Nog één keer

Ik hou er niet van om over dingen die niet goed in de moestuin gaan te schrijven. Maar het zou ook heel vreemd zijn als ik nu vol lof zou schrijven over flinke oogst, prachtige bieten, goed groeiende kolen, etc. Want die zijn er nu eenmaal niet. En als ik zo alle berichten lees en om me heen hoor ben ik niet alleen. Dit moestuinjaar is alles anders; het koude en vooral kletsnatte voorjaar dreunt nog heel lang door. We hebben gisteren pas de eerste komkommer kunnen oogsten. Al 3 keer bieten gezaaid maar er zit een mol en/of woelmuis onder, of ze schieten door, of ze groeien gewoon niet. Omdat alle groenten 2 maanden geleden na hevige regenval wekenlang in modder stonden is de grond keihard. Ik wilde deze week een dode aubergineplant in de kas vervangen door een levende jonge courgetteplant maar nu de grond is opgedroogd is die keihard, ik kwam er met een gewoon schepje niet in. En er was geen worm te zien toen het me eindelijk wel lukte een gaatje te graven bikken.

Omdat heel veel voedingsstoffen door de regen zijn uitgespoeld bedacht ik dat we nog wel wat voeding moesten geven. het gevolg is dat de lenteuien nog steeds niet groeien maar de pompoenen de tuin bijna overwoekeren (maar nu pas gaan bloeien). De stambonen groeien overvloedig (en geven gelukkig ook lekkere boontjes) maar de stokbonen zijn zielig en worden niet hoger dan 160 centimeter met amper bloempjes. En ik kan zo nog wel een uur doorgaan. Dit jaar hebben we last van slakken, mollen, woelmuizen, eenden, duiven, aspergekevers, pissebedden, preimineervliegen, bladvlekkenziekte, meeldauw (valse en echte), etc., etc. Zwakke planten zijn nu eenmaal gevoeliger voor ziekten en plagen.

En voor alle duidelijkheid: ik ben maar gewoon een hobbymoestuinder, ik heb geen verstand van ziekten en plagen. En in een normaal gezond moestuinjaar heb ik er ook weinig interesse in; er bestaan tienduizenden schimmels, virussen, ziekten en plagen, als iets het niet doet haal ik het gewoon uit de grond, blijf positief en zaai/plant ik er iets anders voor in de plaats. Maar dit jaar is alles ‘pappen en nathouden’, en is er bijna geen andere mogelijkheid dan zoeken naar oorzaken, oplossingen, etc.. Het kost veel tijd en is allesbehalve leuk.

Het ergste dit jaar: er zit phytophthora in de tomaten in de kas. Een paar dagen geleden zag ik het bij 2 planten, gisteren zag ik het al bij ruim 20 planten. En dat terwijl ik juist zo vaak schrijf dat wij de keren dat we phytophthora in de kas hadden in de afgelopen 30 jaar op één hand konden tellen. Het helpt natuurlijk niet dat er in sommige tuinen op het tuincomplex nog steeds vrijwel volledig verwoeste aardappelplanten staan. Maar ook zonder dat was het bijna niet tegen te houden, zo erg is ‘de plaag’ dit jaar. Ik hoorde zelfs op het journaal dat professionele biologische aardappeltelers rekening houden met een ernstige misoogst. Verdrietig dat ze zo worden getroffen.

Afijn, wat te doen met phytophthora in tomaten in de kas? In ieder geval snel herkennen. En ik schreef al dat ik geen verstand van ziekten en plagen heb. Dus ik controleer elke plant en elk blad en bedenk daarbij of het phytophthora is. Is dit het?

Of toch niet? Maar zo niet, wat is het dan? Want ik geef nooit water op het blad, het is zeker geen brandplekje.

En dan dit, is dit het?

Oei, je ziet het al ‘doortrekken’ naar het volgende bladsegment. Maar dit is het zeker. Tenminste, dat denk ik. Je ziet, ik weet het ook niet, ik hoefde er zelden of nooit over na te denken. Ik rukte die paar keer dat ik het in de kas zag gewoon de plant eruit. Want met 100 tomatenplanten kon ik me dat veroorloven, hield ik het graag positief, hoefde ik me er niet in te verdiepen (geen tijd voor, te druk met oogsten) en hadden we zonder die één of twee planten toch ook nog een prima oogst. Maar nu zijn het al 20 planten, en de kans is groot dat dat aantal nog stijgt. Er is 1 geluk: in de kas is het droog, en juist nu let ik er op om alleen dichtbij de de stam water te geven (dat doen we altijd al hoor, maar nu zelfs ook niet met de pomp water geven maar voorzichtig met de gieter dichtbij de grond).

Ik heb alle aangetaste bladeren weggeknipt, met een aparte knipschaar die ik niet voor gezonde planten gebruik. Ik heb nog extra bladeren weggeknipt, ook bij gezonde planten, om te zorgen dat de luchtvochtigheid in de kas niet te hoog wordt. Ik ga elke 2 of 3 dagen alle planten/bladeren weer controleren. Ik twijfel nog of ik ga behandelen, appelazijn lijkt me in de kas geen optie (door het zuur en de brandende zon door het glas gok ik op brandplekken op bladeren), misschien toch eens proberen met baking soda. Of telkens aangetaste bladeren wegknippen en kijken hoever we komen. Ik heb bedacht dat een plant eruit moet zodra ik het in de stam van de tomaten zie.

Verder dan dat kom ik dus ook niet. En ik vind het ook niet leuk om over dit soort akelige zaken na te denken en te schrijven. En dus beloof ik op heel korte termijn een heel leuk, vrolijk en positief blog. Maar dan is er nog iets: dan moet ik daar wel tijd voor hebben. Ik krijg zoveel vragen en opmerkingen dat ik geen tijd meer voor de website heb, ik ben elke dag enkele uren bezig met alleen maar beantwoorden, niet alleen de reacties op de website maar ik krijg ook steeds meer vragen via mijn eigen mailadres, via het mailadres van de website, via facebook, instagram, en zelfs youtube. Ik kan het simpelweg niet meer aan, terwijl het me nu toch al elke dag al 2 tot 3 uur tijd kost om op alle mails, reacties en berichten te antwoorden. En ik wil zeker ook niet klagen, want vragen, opmerkingen en antwoorden van andere mensen zijn ook voor mij heel leerzaam, en ik denk ook heel waardevol voor de website. Maar ik kan mezelf nu eenmaal niet opdelen. Ik verwijs voor de meeste vragen graag naar dit blog waarin ik uitleg hoe je zelf makkelijk op internet kunt zoeken naar wat je plant mankeert: Vragen stellen. En ik wil iedereen hartelijk danken voor reacties, antwoorden op vragen, etc., maar het lukt me niet meer om op alles te reageren. En zeker niet als ik ook nog andere dingen op de website wil doen. Zoals het recept voor een lekkere citroentaart, over het inmaken met agaragar in plaats van pectine, over erythritol als zoetstof bij het inmaken, over de teelt van carosello (de kruising tussen komkommer en meloen), over mijn ervaring met het bestellen van zaden bij een Italiaanse zaadhandel, over de tip van het bewaren van knoflook in sojasaus die ik uitprobeerde, over het goede van smeerwortel Bocking 14, over het drogen van bloemen en het maken van een calendulaolie. Over een zadenlijst ga ik het niet eens meer hebben, ik heb er nog geen minuut tijd voor gehad en er is ook nog eens een grote kans dat ik geen of weinig zaden kan oogsten.

