Voorrang

Ik schrijf mijn blog bijna altijd op vrijdag en dat was eergisteren ook weer het plan. Maar in de middag kregen we een appje van tuinbuurman Rens dat er een kar paardenmest bij het toegangshek naar de tuin was neergezet.

Mest!! Altijd een reden om alles te laten vallen, te schrappen, gedag te zeggen en op een holletje naar de tuin te rennen 🙂

Nu kwam dat slecht uit en heb ik vrijdag nog allerlei verplichtingen afgewerkt zodat ik geen tijd voor mijn blog had. En ‘s avonds vroeg naar bed en zaterdagochtend vroeg op. En vroeg naar de tuin; in een oude spijkerbroek, dikke trui en met werkhandschoenen aan, en in de hoop dat niet een aantal mensen ons voor was en de mest al op zou zijn.

Maar nee, bij aankomst was de kar nog bijna vol:

Over paardenmest: we krijgen die als tuinbouwvereniging al ruim 30 jaar lang elke winter van een nabijgelegen manege. Ik krijg wel eens vragen van mensen die zich afvragen of paardenmest wel goed is – omdat er waarschijnlijk resten van medicijnen en ontwormpasta in de ontlasting en urine zitten. Ik heb geen idee of en hoeveel van dat soort stoffen in de ontlasting van het paard achterblijven. En of dat wel of niet vervliegt of uitspoelt na een bui regen. Geen idee of het dan in die hoeveelheid nog schadelijk is, en geen idee of de groenteplanten in de tuin die stoffen vervolgens weer op kunnen nemen. En ook geen idee of die stoffen in de plant blijven en vervolgens na het eten in ons terecht komen. Ook geen idee welk percentage dat dan nog zou zijn en of dat dan slecht voor ons zou kunnen zijn. Ik kan alleen maar bedenken dat de kans dat we hoe dan ook allerlei stoffen binnen krijgen heel groot is (lees bijvoorbeeld even hier een interessant artikel over medicijnresidu’s in drinkwater en in oppervlaktewater: Krnwtr). En dan heb ik het nog niet over de drukke weg langs ons tuinbouwcomplex, en het Botlekgebied met bedrijven als Shell, Kemira, Odfjell, etc. in de buurt. We gebruiken al meer dan 30 jaar paardenmest en zijn er vooralsnog van overtuigd dat er heel veel meer voordelen dan nadelen aan zitten. Maar daar kan en mag iedereen natuurlijk een andere mening over hebben en een eigen afweging in maken. Ik heb ook wel eens een mailtje van iemand gehad die vegan wilde moestuinieren; die heb ik geadviseerd om na te denken over bijvoorbeeld plantenaftreksels, plantengier, bladcompost, gefermenteerde plantenvoeding, etc..

Hoe dan ook: eigenlijk hebben we helemaal nog geen plaats voor verse mest: de tuin staat nog vol met planten, en ook de compostbak zit nog vol. Eerst zullen we dus verder moeten opruimen en schoonmaken en compost kruien voor we plek voor verse paardenmest hebben. Maar we hebben het wel heel hard nodig in kas 2. Daar zaaide ik begin september de groenbemester Japanse haver. Ik schreef er al eens eerder iets over in een blog: Oogsten en De winterkas in 2022 (inclusief eigenschappen, de voor- en nadelen).

Japanse haver in de kas op 23 september, pas gekiemd (8 september gezaaid):

Japanse haver op 1 oktober:

Japanse haver op 12 oktober:

En zo ziet de Japanse haver er nu uit:

Groot genoeg om al om te vallen, groot genoeg om diep te hebben kunnen wortelen en voedingsstoffen op te hebben kunnen nemen. En dus groot genoeg om af te gaan snijden (dat hoeft niet perse maar ik vind het zelf prettig omdat de mest het dan goed bedekt en ik zeker weet de de planten met al hun nuttige stoffen afsterven).

Ik snijd het blad grofweg met een mes af en laat dat op dezelfde plaats op de planten vallen:

Ondertussen was Ruud al begonnen met het kruien van wat kruiwagens verse mest, die dus als een dikke laag bovenop de groenbemester komt te liggen. De kar stond buiten en de mest was al aan het composteren.

