Bontbladige tomaten

Ik kreeg vorige week van Petra een vraag over tomaat Marina’s Praise en de wat zielig uitziende planten. Marina’s Praise heeft witbont blad. En door Petra’s vraag ging er een belletje rinkelen. Want ook hier zag ik vorig jaar wel wat bijzonderheden aan de Marina’s Praise. En dit jaar heb ik het witbonte ras Panaché en daar zie ik hetzelfde bij (maar dan nog een stap erger). Vandaar dit blog.

Ik moet bij het begin beginnen. Vorig jaar hielden we in augustus op de volkstuin een kleine tomatenproeverij/-wedstrijd. Er waren van 40 rassen één of enkele tomaten geplukt om in stukjes te snijden en te proeven.

Dat was erg leuk en zeker voor herhaling vatbaar (maar dan met wat minder rassen, het was nu aan het einde bijna verwarrend door teveel rassen/smaken/proeven.

Iedereen die proefde mocht de tomaat een cijfer geven. En dit waren de uiteindelijke ‘winnaars’:

Op de 3e plaats zie je Panaché. Een leuke (en dus ook heel lekkere) tomaat die bij tuinbuurvrouw/-vriendin Laura in de kas stond. Zij had de zaden bij De Nieuwe Tuin gekocht, de planten hadden witbont blad en de tomaten waren middelgroot, rond en rood. Laura oogstte er zaden van, en natuurlijk wilde ik ook wel wat zaden :-).

Laura zaaide en plantte de nakomelingen buiten. Ik zaaide en plantte 2 planten in de kas. En ik deelde nog wat zaailingen van verschillende tomaten uit aan tuinburen en daar zaten ook nog een Panaché tussen. De moederplanten vorig jaar hadden dus witbont blad, ik heb er geen foto van maar ik maakte wel een foto van het blad van een ras met bont blad dat ik zelf had en dat is dus de Marina’s Praise:

Mijn 2 Panachéplanten groeiden de eerste weken prima, het blad was voor ongeveer 80% groen en 20% wit. Maar ondertussen gaat het ronduit slecht met de planten. Ze groeien niet of nauwelijks meer. Ik weet dat planten met bont blad altijd iets zwakker zijn maar dit is daar wel de overtreffende trap van. Op de pagina van Marina’s Praise in de database van tomaten heb ik al beschreven dat de plant met het meeste wit in het blad de minste opbrengst gaf en de planten met meer groen blad het beter deden.

Ondertussen ziet een Panachéplant er zo uit (en ook de foto bovenaan dit blog maakte ik dit weekend):

Ik heb gedacht aan luizen maar dat is het niet. En ik heb gedacht aan de gevreesde tomaten virusziekte ‘Tomato Leaf Curl Virus’. Ik stond zelfs al op het punt om de planten uit de grond te halen en weg te gooien. Tot ik over de planten van Laura hoorde, en de plant die ik aan een tuinbuurman gaf: ze blijken allemaal dezelfde symptomen te hebben, in wat verschillende omstandigheden, uit de zaden van tomaten van een gezonde plant vorig jaar.

Als ik goed naar de plant in geheel kijk zie ik hoe het zich ontwikkelt: onderin zie je hoe de stam nog voor meer dan 50% groen is, boven in de plant is ze voor 90% wit. Hetzelfde geldt voor het blad; onderin de blad zitten nog een paar groene bladeren maar meer naar boven toe krijgt het wit sterk de overhand en stagneert de groei vrijwel direct. Het lijkt alsof ze van groenwit bont naar bijna albino wit groeit. Witbont kan dus ook teveel wit bevatten.

Ook hieronder zie je het: onderin de plant zie je nog 2 min of meer groene bladeren en een grotendeels groene stam, bovenin zijn zowel bladeren als stam voor 90% wit.

Laura heeft er foto’s van gemaakt en die met uitleg over moederplant, 5 nakomelingen met hetzelfde probleem, etc. in een Engelstalige facebookgroep geplaatst met de oproep of iemand een idee had wat het was. En ze kreeg daarop onder andere reacties van 2 mensen die zelf tomaten veredelen (onder andere rassen in de Karma-serie, de Taiga die ik dit jaar heb staan en de Cherokee Lime Stripes die ik vorig jaar had). Hun reacties plaats ik even hieronder:

Uiteindelijk denken de kenners dus dat het niet de virusziekte is maar de plant niet kan groeien en langzaam verpietert/wegkwijnt. Ik kreeg op facebook van Bjorn de volgende aanvulling/uitleg: “Gebrek aan bladgroen hindert de opname van voeding niet. Het is een gebrek aan fotosynthese/koolstofassimilatie die ervoor zorgt dat de plant geen glucose en dus geen brandstof aan kan maken”.