Hoe leuk, en nuttig!! Ik hoop er mijn ervaringen over te kunnen delen en receptjes te plaatsen

Tot slot van dit blog wil ik graag nog wat meer over phytophthora melden. Ik ben heel blij met de reacties van Oscar op het vorige blog over phytophthora. En omdat niet iedereen de reacties lees kopieer en plak ik hieronder graag een aantal van die antwoorden in reactie op de blogs die allemaal over de eigenschappen van phytophthora gaan (want ik denk dat vrijwel elke moestuinder er dit jaar mee te maken heeft). Het is bij elkaar een flinke lap tekst, maar zeer de moeite waard om te lezen! Ik kreeg trouwens van Gonne nog een foto waarbij je ziet hoe phytophthora op de stam van de tomatenplant eruit ziet (zover is het hier gelukkig nu nog niet):

En nog een foto van Gonne, van overduidelijke phytophthora in het blad:

Hieronder de tekst (met dank!) van Oscar:

Phytophtora verspreidt zich in Nederland vooral via ongeslachtelijke voortplanting. Daarbij worden sporangia gevormd en die verspreiden zich via de lucht/wind. Als ze op een blad terechtkomen, dan komen er zoosporen vrij. Die hebben een soort van roeispaantjes en kunnen werkelijk zwemmen in regen- en dauwdruppeltjes. Deze zoosporen infecteren de plant. In de kas kun je een infectie wel beperken tot 2 of enkele bladeren, maar door deze regen is buiten de verspreiding via die zoosporen optimaal en daarom gaat de aantasting buiten zo enorm snel. De zoosporen druppelen namelijk van blad tot blad en tomatenbladeren krullen nogal eens, waardoor er water op het blad blijft staan. Kijk maar eens goed: daar waar er aantasting is op bladeren, tomaten of stelen kan er vaak vocht blijven staan. V.w.b. kas: niet handig om alles dicht te doen. Sporen van schimmels komen gewoon met jou mee als je de kas binnenkomt. Daarnaast begrijp je uit bovenstaand verhaal dat je juist moet luchten omdat vocht juist een noodzaak is voor infectie. Bladeren die tegen glas aanhangen houden vocht vast. Haal maar eens een blad weg van het glas. Door de verdamping zie je daar altijd vocht. Het is bekend uit de literatuur, dat voor infectie het blad, tomaat of stengel 8 uur vochtig moet blijven. Dus hou je kas droog en heel belangrijk: geef niet in de middag water, want de warme grond doet het vocht snel verdampen, kas ’s avonds dicht doen leidt tot hoge RLV in de nacht.

Daarnaast een misvatting voor wat betreft overleving: Phytophtora overleeft uitsluitend op levend weefsel. Aangetaste tomaten en bladeren kunnen dus wel op de composthoop. Ook als deze zaken niet composteren, kan Phytophtora niet overleven. Phytophtora overleeft uitsluitend na vorming van oösporen uit geslachtelijke voortplanting, maar dit komt gelukkig niet voor in Nederland en in levend weefsel zoals intacte aardappelen die de winter kunnen overleven (in de grond) of bij milde winters op de composthoop bij slechte compostering omstandigheden. Filmpje waarin je kunt zien hoe die zoösporen vrijkomen uit sporangia:

Als je aardappelplanten hebt die Phytophtora symptomen op de bovengrondse delen vertonen, dan moet je uitkijken dat het niet via de hoofdstengel de knollen in slaat, want dan kunnen je aardappelen (na rooien en tijdens opslag) wegrotten. Toch hoeft dat – afhankelijk van de omstandigheden van opslag – niet. De hyfen van de schimmel kunnen dus ook latent aanwezig blijven en zo overwinteren. Ook kunnen zoösporen via het bodemwater naar een gezonde aardappel zwemmen en op die manier infecteren. Dat zijn de aardappels die je niet vlak voor de winter op enige diepte in je moestuingrond wilt hebben. Hoe dat werkt zie je in dit filmpje: 

Phytophtora overleeft uitsluitend in levend weefsel, dus in aardappelen die beschermd worden door de vorst (,en dus intact blijven). Of dat nu in de composthoop, in de grond of in de opslag (poters voor het volgend seizoen) is maakt niet uit.

Om het verhaal dan compleet te maken (hoewel wat wetenschappelijker) , kun je ook aangeven waarom we in Nederland vooralsnog alleen met ongeslachtelijke voortplanting te maken hebben (zoals eerder beschreven):

Voor de productie van oösporen (die worden gevormd om te kunnen overleven zonder levende gastheer) heb je contact tussen een Phytophtora hyfe “mating type A1” en een Phytophtora hyfe “mating type A2” nodig. Dat is de geslachtelijke voortplanting. A2 mating types van Phytophtora infestans zijn begin jaren 80 van de vorige eeuw voor het eerst ontdekt in Europa en zijn afkomstig uit Mexico. Daarvoor was alleen type A1 aanwezig in ons werelddeel. Het A2 type is voor het eerst in 1981 waargenomen in Nederland.

De belangrijkste redenen waarom oösporenvorming in het veld niet zo snel zal plaatsvinden is omdat:

  • Phytophtora infestans de winter slechts in levend plantenweefsel kan overleven. Hyfen buiten levend plantenweefsel sterven in de winter af. Dus de schimmelpopulatie wordt elke winter flink gereduceerd. De kans op een “ontmoeting” tussen A1 en A2 is klein.
  • Er in het erfelijk materiaal van mating type A1 zodanig veel mutaties per gen en per generatie plaatsvinden, dat de kleine kans op een ontmoeting tussen beide mating types een nog veel kleinere kans geeft op een effectieve sexuele voortplanting.

(Bron: Drenth, Turkensteen en Govers (1993). The occurrence of the A2 mating type of Phytophthora infestans in the Netherlands; significance and consequences. Neth. J. PI. Path. 99.). N.B. Francine Govers is persoonlijk hoogleraar Plantenziektenkunde met speciale aandacht voor Phytophtora bij de Wageningen Universiteit.

En op mijn vraag of je zaden kunt oogsten van tomaten die Phytophthora hebben kreeg ik nog dit antwoord:

“Ik vind in enkele wetenschappelijke publicaties dat er een kans is dat tomatenzaden Phytophtora infestans kunnen verspreiden als je deze zaden uit tomaten haalt die de eerder genoemde oösporen bevatten. Het is nog veel minder waarschijnlijk dat dit gebeurt als er in de tomaten geen oösporen zitten. Ik lees dus, dat de kans dat jij zaden uit je tomaten haalt die besmet zijn met Phytophtora infestans nihil is, want:

  • Zoals eerder aangegeven worden oösporen in de moestuin niet snel gevormd.
  • Voorwaarde is dat de tomaat geïnfecteerd is. Dus als je een gaaf uitziende maar toch geïnfecteerde tomaat laat narijpen om de zaden te verzamelen voor het volgend jaar, dan zullen de typische symptomen zich thuis snel ontwikkelen en dan verdwijnt deze al snel in de groenbak”.

Lees hieronder in de reacties ook nog even de discussie tussen Oscar en redzebra want ook daar kun je nog nuttige informatie vinden die je helpen om een goede beslissing te maken m.b.t. het wel of niet afvoeren of juist composteren van blad en planten en over het overwinteren van sporen.

Zeer leerzaam, en handig om te weten!! Ik sluit dit af met een positieve foto, alvast behorend bij het volgende blog, waarin ik dus beloof niet te klagen; niet over de tuin, niet over de mol en de woelmuizen, niet over dode planten en niet over slechte oogst, ik ga er alleen maar de leuke dingen van dit jaar in noemen (want die zijn er ook meer dan genoeg en krijgen veel te weinig aandacht).

Zinnia elegans Benary’s Giant Scarlet en Helichrysum bracteatum Coppery Red

 

Abonneer
Laat het weten als er
guest

85 Reacties
Oudste
Nieuwste Meest gestemd
Inline feedbacks
Bekijk alle reacties
nancy flament

Daarom volg ik je! Je bent zo eerlijk, misoogst, plagen en ziekten,… je toont het allemaal. Het doet mij veel deugd dat je dit allemaal toont en neerschrijft. Veel beter dan al die opgeklopte/ opgesmukte beelden van andere bloggers. Je toont het echte moestuin leven

Ria

Ik ben het helemaal met Nancy eens. Bij Diana lees je altijd eerlijke en relevante informatie.

Diana, ik duim voor je dat de rest van je tomatenplanten gezond zal blijven.
Hier bij mij in de moestuin geen grote rampen, wel dingen die gewoon niet willen lukken dit jaar. Daarentegen is de siertuin een lust voor het oog, nog niet eerder heeft alles zo uitbundig gebloeid. Dat vind ik toch wel vreemd.

Sterkte,
Ria

Esther

Jeetje wat een gedoe. Ik duim mee met degenen voor mij dat het meevalt met jullie tomaten. Hier vond ik vanmorgen ook de eerste tekenen van aantasting, gelukkig op nog maar een paar blaadjes, maar waarschijnlijk moeten de tomaten er ook hier op korte termijn uit. Gelukkig had ik vorig jaar “per ongeluk” veel te veel zaden van herfst- en winterradijzen besteld dus die kunnen dan mooi daar. Ik zou heel graag eens kimchi maken met radijs.

Die informatie van Oscar is inderdaad erg interessant! Bedankt voor het delen. Al die andere verhalen die je nog wil schrijven klinken ook heel leuk, ik kijk ernaar uit! Maar alles op zijn tijd ^_^

Sjaak

Veel plagen inderdaad dit jaar en mijn aardappels en tomaten zijn ook al aan de beurt door phytophtora. Ik heb 3 jaar resistente aardappels gezet maar dit jaar weer een keer Frieslanders, foute keuze….

