Cosmos bipinnatus

Eerst even dit, mocht je internationale informatie of bijvoorbeeld zaden van Cosmos in een niet-Nederlandstalige webwinkel zoeken:

• Nederlandse naam:     Cosmos, Cosmea
• Engelse naam:     Cosmos, Mexican Aster
• Duitse naam:     Kosmeen, Schmuckkörbchen
• Franse naam:     Cosmos
• Eenjarig, vorstgevoelig

Dit is een zeer bekende en ook zeer geliefde eenjarige. En dat is niet voor niets: het zijn vrij forse en opvallende planten die de hele zomer en herfst rijk bloeien. En dat is nog niet alles: ze wordt door heel veel bijen, hommels en vlinders bezocht. En tot slot is ze ook nog eens een heel goede snijbloem die wel een week lang mooi kan blijven in een vaas.

Cosmea is niet winterhard, maar kan wel (kortdurend) wat lichte nachtvorst verdragen. Ze kiemt en groeit vrij vlot, maar omdat ze niet veel vorst kan verdragen zaai je haar bij voorkeur tussen half maart en eind mei. In maart zaai je uiteraard nog in huis voor, vanaf half april kun je haar ook in een koude kas voorzaaien. En als je haar liever buiten voorzaait (of ter plaatse zaait) doe je dat vanaf eind april.

Als je haar voorzaait doe dat dan vooral in een potje of tray met potgrond die je mengt met ongeveer 1/6e deel brekerzand, vermiculiet of perliet (of een mengsel daarvan), daar wordt de potgrond iets luchtiger van. De zaden kiemen (afhankelijk van de temperatuur) binnen 7 tot 14 dagen (als je eind april ter plaatse zaait kan het nog een weekje langer duren).

Als je haar in maart hebt voorgezaaid kan ze rond eind april/begin mei al buiten worden uitgeplant. Kijk uiteraard nog even goed naar de weerberichten voor je haar uitplant, stel het nog even uit als er nog nachtvorst wordt verwacht.

Cosmea houdt van een zonnige of half beschaduwde standplaats. En ze houdt van een luchtige maar vochtvasthoudende grond. Ik heb hier in onze vette kleigrond nog wel met haar geworsteld: de vette klei is vaak te vast voor haar (planten bleven klein en bloeiden matig). Maar ik heb haar ook wel in een verhoogde bak geteeld en dat was in een warme en droge zomer juist te droog voor haar (ze werd heel hoog maar bloeide slecht en kort). Ik hoorde dat ze in een te voedselrijke grond heel groot wordt maar pas heel laat gaat bloeien.

Tegenwoordig plant ik de zaailingen elk jaar (er is hier wat mij betreft geen goed tuinjaar zonder Cosmos) in een rand langs de tuin. Daar is de grond wat opgehoogd en flink verbeterd door oude stalmest en compost, de grond is er losser maar houdt wel ook voldoende vocht vast. En daar heeft ze het heel goed naar haar zin. Omdat ze daardoor tussen en naast groenteplanten staat krijgt ze in het voorjaar vanzelf wat van dezelfde voeding als wat die groenten krijgen (en dat is dan een samengestelde organische moestuinvoeding of koemestkorrels maar dus zeker niet teveel stikstoofrijke voeding (en de voeding die ze krijgt moet ze delen met de groenten en kruiden om haar heen).

Cosmea kan zelfs ook in pot worden geteeld, kies daarvoor dan wel een ras dat wat lager blijft, en gebruik er een potgrond voor die je wat verrijkt en luchtiger maakt door er bijvoorbeeld wat compost, grof brekerzand en vermiculiet door te mengen: daardoor wordt de grond luchtiger maar houdt ook voldoende vocht vast voor als je eens te laat bent met water geven.

Cosmosplanten kunnen hoog worden, tot wel ruim 160 centimeter, maar er zijn ook lagere rassen tot ongeveer 60 centimeter. De laatste jaren zijn er enorm veel rassen ontwikkeld, de één zo mogelijk nog mooier en opvallender dan de ander. Cosmos zijn er altijd in witte, roze en paarse tinten geweest. Nu zijn ze er in kleinbloemige en grootbloemige rassen, enkelbloemig, half gevuld, en zelfs zeer gevuld, egaal van kleur en in dubbelkleuren, en met ‘opgerolde’ bloemblaadjes (de Seashell-rassen) en gekartelde randjes (Cupcakes). En er zijn ondertussen zelfs wat (crème)gele rassen en rassen die wat crèmegeel in de kleur hebben. Let bij je keuze voor een ras vooral op planthoogte en bloeirijkheid. Op deze pagina vind je foto’s van de rassen die ik zelf teelde.

Ook wellicht nog handig te vermelden: de planten hebben hier nog wel eens de neiging om om te waaien in de stevige zeewind, zeker de hogere rassen hebben daar last van. Je kunt ze opbinden maar dat vind ik niet altijd even mooi. Ik heb het los gelaten en accepteer dat ze in de nazomer en herfst wat slordig en wild kan overkomen als ze na regen en wind een beetje voorover hangt. In tuinen minder dicht bij de kust heb je daar ongetwijfeld minder last van (en anders kun je dus altijd nog opbinden of haar tussen andere grote planten zetten).

De planten hebben mooi fris en heldergroen fijn geveerd blad, en de bloemen zijn vrij groot. De originele soort heeft lichtroze enkelbloemige bloemen. En mijn ervaring is dat als planten kruisen (omdat er meerdere rassen te dicht bij elkaar staan) die enkelbloemige roze vorm altijd wint en het jaar erop als meeste uit zelf geoogste zaden komt.

De planten bloeien (mede afhankelijk van zaaimoment, en omstandigheden als zon, temperatuur en vocht) vanaf ongeveer eind juni/begin juli tot in de herfst. Ik heb zelfs nog wel eens bloeiende planten in november gezien, alles hangt af van het weer: bij de eerste koude nachten zakken de planten langzaam in elkaar.

Het is heel gemakkelijk om zaden van Cosmea te oogsten: na de bloei blijven er uiteindelijk toefjes met ‘zwarte stokjes’ over (zie ook nog even de foto onderaan deze pagina):

Als je de zaden/stokjes aanraakt vallen ze al heel snel uit de bloembodem dus houd je hand eronder als je oogst . Verzamel ze en laat ze nog een paar dagen drogen. Bewaar ze koel, donker en droog, dan zijn blijven ze ongeveer 4 jaar kiemkrachtig. Zoals gezegd kruisen verschillende Cosmea-rassen heel gemakkelijk met elkaar, zelfs over wat grotere afstanden.

En tot slot wil ik dan nog even melden dat deze pagina over de gewone Cosmea, Cosmos bipinnatus gaat. Er is ook nog een Cosmos sulphureus (Oranje Cosmea). Ze heeft heel veel van dezelfde eigenschappen (lange en rijke bloei, veel bestuivers, geschikt voor een vaas) maar ze blijft duidelijk lager, heeft wat ander blad en ze bloeit in geel, oranje of rood. Cosmos sulphureus kruist niet met Cosmos bipinnatus. Je kunt hier meer informatie vinden over Cosmos sulphureus

Zie vooral hieronder nog even een flink aantal foto´s van rassen die ik teelde. Mocht je zaden van een bepaald ras zoeken googel dan vooral even op de volledige naam en rasnaam. En je kunt op deze pagina lijsten vinden met webshops waar je zaden kunt kopen van bloemen, planten, groenten, kruiden, etc.: Moestuinzaden