We hadden de taken goed verdeeld: Ruud bleef heen en weer mest kruien en ik verdeelde die mest met een riek gelijkmatig over de afgesneden Japanse haver.

En zo zag het er aan het einde van de ochtend uit:

Het composteren stopt vrij vlot na het uitspreiden van de mest (uiteindelijk gaat dat natuurlijk op een klein pitje verder maar doordat het nu een relatief dunne laag is gaat het zeker driekwart jaar duren voor de mest is gecomposteerd.

In principe is de verzorging in de kas nu klaar. De mest mag de hele winter blijven liggen; het zorgt ervoor dat de Japanse haver afsterft en composteert, het levert mineralen en sporenelementen, stikstof en koolstof, het houdt de grond nog een poosje warm, het activeert het bodemleven, het houdt onkruid tegen, het zorgt ervoor dat de kleigrond vochtig blijft maar niet zompig en kletsnat wordt. En dan heb ik het nog niet over de voordelen komende lente en zomer: de mest mag zo blijven liggen, rond april/mei schuif ik het zodanig opzij dat het stroken mest/stro zijn met daartussen op een afstaand van 55 tot 60 centimeter geulen waar dus geen mest ligt. Die geulen vul ik op met een mengsel van bijvoorbeeld compost, wormencompost, potgrond, bladaarde, etc., en daarin plant ik dan vervolgens de tomaten, paprika’s, pepers, etc.

En zo ziet dat er dan in juni uit:

Maar dat duurt dus nog even (het is belachelijk, ik weet het, maar ik begin me er heel in de verte al weer een klein beetje op te verheugen 🙂 ). In de loop van het voorjaar en zomer composteert de mest tot kleine brokjes met stro, en dat mengsel doet ongeveer hetzelfde als wat het in de winter doet: het houdt de grond wat langer vochtig, houdt warmte vast, activeert bodemleven, levert nuttige stoffen en houdt onkruid tegen.

En uiteindelijk zorgt het er nu voor dat ik geen omkijken meer naar de kas heb, die is klaar, ik hoef in de komende maanden zelfs niet te wieden. Misschien is er ook een nadeel? Er kunnen geen wintergroenten in de kas worden geteeld. Maar dat is niet helemaal waar. Want na het verdelen van de mest over de Japanse haver hebben we wat speciekuipen met planten de kas in gesjouwd. Zoals 2 speciekuipen met sla, 1 kuip met peterselie en selderij (die eigenlijk ‘slechte buren’ zouden zijn maar het hier samen in dezelfde omstandigheden toch vrijwel altijd prima doen), een kuip met winterpostelein, een kuip met knolvenkel en een kuip met stengelui, en een laatste kuip met restjes (2 koolplantjes, wat mosterdblad en landkers). Deze kuipen ga ik 1 keer per maand een klein stukje verschuiven zodat de mest eronder weer wat lucht krijgt. En we gaan er vooral lekker uit oogsten natuurlijk!

Dit is onze manier van het verzorgen van de kas, het is zeker niet ‘de’ manier hoor. In plaats van paardenmest kun je ook denken aan bijvoorbeeld andere soorten mest of half rijpe compost. Bedenk dat de beste optie een mengsel van groen stikstofrijk en bruin koolstofrijk materiaal is. In het geval van paardenmest is de mest stikstofrijk en het stro koolstofrijk. Halfrijpe compost bevat ook een mengsel van die 2 soorten. Ik heb de grond vroeger wel eens bedekt met alleen een dikke laag stro en dat was hier geen succes: het stro composteerde te langzaam en gebruikte daarvoor stikstof uit de grond waardoor de planten die ik in de lente uitplantte niet goed groeiden. En de grond bleef heel lang heel koud. Alleen afdekken met groen stikstofrijk materiaal (zoals vers blad, grasmaaisels, etc.) is vaak ook geen succes omdat het niet goed composteert maar juist gaat rotten en schimmelen. Het best is een mengsel, en alles wat de bodem verrijkt, beschermt en voedt is goed.