Over plagen gesproken, sinds een tijdje hebben wij er nog 2 (grote) plagen bij gekregen, de halsbandparkiet en de veenmol.
Halsbandparkieten slopen werkelijk alles. Gisteren hebben ze al mijn gladiolen gekortwiekt, ook ook appels, peren, pruimen, bonen, tuinbonen capucijners kunnen niet meer zonder netten, mogelijk gaan we nu alle fruitbomen overdekken.
De veenmol verwijdert redelijk succesvol prei, wortel, bieten e.d. dus oogsten wordt bij ons langzamerhand steeds zeldzamer…..

Marjolein

Balen van de tomaten! En bizar dat het bij jou zo nat is geweest. Ik zit hemelsbreed ong. 20km verderop op veengrond en heb eerder last van droogte.

Wat vragen en antwoorden betreft, heel fijn dat je altijd antwoorden geeft maar het liefste lees ik jouw blogs! Om daar meer tijd voor vrij te maken is het misschien een idee om een vragen-pagina te maken waar iedereen zijn vragen kan stellen en ook iedereen antwoord kan geven. Een soort platform.

Margriet M

Hallo Diana en Ruud,
Ik wil graag even reageren op die vragenbladzijde. Ik vond de reacties juist erg leuk en als ik alleen de blog zou willende lezen dan is het altijd nog mogelijk om de reacties over te slaan, sorry hoor ik moest het even kwijt, ik geniet altijd zo van jouw blog en evenzoveel van de reacties met allerlei tips.
Verder hier heb ik de tomaten in mijn achtertuin staan tussen de bloemen en ze zien er tot dusverre nog goed uit, maar ik heb ook zandgrond dus dat blijft niet zo nat.
Ik hoop dat jouw tomaten verder zoveel mogelijk gevrijwaard blijven van de aardappelziekte.
Ik las een tip van Monty Don om de gezonde planten zoveel mogelijk blad verwijderen en dan bestuiven met basaltmeel en ook basalt aan de voet van de plant . Hopelijk heb je er wat aan, Groetjes Margriet M

Pearlsofpassion

Hey Diana,

Begrijpelijk hoor, dat je niet op alles antwoord kan geven. Moet je niet mee inzitten. Het moet ook nog leuk blijven voor jou!

De eerste foto denk ik niet dat plaag is. Kan het niet gewoon wat verdorde stukjes van vb iets te weinig water of zo zijn?
De 2e foto is zeker wel plaag. Dat grijze is typisch. En je ziet zelfs een beetje haartjes.

Ik heb ook nog 4 tomatenplanten laten staan, ondanks dat het ook wel al op de stelen zit. Maar ik heb niets te verliezen… Eentje gaat er morgen uit omdat er simpelweg geen tomaten of bloemen meer aanhangen die nog niet geïnfecteerd zijn. De andere drie lijken min of meer gestabiliseerd. Er komen amper nog plekken bij en de vlekken op de stengel worden ook niet groter. Ik heb nu 1x besproeid met baking soda, morgen waarschijnlijk weer.
Ik hoop toch nog 1 cœur de bœuf (dit was de eerste keer dat ik ze zaaide) te oogsten en een handvol kerstomaatjes, dan ben ik al heel blij.

Ik duim dat je de planten in je kas nog kan redden. Heb je het in alle kassen?
Het is wel het jaar om eens wat uit te testen. En dan hopelijk het de volgende jaren niet meer nodig hebben omdat er weer geen plaag komt.

Groeten
Valerie

redzebra

De eerste foto is waarschijnlijk ook de plaag, zonnebrand kan je al uitsluiten bij dat gekruld blad dan zou het gebied wat in aanraking komt met de zon verdrogen, Het lijkt me ook geen nieuw blad in de top van de plant te zijn.

Kim

De eerste foto is inderdaad zonnebrand. Ik heb in mijn kas begin van de week in volle furie mijn tomaten bespoten met het azijnmengsel. Natuurlijk geen rekening gehouden met het feit van zuur + zon. 🙂 Veel grijze bladeren nu…
Verder hoop ik dat mijn 32 overblijvende planten bespaard blijven maar we doen dapper door! Ik had mij mijn eerste kas-jaar toch anders voorgesteld. Het is inderdaad een gek jaar, maar wij moestuinders gaan gewoon door. Het doet mij nog meer verlangen naar nieuwe zaden om volgend jaar te proberen.
Je blogs zijn altijd inspirerend om te lezen, zeker blijven doen dus!

John

Jammer van uw tijd en moeite die u in u tuin steekt met trgenvallende oogsten. Het rare is dat ik ( ik woon in drenthe) een super jaar heb. ( wel phytofstra in de aardappelen hoor..) De verschillen binnen het land zijn dit jaar groot.

redzebra

Toch even voorzichtig zijn met het advies om besmette delen op de composthoop te gooien, niet alleen zorg je ervoor dat de sporen dan nog meer verspreid worden bij je buren als je deze niet afdekt. Ook kan de pseudoschimmel overleven in zaden. Op deze manier draag je ook bij tot de ontwikkeling van nog meer resistente stammen.

https://apsjournals.apsnet.org/doi/pdf/10.1094/PHYTO.2001.91.11.1074

Oscar

Hoi Redzebra,

Het klopt dat er bij het ruimen van planten nog steeds sporangia (asexuele sporen uitsluitend gevormd voor de verspreiding via de lucht, niet voor overleving van de winter) kunnen vrijkomen van besmette bladeren. Je moet er ook niet mee gaan gooien, natuurlijk. Voorzichtig op de hoop leggen kan geen kwaad, en afdekken doe ik ook om het geheel een beetje vochtig te houden ten gunste van het composteringsproces. Toch ben ik in deze fase niet zo bang dat ik bijdraag aan de besmetting van nog meer planten. Immers alle tomaten- en aardappelplanten op het moestuincomplex zijn al besmet en overal bevinden zich haarden. Ook als je besmette delen in de gft bak propt, komen er wolken met sporangia vrij. Mijn collega moestuinier wilde ook de besmette delen naar huis nemen. Ik zeg hem, doe dat nou niet want je hebt in de tuin nog volledig onaangetaste tomatenplanten staan. Neem Phytophtora niet mee naar huis! Elke keer dat je de gft-bak open knalt, zuig je flink wat sporangia mee naar buiten.

V.w.b. overleving van Phytophtora haal je een prima referentie aan. Het klopt dat oosporen kunnen overleven in zaden. Echter, daarvoor moeten er oosporen (sexueel gevormde sporen) in de tomaat worden gevormd en de kans hierop is in Nederland nihil (zie ook stukje in deze blog “De belangrijkste redenen waarom oösporenvorming in het veld niet zo snel zal plaatsvinden”.

redzebra

Daarom juist de voorzichtigheid, we willen die bijna nihil kans behouden. Deze artikels zijn ook al van een tijdje geleden en er komen ook steeds agressievere vormen. Het onderwerp is vanwege de laatste “goede” jaren niet echt actueel geweest, maar vergeet niet dat er strenge reglementering is voor Bio landbouwers, om dan te zien hoe hobby tuinders nonchalant ermee omgaan ?. Het is in ons eigen belang dat we beter wat meer voorzorgen nemen dan te weinig.

redzebra

En ik zou de kans op geslachtelijke voortplanting ook niet zo sterk onderschatten, dat is de reden o.a. waarom “resistente” aardappelen alsmaar sneller doorbroken worden, het is nu ook alle hens aan dek op de proefvelden voor de nieuwe soorten, daar is veel geld met gemoeid.

Oscar

Redzebra, ik zou als Bioboer mijn aardappelveld ook niet graag naast een hobby moestuincomplex hebben liggen.

Je hebt het over voorzorgen en nonchalante hobbytuinders. Wat bedoel je? Als je Phytophtora in je aardappelen en/of tomaten hebt kun je alleen proberen om aangetaste bladeren e.d. voorzichtig te verwijderen en te zorgen, dat de sporangia niet loskomen van de weefsels. Eigenlijk is dat onmogelijk. De superlichte sporangia komen bij elke werveling los. Of je het blad nu op de composthoop legt (en afdekt) of in de gft bak propt, de sporangia komen makkelijk vrij, elke keer weer dat je de deksel van je gft-bak opent.

