand hoor: je oogst dan gewoon de buitenste stengeluitjes, de andere stengeluitjes krijgen dan vanzelf wat meer ruimte om nog te groeien.

Je kunt vaak in juni/juli al stengeluitjes oogsten, maar je kunt de uitjes ook heel makkelijk laten staan en later oogsten, ze schieten niet snel door en verliezen ook niet veel kwaliteit. Zo kun je in principe tot wel 2 of 3 maanden lang gewoon stengeluitjes uit je rijtje oogsten wanneer je het nodig hebt.

Stengelui-zaailingen in april

BODEM / BEMESTING

Stengeluitjes groeien hier prima op de vette klei maar ook op zandgrond moet de teelt prima gaan. Ze hebben het liefst een luchtige en humusrijke bodem omdat ze vrij diep wortelen. Wij werken om die reden wat rijpe compost onder in de winter. Een week of 2 tot 3 voor het zaaien geven we vervolgens een matige hoeveelheid  organische moestuinvoeding met wat stikstof, fosfor en kali (NPK).

Qua vruchtwisseling hoort stengelui in het vak van de wortelgewassen, daarom krijgt ze ook wel wat patentkali (simpelweg omdat de krootjes, uien en sjalotten in dat vak dat ook krijgen). Echt nodig heeft ze die wat grotere hoeveelheid kali niet, want net als bij prei maakt een stengeui geen bolletje of knolletje maar bestaat ze uit opeengepakte bladeren.

Om die reden zou ze dan eventueel ook in het vak van de prei passen. Maar prei heeft (heel) veel voeding nodig, en dat vak wordt dus eigenlijk te zwaar bemest (met een stikstofrijke voeding) voor stengeluitjes. Ik heb trouwens bij gebrek aan ruimte wel eens  stengelui bij de prei gezet: de stengeluien groeiden prima maar waren niet zo stevig, een beetje slappig en minder knapperig (wellicht dus te snel teveel stikstof gekregen).

Waar je haar ook zet, houd er rekening mee dat ze dus familie is van de ui, maar ook van prei, sjalot, knoflook, bosui,  en alle andere ui-achtigen zoals sieruien, bieslook, knoflookbieslook, etc.. En dat ze dus vaak voor dezelfde ziekten en plagen vatbaar zijn, en dat zijn bijvoorbeeld schimmels zoals sommige soorten Botrytis (zoals koprot), maar ook roest, mineervliegen en noem maar op. Om die reden is het altijd belangrijk om goed te kijken of je oogst gezond is, en bij twijfel afval niet op je composthoop te gooien want schimmels zoals Botrytis overleven de winter gemakkelijk, in plantenresten en ook in de grond. En om die reden is de vruchtwisseling dus ook belangrijk.

Een rode stengelui, het ras Apache

STANDPLAATS / RASSEN

De vruchtwisseling bij de Allium-familie is 1 op 5 jaar, dat is dus mede om aantasting door aaltjes en schimmels te voorkomen. Bedenk daarbij dat tot de uienfamilie dus ook de sjalot, knoflook, ui en prei hoort (maar prei hoort niet tot de wortelgewassen maar tot de bladgewassen, en dat maakt het in de vruchtwisseling dan wel wat ingewikkeld). Alle uien en dus ook stengelui staan graag op een zonnig plekje.

Het aantal rassen is vrij beperkt, eigenlijk is de Ishikura nog steeds het belangrijkste en meest voorkomende ras (en ook prima van kwaliteit).

Daarnaast zijn er nog wat rassen als Evergreen Long White, Parade, Kincho, Performer, Ciboule, etc. Uiteindelijk is het bij je keuze (eventueel) belangrijk om te letten op de term “maakt een lange witte schacht”. Ook een stengelui wil uiteindelijk reservevoedsel op gaan slaan en iets van een verdikking maken. Maar liever wil je een lang, recht, stengeluitje dat lekker veel van het zachtpittige wit in de plant heeft. Kwekers veredelen stengeluitjes dus op de eigenschap om een lange witte ‘schacht’ te maken, net als bij prei. Wij vinden Ishikura in ieder geval een prima stengeluitje.