Er zijn nog wel wat meer tomatenrassen met witbont blad, één daarvan is de Splash of Cream. Als ik op die naam googel vind ik bijvoorbeeld deze foto in de webwinkel van Garden Board:

Er is daar nog groen tussen het wit in het blad maar ook daar zie ik wel al wel iets van het iele en krullerige.

Nu ik dat vrijwel zeker weet laat ik de planten nog een poosje staan, omdat ik graag wil weten hoe het afloopt. Er is een vrij grote kans dat de planten dood gaan. Maar er is toch ook een klein kansje dat er diefjes komen met groener blad waardoor de plant misschien alsnog energie vindt om te gaan groeien en tomaten te produceren. Hoe dan ook is het leerzaam!

En er is nog iets: er wordt altijd veredeld in de plantenwereld en dus ook in de tomatenwereld. En nu ik voor dit blog op internet rondstruinde vond ik informatie dat er nu ook juist wordt geselecteerd op bont blad, en niet alleen op witbont blad maar ook op bont blad bij tomaten met paarse invloeden waardoor het blad in de toppen soms zelfs wat paarsachtig is. Of er goede witbonte rassen op de markt komen (en soms ook al zijn) die mooi bont blad hebben en toch ook gezonde en groeikrachtige planten opleveren (en voldoende en lekkere tomaten geven) zullen we zien. Gelukkig is het overgrote deel van de veredelaars secuur en worden nieuwe rassen voortgekweekt om te zien of ze na een aantal generaties nog soortecht zijn en ze worden keer op keer getest op gezondheid, etc..

Wel spannend!! Een aantal van de nieuwe witbontbladige tomatenrassen die op de markt zijn of gaan komen zijn:

• Tomaat Moonlight Mile Pink
• Tomaat Painted Lady
• Tomaat Irish Cream
• Tomaat Dean’s Haley’s Rainbow
• Tomaat Dean’s Brad Gates
• Tomaat Faelens First Snow
• Tomaat Variegated Dragon

Voor de mensen die het ras Marina’s Praise hebben (van mij of via een andere weg): bedenk dat de meest groene planten de beste gezondheid, groei en tomaten vooralsnog lijken te krijgen. En als je er zelf zaden van wilt oogsten kun je dat van de bontste planten doen als je de plant vooral voor het mooi hebt, maar kun je dat misschien beter van de minst bonte planten doen als je haar vooral voor zoveel mogelijk lekkere tomaten wilt telen.

Tot slot heb ik nog wel 2 andere voorbeelden. Hieronder zie je een foto van de peper Orozco Purple. Het is een ras met donkergroen met paars blad en min of meer witbont, met donkerpaarse pepers die naar rood rijpen. Op de foto zie je dat de plant rechts met het meest bonte blad veel lager blijft dan de plant met vooral donkergroen met donkerpaars blad aan de linkerkant. De opbrengst van de amper bontbladige Orzoco was slechts ietsje beter maar de pepers waren ook wel iets groter. Ze waren trouwens even lekker en even pittig. En beide planten waren gezond.

Het klinkt ondertussen alsof ik aan wil tonen dat planten met bont blad altijd minder waardevol zijn. Ze zijn soms inderdaad wat minder sterk. Maar er zijn zeker ook soorten en rassen die met hun bonte blad veel sierwaarde hebben en toch gezonde planten maken, denk aan de bontbladige Euonymus, en bijvoorbeeld aan hosta’s (ze worden nooit zo groot en dikbladig als de grote statige hosta’s met grijsgroen blad maar er zijn zeker heel veel zeer waardevolle en gezonde bontbladige hostarassen).

Het allerlaatste voorbeeld is van een Brugmansia: deze bontbladige kuipplant met de naam Katrin Bonte wordt niet zo groot als veel andere Brugmansia’s. En ze bloeit ook ietsje minder rijk dan de meeste Brugmansia’s). Maar de combinatie van de grote zachtroze geurende bloemen en het witbonte blad maakt dat (wat mij betreft) helemaal goed!