Je geeft aan, dat geslachtelijke voortplanting de reden is dat ‘resistente’ aardappelen alsmaar sneller worden doorbroken. Daarmee geef je aan, dat geslachtelijke voortplanting een issue is. Ik heb nooit gelezen of gehoord dat P. infestans in aardappel via zaad overgedragen wordt. Geïnfecteerde aardappelplanten sterven af dus de kans dat ze nog zaad produceren is erg klein. Nu de diploide aardappel via zaadvermeerdering in opkomst is wordt de vraag mogelijk wel relevant voor de praktijk. Het is voor de biologische landbouw te hopen dat er een smaakvolle diploide aardappel wordt ontwikkeld met meerdere resistentiegenen tegen Phytophtora.

De resistentie van aardappelen is vooralsnog kwetsbaar. Phytophthora heeft een dynamisch genoom (totaal aan erfelijke eigenschappen); hij kan heel snel stukjes DNA kopiëren of weggooien. In een veld ontstaan dus al snel veel Phytophtora varianten. Dat gaat nog sneller onder druk van bespuitingen, dan overleeft één variant of overleven enkele (agressieve) varianten. Die kunnen zich makkelijk tot epidemie ontwikkelen, als zo’n variant de resistentie van een aardappelras blijkt te kunnen omzeilen.

Oscar

Hoi Diana,

Goed om met de tip van redzebra in je info op te nemen, dat de composthoop afgedekt moet worden. Ik doe het standaard om uitdroging te voorkomen, maar het open laten van de composthoop met als gevolg droog houden/worden van bv. besmette bladeren die bovenop de hoop worden gelegd, zorgt voor verspreiding via de wind van nog aanwezige sporangia op de bladeren. Afdekken zorgt voor een verhoogde luchtvochtigheid binnen de hoop, waardoor de sporangia zich niet zo snel meer via de lucht kunnen verspreiden.

redzebra

Nonchalance : het gewoon laten staan van de planten bij zware besmetting, of verwijderen en open laten liggen: de wind zorgt dan voor een continue verdere verspreiding. De grote infectiedruk zorgt dan ook voor nog meer kans op creatie en overleven van agressievere stammen. Welke op hun beurt kunnen overleven via achtergebleven knolletjes of nu nog met heel minieme kans zaad.
Bij de boeren is er een o.a. verplichte verbranding, meldingsplicht, afdekken enz. en dit op straffe van serieuze boetes bij niet naleving. Dit alles om verdere verspreiding en de creatie van nieuwere agressievere stammen niet in de hand te werken. Maar eigenlijk is dit dweilen met de kraan open als ook niet hobby tuinders er wat voorzichter mee omgaan.
Zaad nemen van niet besmette vruchten zie ik zoals jij ook niet echt als een probleem. Composteren van aangetaste vruchten wel, temeer omdat vele de gewenste temperaturen in hun composthoop niet behalen. Ook al is de kans bijna nihil, het is een kleine moeite.

Oscar

Mee eens, redzebra. Vooral het laten staan van (zwaar) besmette planten gebeurt bij enkelen bij mij op het moestuincomplex. Ik knip elk geinfecteerd blaadje weg, maar de ziektedruk blijft aanwezig vanuit de buurpercelen. Daarom nuttige info van jouw zijde in deze blog om moestuinders daarop te wijzen en het anders te doen.

redzebra

En misschien nog dit ivm met de overleving van oosporen

Hoe komt phytophtora in mijn gewas terecht?
Phytophthora kan op verschillende manieren in uw gewas terechtkomen. Phytophthora overwintert in wortels en besmette knollen in de bodem in verschillende stadia. In de vorm van oösporen (geslachtelijke overwinteringssporen), sporangia (speciale structuren die rechtstreeks kunnen ontkiemen of zwemsporen produceren), chlamydosporen (dikwandige myceliumcellen die bestand zijn tegen uitdroging) of mycelium. Via de zwemsporen kan de infectie zich uitbreiden tussen planten: vanaf de wortel naar de plantvoet. Oösporen (de overlevingssporen) kunnen tot wel drie jaar in kleigrond en vier jaar in zandgrond overleven. Phytophthora verspreidt zich via regen en wind, zodat de ziekteverwekker vanaf de geïnfecteerde planten weer in de bodem en plant terechtkomt. Verspreiding in de bodem gebeurt via water, waarin de zwemsporen zich gemakkelijk voortbewegen.

en wat uitgebreider (bij de nieuwere agresievere is een bladnatperiode van 3 uur al voldoende)
https://www.pcainfo.be/Kenniscentrum/Ziekten/category/schimmels/aardappelziekte

Maaike Willems

Beste Oscar en Redzebra,

Ik heb altijd begrepen dat phytophthora drie à vier jaar in de bodem blijft zitten. Omdat ik nu aangetaste planten in mijn kas heb, was ik bang dat ik de komende jaren geen tomaten kan kweken in mijn kas. Maar als phytophthora alleen op levend materiaal overleeft, hoef ik me over sporen in de grond geen zorgen te maken? Ik ben benieuwd hoe jullie daarover denken. Alvast dank voor een reactie!

redzebra

Gewoon volgend jaar terug tomaten zetten, de preventieve maatregelen zoals Diana, Velt of andere vermelden zijn voldoende, water geven onderaan en op tijd de onderste bladeren verwijderen, eventueel mulching onderaan de plant. Weersomstandigheden sinds de lente waren dit jaar extreem nadelig, volgend jaar is voor hetzelfde geld terug een ideaal jaar.

Robert

Beste Oscar
Je weet heel veel over schimmels en je uitleg boeit mij maar ik ben niet zo technisch en geef toe dat ik niet alles goed begrijp. Even kort mijn verhaal : sedert 8 jaar ben ik de gelukkige bezitter van een mooie kas van 3 x 5,6 m. Het eerste jaar ging alles perfect, maar vanaf het tweede jaar kreeg ik naar het einde van het seizoen toe last van die verdomde schimmel. Dit is nooit gestopt. Nochtans zet ik mijn planten in 20 liter potten gevuld met compost, staat de deur steeds wagenwijd open en staan er 2 automatische ramen in. De planten staan op een afstand van 60 x 35 cm. Wellicht is het nadelig dat langs de zuidkant een rij met wilgen staat, maar is bij felle zon ook een voordeel. Water geef ik ‘s morgens.
Momenteel zijn mijn planten licht aangetast, maar ik knip die aangetaste bladeren steeds weg. Graag had ik van jou een tip gekregen hoe ik de schimmel kan aanpakken. Vrienden raden mij zwavel aan. Veilig en efficiënt zegt men.
Nog een aanvulling : ik heb van bij het begin een druivelaar in de serre staan en die is nog steeds perfect gezond.
Vriendelijke groet
Robert

redzebra

er zijn vele schimmels, als hij elk jaar terug komt in de serre denk ik eerder aan bladvlekziekte, die is redelijk hardnekkig eenmaal je die hebt. (dat kan je onderaan blad zien, bruine sporen) Het is moeilijk te zeggen zonder foto, maar verwarring met phyto wordt soms gemaakt.

Oscar

Hoi Robert,

Ja, redzebra heeft gelijk. De bladvlekkenziekte is een algemene naam met tal van ziektenverwekkers en er zijn enkele bladvlekkenziekten die erg op de symptomen veroorzaakt door Phytophtora lijken. Ik heb al twee jaar last van een bladvlekkenziekte veroozaakt door Fulvia fulva (Cladosporium fulvum) in mijn tomaten. Deze schimmel produceert sporen die ca. 9 maanden kunnen overleven onder droge omstandigheden, wat zoveel betekent dat je er in de kas nooit vanaf komt, als je tomaten blijft kweken.
Zie https://wiki.groenkennisnet.nl/display/BEEL/Bladvlekkenziekte+-+tomaat

Cindy

Nadat ik vorig jaar al 16 planten heb kunnen weggooien durfde ik het dit jaar niet aan op het complex, en inderdaad ook dit jaar gaat Phytophtora samen met de coloradokevers het hele complex over. Genoeg mensen die op vakantie zijn en er dan ook niets aan (kunnen) doen, met helaas het gevolg dat ongeveer iedereen er last van heeft.

De tomaatjes in de achtertuin doen het gelukkig wel gewoon.

Danny

Goeie moed !
Ik vang ook rampzalige berichten op ivm Phytophtora uit Frankrijk…
Zelf tuinier ik in Waals Brabant, België… had tomaten in serre en buiten… alles aangetast, nauwelijks nog een handvol van de 30tal planten over nu… en ik heb weinig hoop dat ze er nog doorkomen… Ik heb deze keer wel de truk met natriumbicarbonaat (bicarbonate de soude) geprobeerd, dat lijkt wel een effect te hebben… maar het weer was gewoon te koud en te nat gedurende vele weken…
Vorig jaar op het einde van het seizoen ook al problemen gehad met Phytophtora, na diverse jaren zonder problemen. Ik vraag me toch af of er niet meer aan de hand is?