ZAAITABEL / PLANTAFSTAND / OOGSTEN

Stengelui tabel

TEELTZORGEN

Het is van belang om regelmatig te wieden maar doe dat wel voorzichtig; zodat je de worteltjes van de stengelui niet beschadigt. Ze heeft niet heel water nodig maar uiteraard moet je wel water geven bij droogte. Verder zijn er eigenlijk weinig bijzonderheden.

???????????????????????????????

OOGST / BEWAREN

Oogst stengeluitjes wanneer je ze wilt eten; vers is ze het lekkerst, ook het (groene) loof is dan eetbaar. Je kunt haar ook nog wel een paar dagen koel en donker bewaren maar uiteindelijk wordt ze dan toch vrij snel slap en verliest ze haar knapperigheid. Je kunt stengeluitjes niet “bewaren” zoals uien, simpelweg omdat ze geen bol heeft waar ze haar voeding in op kan slaan.

ZAADTEELT

Hoewel stengelui tot een andere soort behoort dan de ui, bosui en sjalot, kan ze wel met al die andere ui-achtigen kruisen. Let dus op dat je niet in de buurt ook nog ui of sjalot door laat schieten.

Het is lastig om te bedenken wanneer je zaden kunt oogsten: ze schiet door na een koude periode; dat kan dus na een warme zomer en een koud najaar zijn, maar het kan ook na de winter zijn. Het duurt lang voor de bloeistengel zich ontwikkelt en de zaden rijpen. Om die redenen worden er door hobbyisten niet vaak zaden zelf geoogst (ook omdat een zakje zaden amper een euro kost en daar wel meer dan 200 stengeluitjes uit geoogst kunnen worden 🙂 ).

Als het je lukt om zaden te oogsten (na de bloei wachten tot de zaden zwart kleuren en droog uit hun hoesjes vallen, dan oogsten en drogen), dan zijn de zaden slechts 1 of 2 jaar kiemkrachtig (dat geldt trouwens ook voor gekochte zaden).

Abonneer
Laat het weten als er
guest

49 Reacties
Oudste
Nieuwste Meest gestemd
Inline feedbacks
Bekijk alle reacties
Henk janssen

Vraagje. De lente ui of bos ui is uitgegroeid tot een dikke ui. Is deze nog te eten. Alvast bedankt voor je antwoord.

Gerarda

We oogsten nog steeds bosui maar er zit nu een soort slijm in. Ken je dit verschijnsel? Blijft het eetbaar?

Ans

Niemand schijnt het te weten, wat die slijm is!
Ik heb het hele web afgezocht en er is geen informatie over te vinden…
Toch raar want komt vaak voor. Ook bij verse lente ui zit slijm in groene stengel pijpjes. Het maakt het fijn snijden ook erg moeilijk.

Sigrid

Hallo Gerarda en Ans, ik had hetzelfde ‘probleem’ van slijm in de stengel uitjes.
Op Nederlandse websites is er niets te vinden maar op Engelse kwam ik erachter.
Het slijm is een natuurlijk proces dat uien voorziet van voeding. Het vormt zich over het algemeen bij oudere uien-planten of bij diegenen die veel water te verduren krijgen.
In de winkel zul je deze verschijnselen minder vaak bij uien aantreffen omdat deze sneller geoogst worden en vaker gedehydrateerd zijn dan ‘overwaterd’.
Het slijm is voltrekt onschadelijk voor ui en voor consument en kan gegeten worden, alsook de ui waarin het zich bevind.
Mochten jullie het echter niet smakelijk eruit vinden zien (net als ik) dan snij je de stengel in de lengte open en verwijder je het slijm met een keukenpapiertje. Daarna de ui toepassen als gewoonlijk en er is niets aan de hand.
Het slijm beinvloed smaak noch kwaliteit van de ui.
Succes!