Wijnie

Hoi Danny,
Ik heb geen idee of er meer aan de hand is, zoveel kennis en ervaring heb ik niet met ziekten en plagen. Maar ik las net dit artikel over luchtvochtigheid: https://www.weer.nl/nieuws/2021/zomer-2021-de-hoge-luchtvochtigheid-is-de-crux, het zal me niet verbazen als die hoge luchtvochtigheid die we al vanaf het voorjaar hebben ook voor de vroege en massale verspreiding van phytophtora zorgt.
Hier ook phytophtora, in mijn aardappels had ik gelukkig weinig aantasting, de buurvrouw een week later wel. Zowel mijn als haar tomaten op de tuin zijn flink aangetast. Voor de zekerheid heb ik vandaag alle tomaten van enig formaat van de planten afgehaald ga proberen die binnen te laten rijpen. De planten in pot voor het huis (10 meter vanaf mn groentetuin) staan er nog beter bij.
Ik heb zaterdagavond alle planten bespoten met het recept met appelazijn toen de zon van de planten af wad. Wat mij opviel was dat ik de dagen erna juist phytophtora op de planten kreeg op de plekken waar de planten het langst nat bleven (punten van bladeren, holletjes in bladeren). Bij de tomaten op de tuin zie ik ook weinig verschil met de planten van de buurvrouw die niet behandeld zijn (staan 5 meter bij elkaar vandaan). Ik twijfel zelf dus een beetje of die appelazijn hier werkt en of ik ze nog wel een keer daarmee durf behandelen. Hopelijk hebben anderen meer succes met 1 van de recepten.
Iedereen veel succes met alle tegenslagen in de tuin en geniet vooral van wat wel oogstbaar is.
En Diana, het is juist fijn dat je ook over dit onderwerp schrijft, al is het geen leuk onderwerp. Gezien de vele (interessante!) reacties zijn velen dat met mij eens denk ik. Al heb ik het afgelopen jaar geen tijd gehad om reacties te volgen of te reageren, ik geniet elke week van je blogs!
Groetjes Wijnie

Pearlsofpassion

Ik heb met baking soda behandeld en daar is het zeker niet slechter van geworden.
Maar ik doe het net in de voormiddag van een mooie dag, zodat de planten in de zon zeker goed opdrogen. ‘s avonds zou ik ook niet durven.

Ik heb nog nooit een tomaat kunen redden door ze binnen af te laten rijpen. Ik heb wel al een aantal keren plaag gekregen op het einde van het seizoen, en in heb typisch weer te laat getopt, dus nog groene tomaten. Als er geen plaag is, rijpen ze nog mooi af. Maar als er wel plekken op de planten zijn, al is het maar heel weinig, worden de vruchten binnen alsnog rot voor ze rijp zijn.
Ik duim voor je dat het jou wel lukt, maar ik laat de mijne dus bewust hangen. Hopend dat ze in de zon toch sneller en beter afrijpen.

Ze geven vanaf morgen weer een week regen. Ben nog in dubio wat ik ga doen… Tot nu zag het er goed uit, maar ik denk dat het met de regen om zeep zal zijn…

Groeten
Valerie

Rietje Elders

Beste Diana,
Sterkte met de tomaten.
Ik heb een vraag die misschien iemand anders kan beantwoorden. Ik heb zaad van 2 tomatenrassen bij je gekocht: de vleestomaat Costoluto genovese en de cherrytomaat Nipples. Ze kiemden goed, ze groeien goed. Echter de vleestomaat geeft vruchten (nu nog groen) maar de cherrytomaat geeft geen vruchten. Ze bloeien wel uitbundig met grote volle trossen. Ze staan samen in een kasje en ik tik ze elke dag. Heeft iemand een idee wat hier aan de hand is? Graag hoor ik suggesties. Alvast hartelijk dank, Rietje

Oscar

Rietje, kun je aangeven of je je kas voldoende belucht? Heb je de kas overdag openstaan?
Zoals je weet, zijn tomaten zelfbestuivers. Door insecten en ‘tikken’ komen de pollen los en vindt er bestuiving plaats. Als het in de kas te vochtig is, dan kunnen de pollen gaan klonteren en dat kan problemen geven bij het vrijkomen van de pollen. Dat het bij de vleestomaten niet gebeurt, is opmerkelijk maar wellicht zijn de pollen van de vleestomaten wat zwaarder en/of minder hygroscopisch. Zomaar een idee en niet zeker natuurlijk…

Marjolein

Hoi Rietje,

Ik heb ook het ras Nipples, maar dan buiten in een pot. Alle andere rassen hebben al tomaten, maar de Nipples maakt ook bij mij enorme trossen bloemetjes, zonder nog een enkel tomaatje. Ik heb nu twee van de drie trossen verwijderd en knip ook de bladeren die aan het uiteinde van de tros groeien weg, in de hoop dat de plant haar energie in de tomaatjes gaat steken. Misschien komt het nog goed?

Groet,
Marjolein.

Ria

Rietje, hier in mijn kas heb ik ook verschillende tomatenrassen staan. Sommigen hebben al trossen, vaak nu nog groene, tomaten, anderen hebben alleen nog trossen met bloempjes. Het zijn bij mij allemaal vroege rassen. Ik tik ook iedere dag, dus waaraan het zal liggen weet ik niet. Raam en deur heb ik altijd open.
Mijn planten zien er gezond uit dus ik wacht geduldig af.
Groet, Ria

Rietje

Beste Oscar en Ria,
Fijn dat jullie met me meedenken. De deur van de kas staat overdag altijd open idem dito voor de ramen.Ik ontdekte net dat er aan een van de twee Nipples planten die buiten in de pot staan en niet in de kas een minitomaatje zit. Dat maakt het raadsel voor mij nog groter. Het is een heel klein bloemtrosje maar wel met al een tomaatje in wording. Zou de stuifmeel van de vleestomaat de bevruchting kunnen verhinderen? Groet Rietje

Rietje

Bedankt voor je reactie Diana. Dat ga ik doen: tikken tegen de bloemtrossen.

Marjarie

Beste Diana en anderen,
Nog ter aanvulling op alle informatie hierbij een link naar een artikel van Fruitlent: https://www.fruitlent.nl/phytophthoraresistentie-bij-tomaten/
Zelf heb ik hier op Texel nog weinig last, maar wel de eerste verschijnselen in de Piennolo del Vesuvio
Ik ga in elk geval de groenbak verplaatsen.

Ann

Ik heb geen serre en kweek de tomaten dus buiten. In een stadstuintje. Ik heb nog nooit ‘de ziekte’ gehad alhoewel soms planten blijven staat tot zeer laat in het seizoen (november indien het een zachte herfst is). Ik heb altijd gedacht dat de ziekte nooit tot hier kwam door de hoge muren rondom en het feit dat de buren geen moestuin hebben. Die sporen konden dus niet tot aan mijn planten komen.
Maar nu dus voor het eerst de ziekte. Ineens zijn alle planten ziek. Ik ga ze gewoon allemaal uittrekken. Het belooft opnieuw te gaan regenen. Dus kan het toch niet goed komen. Tweede tomatenloos jaar. Vorig jaar de droogte, nu de regen.

Arianne

Wat balen zeg dat dit jaar zelfs de tomaten in de kas niet gespaard blijven van aardappelziekte :-(. Dan denk je alles gehad te hebben…
Misschien nog iets om je te laten glimlachen, diverse zaden die ik bij je heb gekocht, zijn hier opgekomen tot prachtige eenjarige bloemen (vooral Clarkia Unguiculata Wild Salmon stal de show). Dus misschien een goed gevoel dat waarschijnlijk over het hele land bloemen / groenten / kruiden groeien die bij jou zijn begonnen en ook weer anderen blij maken en inspireren. En inderdaad sommige van de tomatenplanten hebben t ook hier niet overleefd…
Reageer vooral niet op deze reactie, je hebt genoeg te doen!! (En dat snapt iedereen die je blog regelmatig leest…)

Karien Deroo

Beste Diana, ik woon in België, Sint-Laureins, net tegen Zeeland aan en heb sinds 3 jaar een moestuin, begonnen met 2 veldjes van 1meter op 5, ondertussen 7 en sinds vorig jaar ook een kleine plastic kas. Vorig jaar had ik tomaten in potten in de kas en nu in volle grond, en ook in de tuin onder een afdakje in één van mijn bedjes, en wat kerstomaatjes in potten op terras. Tussen haakjes, ik volg jouw blog gretig, zo blij met al jouw schrijfsels over je ervaringen wat voor een beginneling als ik zo leerzaam is, maar ook de toon hoe je de dingen verwoordt bekoren mij erg.
Maar nu heb ik, zoals zovelen ook “de plaag” alhoewel ik tussen de boeren en de maïs zit, geen aardappelen of tomaten in de buurt. Ik heb het alleen in de tomaten, de aardappels, Connect en Alouette, gekocht bij Velt, doen het goed. Bij de tomaten heb ik Purple Calabash, Sonnenhertz, Dorenia, en Oranje van Goeienbier en Tiny Tim. En het is allemaal begonnen bij de Tiny Tim, waarvan ik er nog 2 overhad en in de kas had gezet bij de grote tomaten, ook de Tiny Tims op terras kregen de eerste symptomen. Toen het koud en vochtig was een 3-tal weken geleden. Ik had het eerst niet door, ik ben een leek dus, maar na de beginnende berichten van anderen kreeg ik argwaan en ging vanalles opzoeken. Nu zit ik op Facebook ook in een groep over moestuinieren en iemand had het steeds over knoflookextract, bij vanalles gebruikt hij dat, voor ongedierte, verstevigen van planten, voeding, en ook bij de gevreesde schimmelziekte. Dus naast het bladwegknippen en aangetaste tomaatjes weghalen ben ik dat beginnen proberen. Ik heb de teentjes van een hele bol knoflook geraspt, een kwartier gekookt in 2 liter water, waarbij ik dan na het zeven 1,5 liter knoflookextract overhield, en 1 deel op 10 liter water in een sproeier mijn tomaten mee heb afgegaan, de bladeren, onderaan en bovenaan, de stelen, de tomaten, de hele rimram mee heb bespoten, op een bewolkte dag, zowel in de kas als die buiten. En ik moet zeggen, het is verbeterd. Na een paar dagen breidde het zich niet meer uit. Ondertussen werd het dan wel zomerweer. Er was zon en warmte en minder vochtigheid. Ik heb het nu 2x gedaan ondertussen en telkens ook de aangetaste bladeren en tomaten weggeplukt. Vooral bij de Tiny Tim en de trostomaten. Het valt wel op dat degenen die buiten onder het afdak staan vrijwel geen symptomen hebben, die in de kas moet ik meer behandelen. Maar het werkt! Misschien een tip!? Maar het gaat hier morgen en zondag onweren, dus regen en vochtigheid… fingers crossed , ik zal het morgenvoormiddag nog eens doen, met mijn knoflookextract. Het blijft uiteindelijk een lapmiddel, misschien iets met de PH waarde op het blad zoals ik lees… maar ik zal het verder proberen.
Nogmaals bedankt voor je fijne blog en het ga je goed, jij en Ruud, bedankt!

Danny

Interessante tip ivm knoflookextract ! daar had ik nog niet van gehoord, thanks
En ja fingers crossed …

Carine p

Dag Katrien,
Noem het knoflook extract niet zomaar een lapmiddel 🙂 Het is één van de meest nuttige aftreksels die je kunt gebruiken in de moestuin. Zelfs het fijn versnijden (ipv raspen) en dit minstens 24 uur laten trekken is reeds voldoende. Ik kan het niet genoeg benadrukken hoe efficiënt knoflook is. Plant het rond jouw perzikbomen en je zal veel minder last van de fameuze krulziekte hebben. Spuit de perzikknoppen in maart in met een lookaftreksel en dit ook tegen de krulziekte enz enz. Niet alleen voor plant, maar ook voor mens is look superbelangrijk.
Groetjes
Madame l’ail, zo word ik hier genoemd…
Carine

Carine p

Sorry, woordje vergeten…. Kokend water en dan 24 uur laten trekken.

Ria

Dag madame l’ail, mijn kweepeer heeft veel last van een schimmelziekte. Hij laat veel bladeren vallen met zwarte en bruine vlekken. Zou knoflook ook hierbij kunnen helpen?

Groeten,
Ria

Carine p

Dag Ria,
Zeker te proberen. Op kweepeer bomen heb ik het nog niet gebruikt, maar wel op perzik, abrikoos, druif, nectarine. Er zijn zoveel schimmels… wel weet ik dat de schimmels op de afgevallen bladeren blijven leven, dus best verwijderen en niet laten liggen. Op de andere fruitbomen gebruik ik het lookaftreksel in een vroeg stadium.
Groetjes Carine

Ria

Carine, bedankt. Ik ga het met knoflook proberen en volgend voorjaar zal ik het ook in een vroeg stadium ter voorkoming van schimmels gaan toepassen.
En ik ben al gewend om iedere dag de aangetaste gevallen bladeren rond de kweepeer zorgvuldig op te ruimen ter voorkoming van verdere narigheid.

Groetjes, Ria

Angelique

Hier in mn achtertuin doen de tomaten het prima, in de moestuin heb ik ze allemaal weg kunnen doen. Weet niet wat het is, maar de planten zagen er niet uit. Baal er erg van, maar gelukkig hier nog een paar thuis onder een afdak 🙂

saskia B

O Diana, je hebt wel vaker gezucht over teveel reacties.
Als het echt teveel is, dan moet je er wat aan doen! Ik weet ook niet precies wat natuurlijk, maar een aantal opties:
Een standaard kort antwoord op al die vragen die mensen zelf kunnen opzoeken? Ik verdenk jou er van, dat je zelfs de makkelijkst opzoekbare vragen nog beantwoord met een vriendelijk woord, eehh een stel vriendelijke zinnen. Gewoon alleen zeggen : kijk bij blog: vragen stellen. Ofzo. Tekst kopieren en bij een heleboel reakties plakken.
Misschien het aantal plekken waar je reageert verminderen?
Of anders toch keuzes maken…… Want dan zou ik willen kiezen dat je wel meer tijd besteed aan al die mooie onderwerpen die je noemt een wat minder aan reageren……

Carine p

Dag Diana,
Helaas lezen mensen te weinig rond de blog en de antwoorden. Waarom een blaadje geel, bruin, rood of zwart kleurt…. Daarom moet jij toch niet beginnen opzoeken wat de reden hiervan is. Mensen die jouw website gebruiken, kennen internet, dus kunnen zelf opzoeken naar de mogelijke reden van allerhande problemen. Jouw website is vooral handig omdat vele mensen hun ervaring meedelen en ik vind het fantastisch dat ervaringen gedeeld kunnen worden. Dat is net het leuke hieraan. Daarbovenop is het uniek dat jij zoveel verschillende soorten uitgeprobeerd hebt en daarbovenop een database met foto’s ter beschikking stelt. En inderdaad, jij wilt elke vraag persoonlijk beantwoorden, maar er bestaat zoveel informatie zowel op internet als in boeken, dat ik 80% pct van de vragen overbodig vind. Sorry, ik ben misschien wat te direct en cru in mijn vorige zin, maar mensen mogen jouw kostbare tijd niet in beslag nemen. Je moet ook leren nee zeggen en je eigen limieten afbakenen. Vooral eens nadenken wat je zelf wilt. Wil je jouw tijd steken in het beantwoorden van al deze vragen of niet….
Vele groetjes
Carine

Ria

Dag Carine,
Ik ben het meer dan 100% met je eens. En ik heb het ook wel eens tegen Diana gezegd. Maar zo is Diana nu eenmaal, misschien wel te aardig voor deze tijd, waarin een heleboel mensen te gemakzuchtig zijn om zelf eens wat op te zoeken. En dan hoop ik maar dat diezelfde mensen het waarderen dat Diana zo geduldig en uitgebreid een vraag beantwoordt.
Ik waardeer het in ieder geval zeer dat ik haar geweldige website kan raadplegen als ik iets wil weten, en ik word nooit teleurgesteld.
Groetjes, Ria

Angelique

Als er 1 die googled is, ben ik het wel. Maar ik zal niks meer vragen. Soms kom je er even niet uit ook in google niet. Dan is het fijn om iemand die wat meer ervaring heeft te raadplegen. Vanaf nu geen vragen meer.

Ria

Angelique, ik denk dat je de reacties van Carine en mij op jezelf hebt betrokken en dat was zeker niet mijn bedoeling. Natuurlijk zijn er ook mensen zoals jij die van alles op internet zoeken en dan als laatste ‘redmiddel’ aan Diana een vraag stellen. Daar is niets mis mee, dus blijf daar vooral mee doorgaan.
Denk maar aan het spreekwoord: “wie de schoen past trekke hem aan”. En die schoen past jou duidelijk niet.