Jeroen

Bedankt voor de heldere uitleg

Jen

Bedankt Sigrid voor deze informatie

Maud

Hallo een vraagje ik heb deze in mijn tuintje staan gekochte in het tuincentrum en heb ze per blokje in de grond gedaan dus er zijn meer stengels bij elkaar kan dat kwaad moet ik et iets mee doen? Alvast bedankt

Sofie

Hallo Diana,
Mijn stengelui heeft een bloem gekregen. Is de ui nog lekker om te eten en is de bloem zelf ook eetbaar?

Alvast bedankt 🙂

Sofie

Veerle

Hallo iedereen

Er is dus wel degelijk een verschil tusen grove bieslook (meerjarig) en stegelui (1-jarig. De meerjarige grove bieslok wordt gekweekt voor de bladeren, zoals bij fijne bieslook. De sttengelui wodt gekweeky voor de stengel. Op Tuinadvies vind je beide soorten van hetzelfde merk; https://www.tuinadvies.be/tuinwinkel/product/1588/stengelui-ishikura
https://www.tuinadvies.be/tuinwinkel/product/1465/bieslook-grove

Hans

Heeft (echte) stengelui één te oogsten verdikte stengel of meerdere te oogsten verdikte stengels aan één plant? Bv. St.Jans ui maakt meerdere verdikte bolletjes aan 1 plant.

Hans

Allium fistulosum wordt wel ‘grof bieslook’ genoemd zoals jullie en botanici zeggen. De Sint-jansui (Allium fistulosum var. bulbifera) en de stengelui (Allium fistulosum var. giganteum) zijn daarvan dan twee variëteiten. Maar ‘grof bieslook’ bestaat hier mijn inziens mogelijk niet, het is de een of de ander. Maar wie weet is er nog een een derde Allium fistulosum die de ware ‘grove bieslook’ is; maar ik ken die niet.
Ik heb het net opgezocht: ‘fistulosum’ betekent ‘pijp’. Dat kun je voor vrij veel typen gebruiken, vooral voor bieslook (zeer fijn), Chinese bieslook (fijn-grof) en dus ook voor stengelui (grofst). Als ik het mocht zeggen zou ik bij Sint-Jansui het woordje ‘fistulosum’ er afhakken, dus die gewoon (Allium bulbifera) noemen, want die maakt geen pijpvormig maar een bolvormig uitje. De stengelui noem je dan (Allium fistulosum) waarbij het woord giganteum er eigenlijk ook wel af kan.
Er is ook Chinese bieslook (Allium tuberosum). Dat is in werkelijkheid een grovere bieslook; dat kun je al zien aan het woord ‘tuberosum’, wat er op wijst dat de onderkant van de stengel wat verdikt is, maar bij lange na niet zo dik als Sint Jans ui. En er is de ‘gewone’ Bieslook (Allium schoenoprasum) waar de onderkant van de stengel niet verdikt; dat is de echte fijne bieslook. De Chinese bieslook is daar werkelijk een grovere versie van. De Chinese bieslook (Allium tuberosum) vindt ik het daarom meer waardig de bijnaam ‘grove bieslook’ te geven, maar ik zou bij dat gewasje het woordje ‘tuberosum’ mogelijk vervangen (weet even niet 1,2,3 waardoor vervangen). Stengelui is wel heel erg grof vergeleken met bieslook, die lijkt gewoon niet meer op bieslook en St Jans ui is dus niet eens een pijpje. Daarom behoor je die beide niet grof bieslook te noemen, mijn inziens. Weet je dat botanici jaarlijks de classificatie van de plantenwereld aanpassen? Dus wees niet bang soms anders te denken, tot het tegendeel bewezen is.