Groetjes,
Ria

van alphen ludo

Ik las ergens om Phytopthora op uw aardappelen te herkennen

Neem een wat ge denkt aangetast blad

Steek het in een plastiek zak

Als er ‘s anderendaags witte schimmel op staat ,is het de ziekte

Liesbeth de Korte

Hoi, Diana, ik las dat je door de droogte niet met je schepje in de grond kwam. Ik was laatst bij mijn vriendin in Limburg op haar volkstuin. Haar grond is ook heel hard en moeilijk met de schep te bewerken. Zij had de truc, om de grond eerst nat te maken, daar waar zij wilde scheppen. Dat ging supergoed, op een of andere manier werd de grond ineens veel losser. Groetjes Liesbeth

Pearlsofpassion

Ja, dat doe ik ook. Ook als het te droog is om te wieden en het onkruid super vast zit. Gewoon even sproeien, beetje wachten, en dan komt het wel weer los.
Ik heb ook kleigrond. Misschien een beetje leem bij, maar dat zal niet veel zijn.

Groeten
Valerie

Con

Lieve moestuiners,
ook wij zitten hier op zware grond die soms kei hard is, daar kom je met een schepje niet in. Als we iets willen planten dan leg ik daar een paar dagen ervoor een stuk nat karton op, dek het af met een beetje afval van gras of losse aarde met een paar stenen erop en nat houden. Na een paar dagen is de grond eronder heerlijk zacht.
Als het snel moet gaan dan nemen we een „gartenhacke“
https://www.obi.at/bodenbearbeitung/lux-gartenhacke-comfort-wiedehopfhaue-geschmiedet/p/4433694

Dat gaat ook zonder sterke man. Dat ding zonder kracht een paar keer laten vallen op de plek en er ontstaat een mooi plant gat, dat gaat echt super makkelijk en snel.
Mijn man helpt af en toe de boeren hier met planten van boompjes, en die hebben zijn techniek over genomen, nadat ze hem bij de eerste boom uitgelachen hadden.
Voor grote vlakken hebben we een gebruikte „bodenhacke“ https://www.obi.at/benzin-motorhacken/einhell-benzin-bodenhacke-gc-mt-3060-ld/p/8758930 kunnen kopen.
Daar kan geen schep tegenop.
groetjes

Carine p

Dag Con,
Volledig mee akkoord. Ik gebruik ook al jaren bruin karton, tussen en rond de planten. Bedek dit met een paar stenen ivm de wind en zodra ik voldoende tuinafval heb, leg ik alles op het karton. Ook onze zware kleigrond wordt hierdoor na jaren beter hanteerbaar. De grond eronder wordt minder ‘beton’ en daarbovenop vruchtbaarder. Het voordeel van karton is dat het ongelofelijk de aard wormen aantrekt en dit zorgt enerzijds voor meer leven in de grond, maar aardwormen zorgen er ook voor dat de grond makkelijker te steken is. Uiteindelijk gebruik ik ook nog altijd een soort riek hoor. Het blijft niet makkelijk kleigrond, maar het heeft ook vele voordelen (maar ook nadelen 🙂
Groetjes
Carine

Con

lieve moestuiners,
Dit jaar ben ik begonnen met zaad van de Archenoah, ik heb dit al een keer hier gemeld. Mijn tomaten staan buiten, tegen een zuidmuur van het huis en krijgen geen directe regen. De planten doen het prachtig ze zijn groot en robust. De tomaten van zaad uit het tuincentrum zijn veel zwakker. De Arche noah zet zich in voor het behoud van traditioneel zaad en is tegen genverandering. Waarschijnlijk kunnen de oude rassen zich beter weren tegen mogelijke ziektes, als al die nieuw gekruiste rassen waar het om uiterlijk of smaak gaat.
Ik zal in de toekomst alleen nog met hun zaad werken.

https://www.arche-noah.at/
(er is ook een engels versie, zie rechtsboven)

Der Verein ARCHE NOAH entstand auf Initiative von GärtnerInnen, Bäuerinnen und JournalistInnen, die das Saatgut als Grundlage der Ernährung buchstäblich wieder in die eigenen Hände nehmen wollten. Heute gefährden Gentechnik, Saatgut-Monopole, Klimawandel und Kriege dieses kostbare Erbe.
ARCHE NOAH bewahrt und pflegt tausende gefährdete Gemüse-, Obst- und Getreidesorten.

Pearlsofpassion

Wat een leuke tip!
Ik vind het altijd moeilijk om goede zaadhuizen te vinden. De grote namen ken ik wel, maar de kleine met zeldzame zaden is lastiger.

Fijn!

Groeten
Valerie

Carine p

Dag Con en Diana,
Bedankt voor de link naar de site! Zelf maak ik ook uitsluitend gebruik van rasechte soorten.
Ik ben echter niet helemaal akkoord dat de oude rasechte variëteiten sterker zijn. Neem nu als voorbeeld coeur de boeuf, de van Italië afkomstige cuor di bue. Dit is een tomatensoort die heel gevoelig is aan ziekten, hun blad krult vrij snel. Van deze coeur de boeuf hebben ze hybriden gemaakt, die zelfs niet meer de vorm van een hart hebben. Qua smaak, al helemaal niet meer te vergelijken, droog en smaakloos. Voordeel : minder ziektegevoelig. Spijtig genoeg vind je in de supermarkten deze tomaten onder de naam coeur de boeuf, en ook bij de planten verkoop moet je hiervoor opletten. Hetzelfde is ook bezig met de tomaat noire de crimée, ananas etc.
Persoonlijk vind ik de rasechte oude variëteiten altijd superlekker van smaak, maar het success hangt toch grotendeels af van de omgeving, grond, weersomstandigheden. De nieuwere soorten zijn voor mij dikwijls zo mooi van vorm en kleur.
De hybriden zijn voor mij aanzienlijk minder lekker, maar resistenter.
Dit is geen wet hoor, maar uitsluitend mijn eigen ondervinding.
Veel tomaten plezier
Groetjes
Carine
Ps. Deze week de green Moldovan naast de malakhito-vaya skatulka geproefd. Wat een wereld van verschil!

Linda

Beste Diana, volgens mij ben je veel te dienstbaar met al die antwoorden op onbenullige vragen. Het is gekkenwerk om daaraan uren per dag te besteden; die wijd je toch liever aan je tuin, of aan taarten bakken?? Je bent toch geen filantropische instelling! Misschien aan paar standaardantwoordjes maken: ‘het antwoord op deze vraag is elders op mijn site te vinden’ (evt nog met linkje als je daar tijd voor hebt) of: ‘probeer eerst eens zelf te googelen’ of: ‘u geeft mij te weinig informatie om een zinnig antwoord te kunnen geven’. Als je één keer in je blog uitlegt hoe je het gaat aanpakken, moet dat toch voldoende zijn (evt. ook nog een linkje naar dat blog sturen aan al die vragenstellers!) Mensen maken misbruik van jouw welwillendheid door ieder probleempje op jouw bord te gooien zonder eerst hun huiswerk te doen. Lekker makkelijk! Dat hoef je heus niet te laten gebeuren.

Robert

Ook ik vond gisteren de eerste verdachte plekjes op de tomatenbladeren, zelfde idee als in jouw eerste blogpost over de phytophthora, is het het nu wel of niet, echt beginstadium dus. Had er inderdaad ook al wat op het journaal over gezien. Toch nog maar weer even zoeken op het internet en dan kom je haast automatisch (iedere keer weer!) op jullie mooie site terecht. Mijn eerste tomaten beginnen nu af te rijpen, heb mijn twijfels over alle middeltjes en daarom gekozen voor een experiment met alle blad verwijderen van alle tomatenplanten. Enkel een heel klein stukje bovenaan van heel vers groen laat ik nog even zitten en dat ga in goed in de gaten houden. Laat een heel klein stukje bladsteel zitten zodat daar eventueel nog wat dieven kunnen groeien voor wat vers groen aan de planten en hoop dat in de tussentijd het merendeel van de tomaten wil afrijpen, dat is naast het maken van dieven het enige nu wat de planten naar mijn idee nog kunnen 🙂 Gaat het mis, dan heb ik nog steeds een hele lading tomatensaus van de rijke oogst van vorig jaar staan…
Ik wens iedereen bij deze toch een (bescheiden) tomatenoogst toe en tevens een bedankje aan Oscar voor het extra en leerzame deel in deze blog!

Pearlsofpassion

Beste Robert,

Staat dat ergens beschreven als remedie tegen Phytophtora? Alle bladeren verwijderen? Ook de niet aangetaste?