Marjolijn de Winter

Aan de Latijnse naam te zien is pijplook hetzelfde als stengelui?

Pien W

https://taalverhalen.be/varia/lente-uitjes-bosuitjes-pijpajuin
dag Marjolijn! Ik denk het wel maar er zijn zoveel namen in omloop dat eigenlijk alleen de Latijnse naam zekerheid geeft. Ik hoop dat ik de link goed heb gekopieerd (sorry, enigszins digibeet!, maar in alle gevallen is het verhaal superleuk om te lezen! Boeiend….benaming kan zelfs per land verschillen. Groeten, Pien

Pien W

Een jaar of vijftien geleden heb ik van een (helaas overleden) moestuinier uit de omgeving van Haarlem zaadjes gekregen van wat hij “speklook” noemde. Ik heb ze gezaaid, geoogst, gesmuld. De plantjes leken op een soort bosuitjes. Maar welk zaad ik ook koop, wat ik ook zaai, niets is vergelijkbaars met de smaak van toen, van de donkergroen, super knapperige maar ook sappige “speklook”. Is er een lezer die de benaming “speklook” herkent en mij op weg kan helpen? Dank voor het meedenken! Gr.Pien

Ernst

Dag Diana,

een vraagje over lente/stengel ui: ik probeer ze nu al een paar jaar te kweken (in bakken) maar op een of andere manier willen ze nooit doorgroeien. Na een tijdje houden ze gewoon op. Dit jaar heb ik ze eind maart gezaaid, en zijn ze nu zo’n 15 cm hoog en een halve cm doorsnee. Heb jij een idee waar dit door kan komen?

Alvast bedankt!
Groet,

Ernst

Anoniem

dankjewel voor de tips! ze groeien gewoon op (dit jaar verse) moestuinmix grond uit het tuincentrum, dus dat zou t niet moeten zijn.. ook de afstand niet, dus dan hou ik water over. Misschien wat extra kali proberen en veel meer water nog geven.. Volgend jaar met nieuwe moed maar opnieuw proberen!

Gr Ernst

Guus

Je antwoord ergens iemand: “”ze groeien gewoon op (dit jaar verse) moestuinmix grond uit het tuincentrum, dus dat zou t niet moeten zijn.”
Nou, ik heb gemerkt dat dit geen garantie is. Ik had tomatenplanten rechtstreeks in opengesneden zakken potgrond gezet van verschillende merken. Het verschil was gigantisch. Ik heb foto’s gestuurd naar de firma met de duurste zakken maar slechtste resultaten (firma van gerenommeerd merk). De tomatenplantjes waren op het einde van de zomer nog maar 15 cm hoog. In een zak Florentus waren ze al twee meter hoog. Ik kreeg allerlei kado’s toegestuurd om mijn verontwaardiging te sussen. Maar met die zakken was serieus gerotzooid. Dus nooit garantie op gekochte spullen.

Guus

Hallo Diana,
Over de wisselende kwaliteit van potgrond zijn we het dus duidelijk eens. Maar ik haak nog even in op jouw bezorgdheid over de duizenden voetbalvelden grote afgravingen die wij veroorzaken met ons potgrondverbruik. Tussen Keulen en Aken zie je bij google maps een enorm gapend gat hierdoor. Jouw initiatief om zelf grond te maken is super en misschien zouden dit zoveel mogelijk mensen moeten doen. Alleen hoe doe je dit op een makkelijke manier met een goed resultaat? En kun je bijvoorbeeld de potgrond waar vorig jaar bloemetjes in gestaan hebben bemesten of verrijken en hergebruiken? Ik heb het nooit geprobeerd, maar waarom niet? Ik ga het dit jaar proberen, want al die “gebruikte grond” is toch ook elk jaar een probleem bij het afval. Waar de stengelui allemaal toe lijd.
veel succes en groetjes,
Guus

Rinus

Beste Guus wat jij ziet op Google Maps zijn dagbouw mijnen waar bruinkool wordt afgegraven…

Diana Aardema

Ik heb gewone bosuitje in de winkel gekocht en in het voorjaar in de tuin gezet.
Ze doen het super goed en geven grote groene stengels. Ze worden ook steeds dikker ze gaan steeds meer op prei lijken :). Kan ik het blad gewoon blijven eten zolang dat er goed uit ziet? Gr Diana (andere Diana)

Ria

Hallo (andere) Diana,
Ik heb het net zo gedaan als jij. Gekochte bosuitjes, waar het wortelgestel nog een beetje intact was, in de grond gezet en ik eet er nu nog steeds van. Gaat dus prima.

Melissa

Ik heb eigenlijk nog nooit mijn stengelui echt ‘geoogst’. We snijden altijd 3 a 4 takjes af elke keer we een slaatje maken en de rest blijft staan. Raar genoeg overleven ze al 2j en blijven ze nieuwe versie frisse stengeltjes geven…
Is een stengelui meerjarig? Gaan ze deze lente opnieuw stengeltjes geven?

Maartje

Hoi Diana,

Ik heb eind maart een rijtje bosuitjes (Allium cepa van merk Baza) gezaaid en hiervan is niets opgekomen. Nu vroeg ik mij af of dit misschien kan komen door het natte en koude voorjaar wat wij hebben gehad? Zelf had ik eerder oude stalmest door de grond verwerkt, maar verder geen extra voeding gegeven. Aangezien het nu nog maar mei is wil ik het dit jaar nog een keertje proberen. Is het dan verstandig om een ander plekje uit te zoeken in mijn moestuin, of kan ik nog een keer op dezelfde plek zaaien?

Alvast bedankt!

Groetjes Maartje

Willy

Ik zaai mijn stengelui in de serre half februari. Half april poot ik mijn stengelui (ishikura) net zoals prei. Doe dit nu al een aantal jaren met succes. Je krijgt hierdoor, net zoals bij prei een lange witte schacht.

Groetjes,

Willy

Janine

Hoi Diana,

Heb een vraagje.

Als ik een hele grote bak heb kan ik dan rijtjes maken van prei, bosui, stengelui en gewone ui, allemaal in die grote bak, dus in rijtjes naast elkaar?

Groetjes Janine

Janine

Bedankt voor je antwoord. Ik heb basilicum, koriander en dille als kruid, allen geschikt om hierbij te zetten?

Jos

Mijn stengelui heeft bloemen gekregen, zijn die ook eetbaar?

Sander

Vraagje,

Ik heb een moestuin geerft waarin een ui-achtig groeit. Hij schiet snel door en vorm kleine uitjes in een verdikking in de stam. Ik heb alleen nog niet echt door wat voor ui het is, en hoe ik hem het best kan gebruiken. Heb je wellicht pointers?

bieke coomans

ik las ergens dat je lenteui opnieuw kan op water zetten of in potgrond en dat het dan teruggroeit. kan dit ook door bv gewoon af te snijden en het knolletje te laten staan ? of gaat dit niet goed komen ?

Daphne

Misschien een beetje vreemd van mij maar ik heb altijd een “pol” staan waar ik alleen zoals bieslook af en toe stengels vanaf haal maar voor de rest al jaren zn gang laat gaan. Je krijgt dan een mooie bloei waar echt ontzettend veel bijen op afkomen. Vervolgens zaait ze zichzelf denk ik, want ze is al 5 jaar een vaste waarde in de tuin.

Andrea

Hi Daphne,

Ik heb nu voor het eerst stengelui uit de supermarkt in de grond gezet.
Die doet het fantastisch.
Ik laat ‘m maar gewoon z’n gang gaan. Het zou mooi zijn als er volgend jaar weer nieuwe groeien uit zaad van deze.

Meld je aan voor de nieuwsbrief