Planten hebben hun bladeren natuurlijk wel nodig om te kunnen groeien en dus ook om vruchten te vormen. En vooral om water op te zuigen. De wortels zoeken het water, maar de bladeren zuigen het op. Via vaten die net als rietjes door de stengel en bladstelen lopen.
Vandaar ook dat men aanraadt bij het toppen steeds bovenaan een blad te laten staan. Zo blijft de stroom vlotter tot helemaal bovenaan gaan.

Ik hoop dat je dus niet al te veel gesnoeid hebt. 😉

Bij mij staat er ondertussen uit noodzaak ook al niet veel blad meer op. Maar de baking soda lijkt echt te werken, zelfs met deze regen komen er geen plekken bij.
Er is zelfs 1 tomaat aan het kleuren. *vreugdedansje*

Groeten
Valerie

Robert (er is ook nog een andere Robert in dit topic zag ik)

Het bleek een prima actie. Ik snap dat planten geen (nieuwe) vruchten gaan maken zonder fotosynthese, maar de plant is ook weer niet meteen dood als je alle bladeren er afhaalt. Vruchten zaten er al aan en de eerste begonnen 2 weken geleden net rood te worden.

Ik had 2 opties, niets doen en dan zijn alle planten een week later waarschijnlijk dermate aangetast dat je alles kunt rooien. Of het experiment van alle bladeren er af, wat naar mijn idee de plek is waar de meeste besmettingen binnen komen. Ik ging er verder vanuit dat er veel meer bladeren al wel besmet zouden zijn, zonder dat ik dat op dat moment kon zien.

Het heeft hier goed uitgepakt, van mijn 25 planten zijn er alsnog uiteindelijk 4 gesneuveld, die heb ik er tussenuit gehaald, beginnende besmetting was duidelijk zichtbaar in vruchten en steel.

Maar de andere geven nu rijpe vruchten, ik heb dus oogst!

De nog niet rijpe vruchten aan een levende plant zonder bladeren laten zitten lijkt dus een mogelijke optie… De planten proberen verder hele kleine nieuwe dieven te maken nu, er zit dus zeker nog wat leven in 🙂

Met dank aan dit forum waardoor ik vrij vroeg getipt werd dat de ziekte overal zo enorm om zich heem sloeg en ik blijkbaar heel vroeg kon ingrijpen!

Hilly Nicolay

Hallo Diana,

Even klagen mag, de slakken hebben hier ook huis gehouden.
Mijn Dahlia’s is niks meer van over, net als de sla. (slakken)

Kwam er hier gisteren zo’n heftige regen/ hagelbui.
De bonenstokken zijn uit de grond gewaaid.
We hebben de stokken voorzichtig teruggeplaatst en de wortels van de plant opnieuw in de grond gestopt, zien wat het nu nog wordt.

We blijven positief:)

Groeten.

Margriet

Diana, ik lees je blogs altijd met veel plezier en als ik informatie zoek over een onderwerp, kijk ik vaak eerst bij jou. Ik leer er veel van. Omdat ik zelf ook blogs over oa mijn volkstuin schrijf, weet ik hoeveel tijd dat alleen al kost tekst met passende foto’s, verwijzingen naar andere pagina’s etc. Ik vond het al een wonder waar je de tijd vandaan haalde!Mensen kunnen zelf ook even verder zoeken op jouw website via de zoekoptie, dan kom je ook al een eind en hoef je geen antwoord te geven op vragen die vaak een eenvoudig antwoord hebben….. Ik heb het appelazijnmiddel gebruikt en het leek erop dat het proces stopte. Maar nu met al die plensbuien ben ik benieuwd wat het effect geweest is van het nevelen met dat appelazijnmengsel. [ http://www.volkstuinvanbemar.nl]

Melou

Beste Diana, dank voor je uitgebreide verslag van deze Phytophtora aandoening die we vandaag ontdekten in onze kas. Wij hebben in de lente een laag mest van de varkensboer verderop, in de kas doorgespit omdat de grond waaop wij telen (pal onder de dijk naast t IJsselmeer) zo kleiig en slecht van kwaliteit is. Wellicht dat in deze batch iets van infectie is meegekomen?! We hebben het nog nooit eerder gehad.

Blij met jouw opmerkingen en aandacht voor je tuin, ik ga rooien, helaas. Volgend jaar beter dan maar..

groet, Melou, Wijdenes NH

Melou

Dank voor je antwoord, Diana! Ik heb even bij m’n buuf langsgegaan en zij had het inderdaad ook! Eerste x voor ons in al die jaren dat we een kas hebben. Jammer..

Con
Mark

Super dat mensen met meer wetenschappelijke kennis hier ook informatie leveren. Ikzelf heb een tuintje waarin ik elk jaar Agria heb staan, een middellaat aardappelras met in de knol redelijk goede resistentie. Door teeltwissel komen er her en der nog wel eens wat vergeten aardappels op. Die liet ik ook wel eens staan als het kon; levert weer een paar piepers op, toch? Fout! Omdat de knollen altijd nog goed zijn laat ik bovengronds ook de Phytophtora lekker aanwoekeren. Fout! Het is eigenlijk een ideale manier om volgend jaar weer Phytophtora te krijgen. De opkomende piepers zijn een bron van infectie, maar ook de oogst, waarvan ik een restant gebruik als pootgoed, kan heel goed latente sporen herbergen. Dus mijn arme tomaten, voor het eerst in de kas dit jaar, gaan nu te gronde door mijn eigen fouten (en mogelijk ook doordat hier in het boerenland iedereen er dit jaar erg veel last van heeft… De oösporen vliegen ons om de oren, zeg maar). Nog geen kwart van de oogst binnen maar ernstige verschijnselen. Ik ga zoveel mogelijk blad weghalen en maar kijken wat er nog rijp wordt de komende weken.

Dus: nieuw pootgoed halen komend jaar, elk opkomend aardappelplantje uitgraven, nooit aardappels op de composthoop gooien, kas altijd luchten luchten luchten en alles zo droog mogelijk houden. Trucs met lavameel en appelazijn, voor zover überhaupt al werkzaam, zijn toch veel te veel werk voor mij. Uiteraard kunnen dit soort ingrepen de schimmel hinderen, maar het werkt hooguit vertragend. En selecteert ook de schimmels die toch het best doorgroeien dus zachte heelmeesters maken stinkende wonden hier.

Eén ding vraag ik me toch nog af: is er een manier om mijn aardappeloogst zodanig te bewaren dat de sporen niet overleven en volgend jaar met de aardappels weer de grond in gaan? Ik kan niks bedenken.

Guido

Nou misschien wel voor de ervarenen de zoveelste “zucht” vraag of meeral info, ziekte herkennen aan de bladeren. Zover ik heb kunnen vinden is dat er meerdere oorzaken zijn.
Echter ik herken nog steeds niet duidelijk waar ik mee te maken heb. Zie foto’s gemaakt op verschillende plekken in de tomatenplanten. Het begon met de vruchtzetting ruim een maand geleden

plantziekte Tomaat (1).JPG
Laatst bewerkt op 1 jaar geleden door Guido
Guido

foto 2

plantziekte Tomaat (3).JPG
Pien

Dag Guido, ik weet niks van tomatenziekten maar kweek wel al echt vele jaren oleanders. Prachtige kuipplanten maar zodanig giftig dat ik ze zelf echt ver van mijn moestuin wil houden omdat eigenlijk alles dat in contact komt met oleanders, bloemen, zaden, sap van stengels en zelfs het gietwater, gevaarlijk kan zijn. Een snoeischaar waar ik mijn oleanders mee heb geknipt zal ik bijvoorbeeld nooit gebruiken om in mijn moestuin aan de slag te gaan. Er zijn lijstje waarop oleanders als nog giftiger dan monnikskap staan vermeld. Op de foto lijkt het alsof ze echt heel dicht bij elkaar staan. Sta mij toe…..oppassen hoor! Of die vlekken op jouw tomatenplanten daar een link mee kunnen hebben durf ik niet met zekerheid te zeggen maar een gewaarschuwd mens……!

Carine p

Dag Guido,
kijk en vergelijk even het blad met de tomaten vlekken ziekte fulvia fulva. Ik denk dat je die richting moet gaan zoeken.
groetjes
carine

Carine p

Dag Guido en Diana,
gewoon ter info een handige site gevonden ivm met de blad ziekten van tomaten met duidelijke foto’s.
http://www.nnyagdev.org/wp-content/uploads/2011/12/Leaf-Mold-on-Tomatoes-final.pdf
groetjes
carine

Meld je aan voor de nieuwsbrief

Naar de reacties